«مجید تخت‌روانچی» امروز دوشنبه ۵ آبان در چهارمین «همایش بین‌المللی مطالعات ایران معاصر» درباره «ایران و جهان پس از جنگ ۱۲ روزه» گفت: ضمن قدردانی از نشست بررسی مسائل ایران معاصر گفت: درباره چرایی آغاز جنگ باید گفت، اولا نمی توان به طور دقیق گفت که چرا جنگ اتفاق افتاد و اینکه با قطعیت یک سناریو قبول کنیم و لاغیر نه از نظر علمی و نه تاریخی درست نخواهد بود. وقتی دولت آقای ترامپ سرکار آمد در نامه‌ای به مقام معظم رهبری پیشنهاداتی داد که فارغ از لحن او و اینکه با همان لحن پاسخ داده شد، پیشنهاد داده بود مذاکراتی را شروع کنیم و اگر به نتیجه نرسیم جنگ خواهد شد. ما در پاسخ خود مذاکرات غیرمستقیم را پذیرفته‌ایم در حالی که آن‌ها مذاکره مستقیم می‌خواستند. اینکه چرا ما مذاکرات مستقیم را نپذیرفتم دلایل خود را دارد.

معاون سیاسی وزیر خارجه ادامه داد: اگر دو طرف از موضع برابر باشند و به این نتیجه برسند که در فضای آرام موضوع را پیش ببرند، گفت‌وگوی مستقیم بهتر و سریعتر است اما درباره آمریکا چنین نبود و نیست. هم از متن نامه و هم رویکرد مقامات مختلف آمریکا مشخص بود که احساس می‌کنند با آمدن ترامپ همه دنیا نیازمند وی است و او باید شرایط همه دنیا را تعیین کند. در چنین شرایطی تصمیم گرفته شد که پاسخ داده شود اما مذاکرات غیر مسقیم باشد.

آمریکا در مذاکرات به دنبال رسیدن به توافق مدنظر خود با زبان‌بازی بود

مجید روانچی ادامه داد: آمریکا پیام خود را از طریق امارات رساند اما ما بنا به دلایلی از طریق عمان پاسخ دادیم. مذاکرات آغاز شد و ما پنج دور مذاکره کردیم و دو روز مانده به دور ششم جنگ آغاز شد و همه متعجب شدند. این موضوع موجب تعجب همه جامعه بین‌الملل و کشورهای مختلف از جمله خبرنگاران آمریکایی هم بود. در طول مذاکرات آن‌ها از ابتدا در باغ سبز نشان داده و اعلام کردند آماده همکاری هستند و صرفا با زبان بازی وارد شدند و تصور کردند با این شیوه می‌توانند به اهداف خود برسند.

تیم مذاکره کننده آمریکا یکی به نعل و یکی به میخ می‌زد

معاون وزیر خارجه با اشاره به اینکه آن‌ها انواع و اقسام روش‌ها را پی گرفتند، خاطرنشان کرد: ابتدا گفتند غنی‌سازی صفر و بعد که ایران مخالفت می‌کرد، موضوع دیگری مطرح می‌کردند و به اصطلاح یکی به نعل و یکی به میخ می‌زدند. سپس به این نتیجه رسیدند که در مذاکرات نتوانستند به اهداف خود برسند و به زور متوسل شدند. در مذاکرات ما انتظار نتیجه سریع نداشتیم، در مذاکرات بین‌الملل فرازو نشیب و بالا پایین زیاد است. ما هم معتقد نبودیم در این ۵ دور مذاکرات خیلی خوب یا خیلی بد پیش می‌رود اما معتقد بودیم با همه فرارونشیب‌ها می‌توان با دیپلماسی و گفت‌وگو به نتیجه رسید.

طرف مقابل وقتی از تحمیل نظرات خود ناامید شد جنگ را کلید زد

روانچی با تاکید بر اینکه ما همیشه به دیپلماسی اعتقاد داشتیم اما دیپلماسی که در آن نظری تحمیل نشود و حالت برابر باشد، ادامه داد: در این صورت هیچ‌کس در پی جنگ نیست و از آن استقبال هم نمی‌کند و همه گفت‌وگو برای حل اختلاف را ترجیح می‌دهند به شرطی که دو طرف متوجه شرایط باشند و احساس نکنند که می‌توانند دیدگاه خود را تحمیل کنند. یکی از دلایل جنگ این بود که آن‌ها نتوانستند به خواسته‌ های نامشروع خود دست یابند، آن‌ها با حربه‌های تطمیع و تهدید نتوانستند به چیزی که می‌خواستند دست یابند.

معاون وزیر خارجه با اشاره به اینکه آمریکایی‌ها مشاهده کردند که نمی‌توانند بر اساس ذهنیت خود، خواسته‌هایی را که از دید ما نامشروع است، بیان کرده و کار را پیش ببرند؛ گفت: به همین دلیل متوسل به زور شده‌اند. حال سؤال این است که آیا از ابتدا، یعنی از روز نخست، هدفشان جنگ بود و از پیش زمینه‌سازی آن را انجام می‌دادند؟ به‌عبارت دیگر، آیا می‌خواستند بگویند «ما تلاش خود را کردیم، اما نتیجه نگرفتیم و ناچار به جنگ شدیم»؟ یا اینکه در میانه راه تغییر مسیر دادند؟ نقش رژیم صهیونیستی در این ماجرا چه بود؟ آیا آن‌ها از ابتدا مخالف بودند یا این یک طرح و برنامه مشترک بود و میانشان تقسیم کار صورت گرفته بود؟

آمریکا به دنبال تعطیلی کل برنامه هسته ای ایران است

روانچی با تاکید بر اینکه این‌ها سؤال‌هایی است که واقعاً نمی‌توان با قطعیت به آن‌ها پاسخ داد؛ می‌توان حدس‌ها و گمان‌هایی داشت، اما پاسخ قطعی دادن دشوار است، ادامه داد: به نظر من، یکی از دلایل، نمی‌گویم تنها دلیل که موجب شد آن‌ها به جنگ و زور متوسل شوند، این بود که احساس کردند از طریق گفتگو نمی‌توانند به خواسته‌های نامشروع خود دست یابند. نامشروع بودن خواسته‌ آن‌ها نیز در این بود که می‌خواستند کل برنامه هسته‌ای ما تعطیل شود. یعنی در برهه‌ای تلاش کردند با تطمیع و دادن انگیزه، ما را به تعطیلی این برنامه ترغیب کنند، و در مقاطعی دیگر با حربه تهدید و روش‌های مشابه پیش آمدند.

وی ادامه داد: روشن است که وقتی ما این‌همه سرمایه‌گذاری در یکی از بخش‌های مهم فعالیت‌های علمی کشور انجام داده‌ایم، نمی‌توانیم آن را کنار بگذاریم؛ صرفاً به این دلیل که مثلاً خواسته آقای ترامپ است یا خواسته یک حکومت دیگر. برای ما تفاوتی ندارد که طرف مقابل چه کسی است، شرق یا غرب، یا از هر نقطه‌ای از جهان مهم این است که ما نمی‌توانستیم با چنین خواسته‌ای موافقت کنیم.

مذاکره‌ای که زبان مشترک بر آن حاکم نشود به نتیجه نمی‌رسد

معاون وزیر خارجه گفت: علاوه بر این، در این مسیر شهدای زیادی تقدیم کرده‌ایم؛ شهدایی که در جریان فعالیت‌های هسته‌ای و حتی در مقابله با خرابکاری‌های دشمنان جان خود را از دست داده‌اند. از سوی دیگر، این برنامه هسته‌ای یک دستاورد علمی ملی است که از درون کشور رشد کرده و به سطح جهانی رسیده است. حال اگر بگویند «تعطیل کن تا این امتیازات را بدهیم»، یا «اگر تعطیل نکنی، این اقدامات را انجام می‌دهیم»، اساساً زبان مشترکی برای گفت‌وگو باقی نمی‌ماند.

روانچی با اشاره به اینکه وقتی وارد مذاکره می‌شوید، باید ابتدا زبان مشترکی با طرف مقابل پیدا کنید، گفت: وقتی چنین درکی از دو طرف وجود ندارد و یکی خود را در موضع قدرت می‌بیند، طبیعی است که نتیجه‌ای حاصل نمی‌شود و مسیر به سمت دیگری می‌رود.

چهارمین همایش بین‌المللی مطالعات ایران معاصر روزهای دوشنبه و سه‌شنبه هفته جاری (پنجم و ششم آبان‌ماه) در دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران برگزار شد. در این همایش اساتید دانشگاه، دیپلمات‌ها و مقامات کنونی و سابق به بیان دیدگاه‌های خود پیرامون مهمترین موضوعات داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی پرداختند. در این نشست همچنین «ابراهیم متقی» و «جهانگیر کرمی» اساتید دانشگاه تهران درباره ایران و جهان پس از جنگ سخنرانی کردند.

آمریکا در مذاکرات به دنبال رسیدن به توافق مدنظر خود با زبان‌بازی بود/ تیم مذاکره کننده آمریکا یکی به نعل و یکی به میخ می‌زد/ طرف مقابل وقتی از تحمیل نظرات خود ناامید شد جنگ را کلید زد/ آمریکا به دنبال تعطیلی کل برنامه هسته ای ایران است