به گزارش خبر ساز به نقل از میدل‌ایست ‌آی، این مسیر نشان می‌دهد ریاض خود را در جایگاه بازیگری می‌بیند که می‌خواهد آینده نظم منطقه‌ای را شکل دهد. این سفر همچنین آزمونی برای دونالد ترامپ است؛ کسی که تمایل دارد نگرانی‌های نهادهای امنیتی آمریکا درباره انتقال فناوری‌های حساس را دور بزند و به‌جای آن، قراردادهای میلیارد دلاری با عربستان را در اولویت قرار دهد.

جدا شدن پرونده عربستان از اسرائیل

یکی از مهم‌ترین دستاوردهای دیپلماتیک عربستان آن است که توانسته مذاکرات دوجانبه خود با آمریکا را از موضوع اسرائیل جدا کند. تا پیش از این، آمریکا تلاش می‌کرد هرگونه توافق راهبردی با ریاض را در چارچوب معامله‌ای قرار دهد که شرط آن عادی‌سازی روابط عربستان با اسرائیل بود. اما عربستان، به‌ویژه پس از جنگ غزه و بن‌بست سیاسی در پرونده فلسطین، تمایلی به ورود دوباره به بحث عادی‌سازی ندارد.

این پیام روشن را سعودی‌ها پیش از سفر ترامپ به ریاض هم منتقل کردند: هیچ مذاکره‌ای درباره روابط با اسرائیل در دستور کار نیست. اکنون نیز با وجود تلاش ترامپ برای احیای مذاکرات، منابع غربی و عربی تأکید دارند که موضع عربستان تغییری نکرده و تنها در صورت پیشرفت واقعی به سوی تشکیل کشور مستقل فلسطین حاضر به بازگشت به گفتگوها خواهد بود.

تمایل عربستان برای قرار گرفتن زیر چتر هسته‌ای آمریکا

یکی از بحث‌برانگیزترین درخواست‌های عربستان، تلاش برای قرار گرفتن تحت «چتر هسته‌ای» آمریکا است. ریاض پس از امضای توافق دفاعی با پاکستان (تنها کشور مسلمان دارای سلاح هسته‌ای) اکنون در پی آن است که حمایت هسته‌ای واشنگتن را نیز به دست آورد.

کارشناسان معتقدند که آمریکا ممکن است نوعی «حمایت ضمنی» یا «فرمان سیاسی» ارائه دهد که عربستان را در چارچوب حفاظت هسته‌ای آمریکا تعریف کند؛ بدون آنکه نیاز به تصویب سنا باشد. این نوع تعهد، در حد یک توافق امنیتی رسمی نیست، اما می‌تواند به‌عنوان علامتی جدی از تعهد آمریکا به دفاع از پادشاهی سعودی عمل کند.

برای واشنگتن، اعطای چنین حمایتی ابزاری است برای دور کردن عربستان از وابستگی احتمالی به پاکستان یا حتی چین. برای عربستان نیز چنین توافقی جایگاهی فراتر از رقبا (به‌ویژه قطر) ایجاد می‌کند.

نارضایتی عربستان از گذشته

حمله به تاسیسات نفتی آرامکو در سال ۲۰۱۹ و عدم واکنش نظامی آمریکا، نقطه عطفی تعیین‌کننده بود. این وضعیت باعث شد عربستان به این نتیجه برسد که وعده‌های غیرالزام‌آور واشنگتن کافی نیستند. با وجود تلاش ترامپ برای جبران بی‌اعتمادی با صدور فرمان اجرایی حمایت از قطر، سعودی‌ها همچنان خواستار توافقی «عملی، شفاف و قابل اتکا» هستند؛ نه یک تفاهم‌نامه تشریفاتی.

به همین دلیل نیز وزرای دفاع و امنیت ملی عربستان پیش از سفر ولیعهد به واشنگتن رفتند تا پیش‌نویس توافق را نهایی کنند. ریاض خواهان چیزی واقعی‌تر از تعهدات مرسوم است؛ حتی اگر به اندازه پیمان دوجانبه آمریکا با ژاپن یا کره‌جنوبی الزام‌آور نباشد.

پرونده هسته‌ای و مسئله حساس غنی‌سازی

در کنار مسائل دفاعی، یکی از پیچیده‌ترین بخش‌های مذاکرات مربوط به توافق هسته‌ای غیرنظامی است. عربستان خواهان حق غنی‌سازی اورانیوم است، زیرا معتقد است ذخایر بزرگی دارد و می‌تواند از این طریق ارزش افزوده اقتصادی به‌دست آورد. اما آمریکا و بسیاری از متحدانش نگران پیامدهای راهبردی اعطای چنین حقی هستند.

پیشنهاد برخی کارشناسان این است که سعودی‌ها در ازای دریافت «چتر هسته‌ای» از آمریکا، از پیگیری غنی‌سازی صرف‌نظر کنند. در این سناریو، آمریکا ممکن است حتی سامانه‌های هسته‌ای خود را به شکل تاکتیکی در خاک عربستان مستقر کند یا حضور زیردریایی‌های هسته‌ای خود در اقیانوس هند را تضمین کند.

با وجود این، سعودی‌ها خواهان کسب «چیزی ملموس» در مقابل هرگونه عقب‌نشینی از برنامه غنی‌سازی هستند.

فروش احتمالی جنگنده‌های پیشرفته F-35

مسئله F-35 یکی دیگر از محورهای کلیدی سفر است. فروش احتمالی تا ۴۸ فروند از این جنگنده‌ها به عربستان، که سال‌ها به‌دلیل نگرانی‌های اسرائیل متوقف مانده بود، دوباره در دستور کار قرار گرفته است. اسرائیل نگران از دست رفتن «برتری نظامی کیفی» خود است، اما تجربه گذشته نشان می‌دهد واشنگتن معمولاً نسخه‌های صادراتی را با محدودیت‌هایی ارائه می‌کند و در مقابل، به اسرائیل نسخه‌های ارتقایافته می‌دهد.

علاوه بر این، F-35 مجهز به سامانه «خاموشی از راه دور» است که به آمریکا اجازه می‌دهد در صورت لزوم آن را از کار بیندازد، موضوعی که نگرانی‌های امنیتی را کاهش می‌دهد.

برای عربستان، دسترسی به این جنگنده‌ها نه فقط یک خرید نظامی، بلکه گامی در جهت انتقال فناوری و توسعه صنایع داخلی تحت برند «صنایع نظامی عربستان» است.

همکاری در پهپادهایی با فناوری هوش مصنوعی

عربستان علاوه بر جنگنده‌ها، به‌طور جدی به دنبال پهپادهای رزمی پیشرفته و سامانه‌های نظامی مبتنی بر هوش مصنوعی است. مذاکرات ریاض با شرکت آمریکایی Shield AI درباره پهپاد «وِی-بَت» نمونه‌ای از چرخش عربستان به سوی شرکت‌های نوظهور دفاعی است.

سعودی‌ها علاقه‌مند به پهپادهایی هستند که توان پرواز مستقل، پرتاب عمودی، حمل سلاح و همراهی با هواپیماهای جنگی را داشته باشند. همچنین پهپادهای مناسب برای مراقبت دریایی نیز در فهرست نیازهای راهبردی قرار دارند.

در حوزه هوش مصنوعی، عربستان می‌خواهد با استفاده از برق ارزان و سرمایه عظیم صندوق سرمایه‌گذاری عمومی، خود را به قطب منطقه‌ای هوش مصنوعی تبدیل کند. خرید هزاران چیپ Blackwell از انویدیا و ایجاد مراکز داده غول‌پیکر در ریاض، دمام و سواحل دریای سرخ، بخشی از همین استراتژی است. با این حال، تحویل برخی تجهیزات به‌دلیل نگرانی آمریکا از دسترسی چین به فناوری آمریکا در عربستان، به تعویق افتاده است.

فهرست آرزوهای پیچیده عربستان در واشنگتن | از اف۳۵ تا پهپاد و سلاح هسته‌ای | بن‌سلمان در آمریکا چه می‌خواهد؟