کشف ابزارهای سنگی کهن یک میلیون ساله؛ سرنخی تازه برای رمزگشایی از انسان‌های باستانی کوتاه‌قامت
این یافته می‌تواند قطعه‌ای مهم در پازل تکاملی انسان‌های باستانی مرموزی باشد که در منطقه‌ای موسوم به والاسیا زندگی می‌کردند.
والاسیا مجموعه‌ای از جزایر میان آسیا و استرالیاست که سولاوسی بزرگ‌ترین آن‌ها محسوب می‌شود.
پیش‌تر گونه‌ای عجیب و کوچک‌جثه از انسان‌های باستانی با نام «انسان فلورسی» یا «هابیت‌ها»، به دلیل شباهتشان به شخصیت‌های کوتاه‌قامت رمان‌های جی‌آر‌آر تالکین، در جزیره مجاور فلورس شناسایی شده بودند.
این انسان‌ها بین ۷۰۰ هزار تا ۵۰ هزار سال پیش در آن جزیره می‌زیستند.
اما ابزارهای تازه‌یافته در سولاوسی که بین ۱.۰۴ تا ۱.۴۸ میلیون سال قدمت دارند، نشان می‌دهند که این جزیره ممکن است حتی زودتر از فلورس میزبان اجداد انسانی بوده باشد.
راز انسان‌واره‌های جزایر والاسیا
یافته‌های جدید این احتمال را تقویت می‌کند که سولاوسی مسیر اولیه مهاجرت گونه‌هایی چون هومو ارکتوس یا حتی خویشاوندان انسان فلورسی بوده باشد.
آدام برام، استاد باستان‌شناسی در دانشگاه گریفیت استرالیا و یکی از نویسندگان مقاله، در این باره می‌گوید: «مدت‌هاست گمان می‌کردیم که ریشه انسان فلورسی در جزیره سولاوسی است و حالا این ابزارهای کهن می‌توانند این فرضیه را تقویت کنند.»
غار محل زندگی انسان فلورسی در اندونزی Rosino/Flickr
کشف ابزارها در یک مزرعه ذرت
حفاری‌ها در سال ۲۰۱۹ توسط بودیانتو حکیم، باستان‌شناس اندونزیایی آغاز شد. پس از مشاهده بیرون‌زدگی یک ابزار سنگی از یک صخره ماسه‌سنگی در محوطه‌ای به نام کالیو، تیم باستان‌شناسان کار را در این محل که امروزه مزرعه‌ای مدرن است ادامه دادند.
این منطقه در مجاورت یک رودخانه قرار دارد و به گفته پژوهشگران، یک میلیون سال پیش محل ساخت ابزار و شکار اجدادهای منقرض‌شده انسان‌ها بوده است.
در پایان حفاری‌ها در سال ۲۰۲۲، هفت ابزار سنگی کشف شد. همچنین فسیل‌هایی از جمله آرواره گونه‌ای منقرض‌شده از خوک نیز در محل یافت شد.
این ابزارها با مهارت از سنگ‌ریزه‌های رودخانه‌ای ساخته شده‌اند و برای بریدن یا خراشیدن به‌کار می‌رفته‌اند. به گفته برام، ساخت آن‌ها نشان از مهارتی خاص دارد و صرفا ناشی از برخورد تصادفی سنگ‌ها نیست.
اما چه کسی این ابزارها را ساخته است؟
دکتر برام در این‌باره می‌گوید: «ما حالا می‌دانیم که یک میلیون سال پیش ابزارسازانی در سولاوسی بوده‌اند، اما هویت آن‌ها هنوز ناشناخته است. هیچ فسیل انسانی از آن دوره در این مکان یافت نشده است.»
یکی از فرضیه‌های مطرح‌شده این است که این ابزارها توسط انسان راست‌قامت یا گروهی منزوی از همین گونه ساخته شده‌اند.
سنگ‌های تراشیده کشف‌شده در اندونزی Nature
یافته‌های مشابهی از جزیره‌ی فلورس و همچنین جزیره لوزون در فیلیپین (در شمال والاسیا) نیز وجود دارد. این‌ها نشان می‌دهد که انسان‌های اولیه در نقاط مختلفی از این منطقه پراکنده بوده‌اند.
اما پرسش اصلی باقی است: آن‌ها چگونه به این جزایر رسیدند؟
آقای برام می‌گوید احتمالا این انسان‌های باستانی توانایی ساخت قایق نداشته‌اند، و به‌صورت تصادفی، مانند برخی جانداران دیگر، با شناور شدن بر روی توده‌های گیاهی طبیعی از سرزمین اصلی آسیا به این جزایر رسیده‌اند.
بقایای گمشده در آب‌وهوای استوایی
در حالی‌که امید به یافتن فسیل انسان در سولاوسی وجود دارد، اما شرایط آب‌وهوایی گرمسیری باعث تخریب سریع دی‌ان‌ای در این منطقه می‌شود. به‌همین دلیل، کشف بقایای انسانی بسیار دشوار است.
با این حال چند سال پیش پژوهشگران از اسکلت دختری ۷ هزار ساله موفق به استخراج دی‌ان‌ای شدند که شواهدی از یک گروه انسانی ناشناخته ارائه داد.
سولاوسی که یازدهمین جزیره بزرگ جهان است، به گفته دکتر برام «تقریبا یک قاره کوچک» محسوب می‌شود و با زیست‌بوم‌های متنوعش می‌تواند کلید فهم سرگذشت تکاملی انسان‌های اولیه باشد.
او می‌گوید: «واقعا امیدوارم روزی فسیل‌های انسانی در سولاوسی پیدا شوند. چون به نظرم، داستانی شگفت‌انگیز در دل این جزیره نهفته است.»
نتایج تحقیق تازه در نشریه علمی «نیچر» منتشر شده است.
کشف ابزارهای سنگی کهن یک میلیون ساله؛ سرنخی تازه برای رمزگشایی از انسان‌های باستانی کوتاه‌قامت
نظر شما