طبق تحقیقاتی که روی چای و قهوه عرضه شده در تهران انجام گردیده، محققان توصیه می‎کنند، اول باید چای را بشویید و بعد دم کنید. چون با شستن چای، بسیاری از فلزات سنگین تا حد زیادی کاهش پیدا می‎کند.

فلزات سنگین، یکی از مهم‌ترین نگرانی‌ها در بحث امنیت و ایمنی غذا در جهان است. دکتر نبی‎ شریعتی‌فر، استاد تمام ایمنی و بهداشت مواد غذایی در دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره هدف انجام این تحقیقات روی محصولات غذایی پر مصرف مردم، می‎گوید: «مواجهه انسان با آلاینده‌ها و سموم مواد غذایی، نگرانی همه کشورهای جهان است که ضرورت ارزیابی ایمنی غذا را ایجاب می‎کند.

قهوه و چای از جمله نوشیدنی‌های پرطرفدار ایرانی‎ها محسوب می‎شود که به دلیل طعم و خواصی که دارد، بین مردم محبوب هستند. تمام مواد غذایی به‌ویژه نوشیدنی‎هایی مثل چای و قهوه در صورت وجود فلزات سمی می‎توانند آن را به بدن انسان منتقل کنند. بنابراین، چای و قهوه یک خطر بزرگ برای سلامتی انسان به‌ویژه کودکان و بزرگسالان هستند. فلزات سنگین در اندام‌های حیاتی بدن مانند کلیه‌ها، استخوان‌ها و کبد تجمع می‌کنند و باعث بسیاری از بیماری‌های جدی مرتبط به اندام‌های حیاتی می‌شوند. به همین دلیل تحقیقاتی برای بررسی میزان فلزات سنگین در نمونه‌های چای و قهوه عرضه شده در تهران انجام دادیم.» با شناسایی میزان فلزات سنگین در چای و قهوه، امکان تدوین راهنمای کنترلی برای کاهش مواجهه مردم با این آلاینده‌ها فراهم می‌شود. دکتر شریعتی‎فر به انواع قهوه‎های موجود در سطح شهر اشاره می‎کند و می‎گوید: «در بازار قهوه فوری، ساده یا نسکافه داریم که خاستگاه آن شاخ آفریقا، اتیوپی و یمن است.

دلایل استفاده از قهوه هم خواصی همچون تقویت سیستم ایمنی بدن، کاهش استرس و نشاط آوربودنش است. در تحقیقاتی که روی این محصول انجام شد، دریافتیم، آهن بیشتری در قهوه وجود دارد. به طور کلی دو نوع آهن داریم، «آهن هم» که صرفاً در منابع حیوانی وجود دارد و «آهن غیرهم» که در منابع گیاهی مثل گندم و قهوه یافت می‎شود و می‎تواند منبع خوبی برای افرادی که دچار کمبود آهن هستند، باشد.» خوشبختانه عناصری از قبیل «آرسنیک، کبالت، کروم، نیکل، سرب» در قهوه ساده و قهوه مخلوط شناسایی نشدند که نشان می‎دهد، قهوه‎هایی که در تهران مورد بررسی قرار گرفته‎اند، مشکلی نداشتند. او با تأیید این موضوع توضیح می‎دهد: «در این تحقیقات مشخص شد، قهوه فوری در مقایسه با قهوه ساده و قهوه مخلوط بالاترین میزان عناصر کمیاب را دارند. عناصر کمیاب ترکیبی از فلزات سنگین و ضروری است که وجود عناصر کمیاب در قهوه ممکن است به دلایل آلودگی محیطی و اثر آن در دانه خام اولیه باشد. به طورکلی در مورد قهوه می‎توان به این نتیجه رسید که مشکل خاصی برای مصرف از لحاظ آلاینده‎ها و سموم وجود ندارد. اما به علت کافئین بالا، مصرف زیاد می‎تواند تحریک کننده معده باشد.»

چای کهنه دم نخورید ۵ دقیقه دم کشیدن کافی است

این عضو هیأت ‌علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در مورد بررسی سموم در چای مصرفی مردم می‎گوید: «دو نوع چای سبز و سیاه داریم و به‌رغم نشاط آور بودن و خاصیت تقویتی که بر سیستم ایمنی بدن دارد، وجود برخی عوامل خطرناک در این محصول می‎تواند تهدیدی برای سلامت مصرف کننده باشد. چای سبز حاوی غلظت بالایی از پلی‎فنول‎ها از جمله کاتچین، فلاون‌ها و آنتوسیانین‎هاست. هدف اصلی ارزیابی ما، بررسی ۱۶ عنصر کمیاب از قبیل آرسنیک، آلومینیوم، آهن، سلنیوم، لیتیوم، بور، کبالت، سرب، کروم، روی، جیوه، منگنز، نیکل، کادمیوم و... در چای است. طبق تحقیقات انجام شده روی چای دم کرده، از لحاظ میزان عناصر کمیاب (فلزات سنگین و ضروری) دریافتیم، هنگامی که چای ۵ دقیقه دم بکشد، مقدار عنصر منگنز در چای سیاه و سبز مورد توجه بوده که علامت خوبی است.

همچنین در چای سبز میزان عنصر «بور» هم قابل توجه بوده است. در میان انواع چای کیسه‌‎ای، بیشترین عنصری که دیده شده مربوط به منگنز و آلومینیوم بوده است. غلظت سرب، جیوه و کادمیوم در همه نمونه‎های چای بررسی شده اعم از وارداتی و داخلی که خوشبختانه کمتر از حد استاندارد ایران و سازمان جهانی بهداشت بوده و به طور کلی در همه ۱۶ عنصر مورد بررسی، غلظت عناصر در چای ایرانی بیشتر از چای خارجی است.»

به گفته استاد تمام ایمنی و بهداشت مواد غذایی در دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران، اگر مدت زمان دم کشیدن چای ۱۰ دقیقه طول بکشد، استخراج برخی از عناصر مثل جیوه، بور و کبالت را بیشتر می‌کند. بنابراین توصیه می‌شود، اجازه بدهید چای ۵ دقیقه

دم بکشد.

دکتر شریعتی‌‎فر با اشاره به ارزیابی ریسک خطر مصرف چای می‎گوید: «طبق بررسی‎های انجام شده، خوشبختانه هیچگونه ریسک خطر سرطان‎زایی یا غیرسرطان‎زایی برای انسان ندارد. اما توصیه می‎کنیم، مردم چای را بشویند و بعد دم کنند. با شستن چای بسیاری از فلزات سنگین در آلودگی‌های روی چای تا حد زیادی کاهش پیدا می‎کند.»