نتیجه مثبت مذاکرات ایران و اروپا و تمدید ضرب الاجل فعال سازی مکانیسم ماشه می‌تواند فضایی برای احیای مذاکرات ایران و آمریکا فراهم آورد.
«استیو ویتکاف»، فرستاده ویژه آمریکا به خاورمیانه در گفت‌و‌گو با شبکه خبری فاکس نیوز گفته است که مذاکرات واشنگتن با تهران درباره موضوع هسته‌ای به مسیر خود باز خواهد گشت.
پس از پایان جنگ ایران و اسرائیل هم شبکه ان بی سی نیوز مدعی شده بود که استیو ویتکاف فرستاده ویژه آمریکا به خاورمیانه طی روزهای آتی با مسئولان ایرانی در خصوص امکان دستیابی به توافق درباره پرونده هسته‌ای مذاکره خواهد کرد.
در این گزارش ادعا شده است که مذاکرات ویتکاف با مسئولان ایرانی در خصوص امکان دستیابی به توافقی برای توقف غنی سازی اورانیوم در مقابل کاهش تحریم‌ها انجام خواهد شد.
این در حالی است که مقامات ایران بار‌ها اعلام کرده‌اند غنی سازی اورانیوم حق مشروع و قانونی این کشور است.
همچنین ایران ازسرگیری مذاکرات با امریکا مشروط به این تضمین آمریکا کرده که دوباره به ایران حمله نشود.
«مجید تخت‌روانچی»: قبل از شروع دور جدید مذاکرات با ایالات متحده، باید تضمینی دریافت کنیم که دیگر با حملات مشابه مواجه نخواهیم شد
در این راستا، «مجید تخت‌روانچی» معاون وزیر خارجه ایران گفته است «قبل از شروع دور جدید مذاکرات با ایالات متحده، باید تضمینی دریافت کنیم که دیگر با حملات مشابه مواجه نخواهیم شد. برای ما ضروری است که دوباره به دیپلماسی خیانت نکنند. اسرائیل و ایالات متحده با این حملات ما را شگفت‌زده کرده‌اند. ما نمی‌خواهیم همان نمایش دوباره اجرا شود. ایالات متحده باید ما را متقاعد کند که این بار چنین کاری نخواهد کرد.»
دیپلمات ارشد ایرانی در گفت‌و‌گو با رسانه «خبر ترک» (Haberturk) تصریح کرد: «علاوه بر این، نتیجه مذاکرات باید بر اساس اصل برد-برد باشد. هر ۲ طرف باید احساس کنند که چیزی به دست آورده‌اند. ما نمی‌توانیم هیچ گونه تحمیلی از سوی ایالات متحده را بپذیریم. بنابراین، نمی‌توانیم بدون اطمینان از اینکه ایالات متحده اراده خود را تحمیل نخواهد کرد، گفت‌وگوی واقعی را آغاز کنیم، مگر اینکه مطمئن باشیم مذاکرات ادامه خواهد یافت.»
او افزود: «ما نمی‌خواهیم گفت‌و‌گو فقط برای "انجام گفت‌و‌گو" باشد. گفت‌و‌گو باید نتیجه‌ای داشته باشد که هر دو طرف را راضی کند. ما در حال حاضر به طور جدی در حال ارزیابی این موضوع هستیم. یک فرآیند مذاکره جدید با ایالات متحده تنها در صورتی امکان‌پذیر است که بر اساس برد-برد باشد و همانطور که گفتم، نباید دوباره از حملات نظامی در حالی که مذاکرات در جریان است، غافلگیر شویم.»
وی همچنین درباره محتوای مذاکرات روز جمعه بین ایران و تروئیکای اروپایی تصریح کرد: «در مورد مذاکرات هسته‌ای، تأکید کردیم که غنی‌سازی باید بخش جدایی‌ناپذیر هر توافقی باشد. این عنصر کلیدی مذاکرات ماست. مسائل دیگری نیز در مورد مسئله هسته‌ای مطرح شده است.»
تخت روانچی تصریح کرد: «در مورد لغو تحریم‌ها، ما همیشه تأکید کرده‌ایم که هر توافقی باید شامل لغو تحریم‌ها باشد. این یک عنصر اساسی و ضروری توافق است. لغو تحریم‌ها توسط آمریکا و اروپا موضوع مهمی برای ماست. در جلسه روز جمعه، ما همچنین در مورد رژیم اسرائیل و تجاوز غیرقانونی آمریکا علیه ایران بحث کردیم.»
تخت‌روانچی در پاسخ به سوالی درباره شدت خسارات ناشی از اقدامات تجاوزکارانه آمریکا و رژیم صهیونیستی علیه ایران تصریح کرد: «خسارت وارد شده جدی است. من در موقعیتی نیستم که به شما بگویم چه میزان خسارت وارد شده است. اما می‌توانم به شما بگویم که خسارت جدی و شدید است. ارزیابی بر عهده سازمان انرژی اتمی ایران است و آنها اکنون درحال انجام این کار هستند.»
پیش از مذاکرات جمعه هم اعلام شده بود که اروپا سه شرط برای عدم فعال کردن مکانیسم ماشه از ایران دارد
او در پاسخ به سوال دیگری درباره سرنوشت ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران افزود: «همانطور که قبلاً گفتم، بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) اطلاعاتی در مورد محل نگهداری مواد هسته‌ای داشتند. پس از تشخیص خسارت در این زمینه، سازمان انرژی اتمی ما توضیحات لازم را ارائه خواهد داد.»
معاون وزیر خارجه ایران همچنین در پاسخ به سوالی درباره خواست غیرقانونی آمریکا برای توقف برنامه غنی‌سازی اورانیوم ایران و ادعای رژیم صهیونیستی مبنی بر خواست ایران برای رسیدن به سلاح هسته‌ای تصریح کرد: «فتوای رهبری همچنان پابرجاست. نگرش ما تغییر نکرده است. ما به دنبال سلاح‌های هسته‌ای نیستیم. سلاح‌های هسته‌ای جایی در دکترین دفاعی ما ندارند. کاری که ما انجام می‌دهیم غنی‌سازی اورانیوم برای اهداف صلح‌آمیز در خاک خودمان مطابق با پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) است. غنی‌سازی صفر برای ما امکان‌پذیر نیست و غیرقابل قبول است.»
او افزود: «ما بار‌ها و بار‌ها این را گفته‌ایم. ما می‌خواهیم غنی‌سازی را در ایران انجام دهیم، زیرا در گذشته مجبور بودیم مواد هسته‌ای را برای اهداف صلح‌آمیز وارد کنیم. ما در موقعیتی هستیم که می‌توانیم این کار را در خاک خودمان انجام دهیم. چرا این حق را که همراستا با حقوق ایران براساس پیمان عدم اشاعه تسلیحات هسته‌ای است انکار کنیم؟ برنامه هسته‌ای ما صلح‌آمیز است و ما آماده‌ایم جامعه بین‌المللی را متقاعد کنیم که این وضعیت به همین شکل باقی خواهد ماند.»
اظهارات تخت روانچی در حالی است که گفت‌و‌گو‌های روز جمعه سوم مرداد میان ایران و تروئیکایی اروپایی (فرانسه، آلمان و انگلیس) اگرچه با شکست مواجه نشد ولی موفقیت آمیز نیز نبوده است.
«لارنس نورمن» خبرنگار وال استریت ژورنال در خصوص این مذاکرات گفته بود: «برداشت من از مذاکرات ایران و سه کشور اروپایی از دید یک دیپلمات اروپایی گفت: امروز نه پیشرفت عمده‌ای در مذاکرات حاصل شد و نه شکست خاصی. گفت‌وگویی معنادار با ایران انجام شد، همراه با یک پیشنهاد مشخص از سوی سه کشور اروپایی/اتحادیه اروپا برای دنبال‌کردن مسیر دیپلماسی. سه کشور اروپایی آماده‌اند از مکانیسم بازگشت خودکار تحریم‌ها (snapback) استفاده کنند، اما در صورتی که ایران گام‌هایی بردارد، به تمدید هم باز هستند. ایران این پیشنهاد را رد نکرد.
این بخش آخر مهم است. تا همین دیروز، دیپلمات‌های اروپایی احساس می‌کردند که ایران علاقه‌ای به هیچ‌گونه تمدیدی ندارد. اما امروز به نظر می‌رسد که این موضع تغییر کرده. نه، ایران آن را رد نکرد. این به‌نوعی نشان می‌دهد که گفت‌وگویی درباره محتوای احتمالی چنین تمدیدی در جریان است؛ بنابراین یک تغییر جزئی در موضع ایران دیده می‌شود.
این نکته با حدس خودم هم همخوانی دارد که تصمیم درباره تمدید تا پایان ماه اوت (آگوست)، با وجود تمام پیچیدگی‌ها، در واقع ممکن است به یک احتمال واقعی تبدیل شود. این موضوع را دنبال کنید.»
بعد از مذاکرات ایران و تروئیکای اروپایی در روز جمعه سوم مرداد مجددا سه کشور مذکور ایران را مجددا بر فعال کردن مکانیسم ماشه تهدید کردند.
طبق بیانیه منتشر شده بر تارنمای دفتر نخست وزیر انگلیس، سران سه کشور «توافق کردند که اگر ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری نکند و به دیپلماسی بازنگردد، تحریم‌ها در پایان ماه اوت دوباره برقرار خواهند شد.»
پیش از مذاکرات جمعه هم اعلام شده بود که اروپا سه شرط برای عدم فعال کردن مکانیسم ماشه از ایران دارد. رویترز در این زمینه روز پنج‌شنبه‌شب به نقل از دیپلمات‌ها خبر داده بود که سه کشور اروپایی روز جمعه در استانبول پیشنهاد تمدید ۶ماهه مهلت مکانیسم ماشه را مطرح می‌کنند. این رسانه افزود: «آنها در مقابل، این خواسته‌ها را دارند؛ ورود تهران به مذاکرات با واشنگتن، همکاری کامل با آژانس و ارائه گزارش درباره ذخایر اورانیوم با غنای بالا.»
پیش‌تر دیپلمات‌های غربی به رسانه انگلیسی فایننشال تایمز گفته‌اند هرگونه تمدید مهلت فعال سازی «سازوکار ماشه» از سوی تروئیکای اروپایی در صورت به نتیجه رسیدن گفت وگویشان با ایران، برای مدتی «چندماهه» و مستلزم تصویب قطعنامه‌ای در شورای امنیت خواهد بود. ژان نوئل بارو، وزیر امور خارجه فرانسه، اخیرا گفته بود در صورتی که تا پایان ماه اوت توافقی با ایران در زمینه مساله هسته‌ای آن حاصل نشود، تروئیکای اروپایی اقدام به بازگردانی تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران در شورای امنیت سازمان ملل خواهد کرد.
بر این اساس، نتیجه مثبت مذاکرات ایران و اروپا و تمدید ضرب الاجل فعال سازی مکانیسم ماشه می‌تواند فضایی برای احیای مذاکرات ایران و آمریکا فراهم آورد. هنوز مشخص نیست که آیا قبل از توافق احتمالی ایران و اروپا، آیا مذاکراتی میان ایران و آمریکا صورت خواهد گرفته یا خیر.
اگر چنین نشود یعنی ابتدا باید مذاکرات ایران و اروپا به نتیجه برسد تا فضای لازم برای مذاکرات تهران-واشنگتن فراهم شود.
آیا مذاکرات ایران و آمریکا مستقل از گفتگو با اروپا شروع می‌شود؟
نظر شما