ترکیب رشدهای چندبرابری در حبوبات، جهش‌های ماهانه در میوه‌ها و صیفی‌جات و افزایش مستمر قیمت پروتئین‌، نشان می‌دهد که خانوارهای ایرانی در برابر موجی از گرانی‌های هم‌زمان قرار دارند؛ وضعیتی که از چند جبهه سبد غذایی خانوار را تحت فشار قرار داده است.

وضعیت کلی تورم اقلام خوراکی در شهریور ۱۴۰۴

بر اساس تازه‌ترین گزارش مرکز آمار ایران، بخش بزرگی از اقلام خوراکی در شهریور ۱۴۰۴ با رشد قیمتی فراتر از تورم عمومی مواجه بوده‌اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که فشار تورمی در گروه‌های اساسی خوراکی به‌ویژه حبوبات، پروتئین‌های حیوانی و برخی میوه‌ها، معیشت خانوارهای شهری را بیش از گذشته تحت تأثیر قرار داده است.

مرکز آمار ایران اعلام کرده است که در شهریور ۱۴۰۴، ۳۹ قلم کالا معادل ۴۴.۶ درصد از کل اقلام خوراکی، رشدی بالاتر از تورم نقطه‌ای ۳۹ درصدی کل کشور داشته‌اند. این آمار نشان می‌دهد که تورم خوراکی‌ها به‌طور معناداری از میانگین کل تورم جلوتر حرکت کرده و به یکی از عوامل اصلی فشار اقتصادی بر خانوارها تبدیل شده است.

حبوبات رکورددار تورم سالانه

بخش حبوبات بیشترین تورم سالانه را به ثبت رسانده است. لوبیا چیتی با رشد ۲۵۲ درصدی، لپه با ۱۳۸ درصد، لوبیا قرمز با ۱۱۶ درصد و عدس با ۷۴.۷ درصد در صدر قرار دارند. افزایش‌های سه‌رقمی در این گروه نشان می‌دهد که منابع پروتئینی جایگزین برای خانوارهای کم‌درآمد نیز به‌شدت گران شده و این بخش از سفره غذایی به یکی از پرچالش‌ترین حوزه‌ها تبدیل شده است.

تورم گوشت و لبنیات

مرغ و گوشت قرمز به عنوان اصلی‌ترین منابع پروتئینی خانوارها روند صعودی شدیدی داشته‌اند. بیشترین تورم سالانه و ماهانه مربوط به مرغ ماشینی است. مرغ در شهریور رشد ماهانه ۱۱.۲ درصد و رشد سالانه ۵۰.۴ درصد را پشت سر گذاشته است. گوشت گاو و گوساله نیز با افزایش ۱۱.۴ درصدی در یک ماه و ۲۹.۸ درصدی در یک سال مواجه بوده‌اند. همچنین گوشت گوسفند با رشد سالانه ۱۸.۷ درصدی روبرو بوده است. سبد پروتئین گیاهی نیز با رشد ۲۸.۷ درصدی قارچ تحت فشار قرار گرفته.

محصولات لبنی نیز از این روند تورمی در امان نمانده‌اند. شیر، ماست و دوغ پاستوریزه هر کدام با رشد ۳.۲ درصد و پنیر ایرانی پاستوریزه با رشد ۲.۶ درصد در شهریور ماه گران‌تر شده‌اند. هم‌زمانی افزایش قیمت لبنیات با رشد مرغ، گوشت قرمز و تخم‌مرغ نشان می‌دهد که کل گروه پروتئینی و لبنی در وضعیت پرریسک قرار گرفته و جایگزین‌پذیری در این بخش دشوار شده است.

آیا ترمز رشد قیمت برنج کشیده شده؟

برنج طی یک سال گذشته یکی از مهم‌ترین محرک‌های تورم خوراکی‌ها بوده است. قیمت برنج ایرانی درجه یک در شهریور 1404نسبت به شهریور 1403حدود 146 درصد افزایش یافته و عملاً بیشترین فشار قیمتی را در میان اقلام اساسی بر دوش خانوارها گذاشته است. در مقابل، برنج خارجی درجه یک رشد ملایم‌تری را تجربه کرده و در همین بازه زمانی حدود 57 درصد گران‌تر شده است.

با این حال، اگر به تغییرات ماهانه نگاه کنیم، نشانه‌هایی از کاهش شتاب افزایش قیمت‌ برنج دیده می‌شود. قیمت برنج ایرانی تنها ۲.۱ درصد بالاتر از مرداد ثبت شده و این رشد اندک نسبت به موج‌های تورمی قبلی، نشان می‌دهد که سرعت جهش قیمت آن کم شده است. حتی در مورد برنج خارجی، افتی حدود ۰.۴ درصد گزارش شده که به معنای ثبات در بازار این محصول است.

نوسانات ماهانه میوه‌ها و صیفی‌جات

نگاهی به تغییرات یک‌ماهه در قیمت میوه‌ها از نوسان شدید بازار حکایت دارد. هندوانه با جهش ۶۳.۵ درصدی در صدر تورم ماهانه قرار گرفته است. پس از آن خیار و خربزه با رشد ۳۴.۴ و۲۹.۸ درصد بیشترین رشد را ثبت کرده‌اند.

تورم ماهانه نزدیک 10 درصدی نیز در بخش صیفی جات نیز گزارش شده. سیب‌زمینی با ۹.۹ درصد، هویج فرنگی با ۹.۵ درصد و کدو سبز با ۸ درصد در میان صیفی‌جات پرنوسان جای گرفته‌اند. در مقابل، انار با کاهش ۱۳ درصدی و موز با افت ۰.۲ درصدی، معدود اقلامی بودند که کاهش قیمت را تجربه کردند.