در سال‌های اخیر، تحولات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در کشور باعث شده است الگوی ازدواج و فرزندآوری میان زنان تغییر کند. بسیاری از زنان، به‌دلایل مختلفی مانند ادامه تحصیل، اشتغال، نبود شرایط اقتصادی مناسب یا مسائل فرهنگی، ازدواج را به تعویق می‌اندازند، در نتیجه، سن ازدواج در کشور افزایش یافته است و تعداد قابل‌توجهی از زنان در سنین بالای 30 سال ازدواج می‌کنند.

60درصد زنان متأهل در سنین باروری، به سال‌های پایانی این دوره نزدیک شده‌اند

طبق اعلام وزارت بهداشت، میانگین سنی اولین ازدواج در پسران 28.3 سال و در دختران 24.1 سال است و باتوجه به این‌که فاصله میان ازدواج تا فرزندآوری در کشور به‌طور میانگین 5 سال اعلام شده است، تعداد قابل‌توجهی از زوجین در سنین بالای 30 سال فرزنددار می‌شوند.

اخیراً معاون بهداشت وزارت بهداشت دراین‌باره اعلام کرده است که 60 درصد زنان متأهل در سن باروری، متولدین 1355 تا 1368 هستند؛ زنانی که در سن 35 تا 49 سالگی قرار دارند؛ این شرایط موجب شده است نگرانی‌ها درباره کاهش قدرت باروری زنان نیز افزایش یابد.

در همین راستا، مسئله انجماد تخمک (فریز تخمک) به‌عنوان راهکاری علمی برای حفظ قدرت باروری بخشی از این زنان مورد توجه قرار گرفته است و موضوع پوشش بیمه‌ای آن سال گذشته مورد توجه قانون‌گذاران و نهادهای اجرایی قرار گرفت.

فریز تخمک چیست؟

در روش فریز، در ابتدا فرد تحت دارودرمانی قرار می‌گیرد و سپس تعدادی از تخمک‌ها با یک روش جراحی از بدن او جدا و به آزمایشگاه منتقل می‌شوند. تخمک‌ها در "ازُت" با دمای منفی 96 درجه سانتی‌گراد منجمد می‌شود و تمام فعالیت‌های بیولوژیک آن متوقف می‌شود و می‌تواند نگهداری شود و زمانی که فرد قصد باروری دارد با انجام روش‌هایی، این تخمک به بدن مادر منتقل می‌شود تا بتواند از تخمک فریزشده خودش برای فرزنددار شدن استفاده کند.

تأکید قانونی بر حمایت بیمه‌ها از فریز تخمک

بر اساس ماده 81 بند "پ" از قانون برنامه پنج‌ساله هفتم توسعه «در راستای تحقق سیاست‌های کلی برنامه پنج‌ساله هفتم و اجرای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با همکاری دبیرخانه ستاد ملی جمعیت، جهاد دانشگاهی، معاونت امور زنان و خانواده ریاست‌جمهوری مکلف است ظرف سه‌ ماه از لازم‌الاجرا شدن این قانون، برنامه ساماندهی روش‌های جایگزین نوین در حوزه ناباروری از جمله رحم اجاره‌ای و انجماد (فریز) تخمک، ساماندهی مراکز ارائه‌دهنده این خدمات، پس از کسب نظر از مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه و رعایت آن در جهات فقهی مطابق نظر ولی فقیه، در سقف بودجه سنواتی (منابع قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت) و تمهیدات قانونی جهت پوشش بیمه پایه را به‌عمل آورد و به تصویب هیئت وزیران برساند.»

طبق این قانون، امکان انجماد (فریز) تخمک و بهره‌مندی از بیمه پایه مربوط به آن، شامل دختران مجرد بالای سی سال نیز می‌شود.

فریز تخمک نباید تبدیل به مُد شود

البته باوجود تأکید قانون بر پوشش بیمه‌ای فریز تخمک برای زنان، پزشکان می‌گویند فریز تخمک باید در شرایط اضطراری برای زنانی که بالای 35 سال دارند یا با مشکلات پزشکی روبه‌رو هستند، انجام شود تا افراد به این بهانه، فرزندآوری را به تأخیر نیندازند.

اشرفی، فلوشیپ ناباروری درباره فریز تخمک به تسنیم گفته است: «در موارد اضطراری، یعنی برای زنانی که بالای 35 سال سن دارند و نگران از دست دادن تخمک‌های خود به‌دلایل مختلف هستند، ممکن است نیاز به فریز تخمک باشد، این روش به زنان کمک می‌کند تا در صورت تأخیر در ازدواج یا مشکلات دیگر، همچنان امکان بارداری را در آینده حفظ کنند، با این حال، باید توجه داشت که پوشش بیمه‌ای فریز تخمک باید براساس اصول علمی انجام شود؛ در غیر این صورت ممکن است تبدیل به مُد شود و زنان به‌میل خود و بدون داشتن هیچ مشکلی، زمان طلایی باروری را عقب بیندازند به‌پشتوانه این‌که چند تخمک یا جنین فریزشده در بیمارستان‌ها دارند.»

• برای حفظ جمعیت نرخ باروری باید به 2.1 برسد

روند کُند پوشش بیمه‌ای فریز تخمک

در این راستا فاطمه محمدبیگی در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم در پاسخ به پرسشی مبنی بر وضعیت پوشش بیمه‌ای فریز تخمک اظهار کرد:‌ متأسفانه روند پوشش بیمه‌ای فریز تخمک در کشور بسیار کُند پیش می‌رود، در حالی که این موضوع از اهمیت بالایی برخوردار است. در زمان حاضر، معاونت زنان ریاست‌جمهوری مسئول میز قانون‌گذاری این حوزه است، اما باید توجه داشت که قانون‌گذاری در زمینه اهدای تخمک و کروموزوم نیازمند دقت و توجه ویژه‌ای است.

وی افزود: با توجه به اینکه تعداد زیادی از زنان کشور در سنین بالا ازدواج می‌کنند و بسیاری از زنان در دهه چهارم و پنجم زندگی خود (35 تا 49 سال) به‌سر می‌برند، که عملاً در روزهای پایانی باروری خود قرار دارند، حمایت از آن‌ها ضرورت دارد، در واقع، 60 درصد زنان بارور کشور در این بازه سنی قرار دارند.

محمدبیگی ادامه داد: علی‌رغم اینکه در برنامه هفتم توسعه بر این موضوع تأکید شده است و از دولت خواسته‌ایم قانون‌گذاری در این زمینه را تکمیل کند، اما در عمل شاهد اقدامات ویژه‌ای از سوی دولت نبوده‌ایم؛ نه در حوزه بیمه و نه از سوی معاونت زنان ریاست‌جمهوری، همچنین، معاونت درمان وزارت بهداشت و معاونت‌های حقوقی باید این لایحه را به مجلس ارائه دهند تا سریعاً تعیین‌تکلیف شود.

رئیس فراکسیون زنان و خانواده مجلس شورای اسلامی بیان کرد: در حوزه بیمه نیز علی‌رغم اینکه قانون در برنامه هفتم آمده است، هنوز عملکرد مشخصی دیده نمی‌شود. شورای‌عالی بیمه سلامت باید به‌سرعت درباره این موضوع تصمیم‌گیری کند و در صورتی که اقداماتی انجام شده است، گزارش آن به کمیسیون ارائه شود. متأسفانه در زمان حاضر، ضعف جدی در اجرای این ماده مشاهده می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: هزینه‌های مربوط به فریز تخمک بالاست و معمولاً فرد باید حداقل سه سیکل درمانی را طی کند، همچنین، فرآیند ذخیره‌سازی تخمک، علمی، دانش‌بنیان و نیازمند تجهیزات پیشرفته است، کنار این مسائل، چالش‌های شرعی نیز وجود دارد که باید به‌طور جدی در بررسی‌ها لحاظ شوند، از جمله تطابق با احکام شرعی، احکام ارث و سایر مسائل فقهی.

وی گفت: کمیسیون قضایی دولت تاکنون دو یا سه جلسه در این خصوص برگزار کرده است، اما بررسی‌ها متوقف شده‌اند، امیدواریم در جلسه بعدی کمیسیون قضایی دولت که طی هفته آینده برگزار می‌شود این موضوع نهایی شود.