رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، روز دوشنبه(۱۲ خرداد) در اظهاراتی از ایران خواست ، در رفع ابهامات از برنامه هسته‌ای‌اش و در پاسخگویی به سوال‌های آژانس شفافیت بیشتری داشته باشد.این اظهارات یک روز پس از آن بیان شد که گزارشی فاش‌شده از آژانس مدعی شده ایران در حال افزایش تولید اورانیوم با غنای ۶۰ درصد است. سطحی که بسیار نزدیک به حدود ۹۰ درصد تلقی می شود و برای ساخت سلاح هسته ای کاربرد دارد.

گروسی در کنفرانس مطبوعاتی با بدر عبدالعاطی، وزیر خارجه مصر و قبل از دیدار سه جانبه با عباس عراقچی از گزارش تازه آژانس دفاع کرد و گفت: « گزارش آژانس درباره ایران بی‌طرفانه و بر پایه اطلاعاتی است که صحت آن را راستی‌آزمایی کرده‌ایم.ما واقعیت‌ها را همان‌طور که هستند بیان می‌کنیم، بدون هیچ دستور کار سیاسی. این گزارش بی‌پرده حقایق را بیان می‌کند.نیاز به شفافیت بیشتر در ایران کاملاً روشن است.یگانه منشا اعتمادی سازی میان ایران و آژانس ، توضیح کامل تهران در باره برخی فعالیت‌های هسته‌ای‌ و اعلام نشده است.»

اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران در واکنش به گزارش جدید آژانس، آن را با محتوایی عمدتاً تکراری، توصیف کرد که برخی مسائل فنی در آن بزرگ‌نمایی شده‌اند. و تاکید کرد: «ما آگاه هستیم که هم شخص مدیرکل و هم مجموعه آژانس، مکرراً تحت فشار قرار گرفته‌اند تا این گزارش را با محتوای خاصی تهیه کنند.»

با توجه به این شرایط و با وجود حساسیت های بالای همزمانی گزارش آژانس با مذاکرات ایران و ایالات متحده، حسن بهشتی پور، کارشناس ارشد سیاست خارجی و تحلیلگر مسائل بین الملل، در گفت‌و‌گو با فرارو به تحلیل این وضعیت پرداخته است:

آژانس با بزرگ نمایی در حال فضاسازی علیه ایران است

حسن بهشتی پور گفت: «گروسی موظف است هر 3 ماه یکبار گزارشی از اخرین فعالیت های هسته ای ایران بر اساس گزارشهایی که بازرسان آژانس تهیه می کنند به شورای حکام ارائه دهد. شورای حکام، نیز در تاریخ 15 خرداد جلسه ای دارد. گروسی طبق روال، درباره مسائل هسته ای همه کشورهای دنیا گزارش ارائه می دهد . همچنین گزارش را به شکل مکتوب ارائه می دهد. گرچه این گزارش باید محرمانه باشد، اما، این گزارش روی وبسایت آژانس نیز قرار می گیرد. اما چرا روی اخرین گزارش گروسی این همه حساسیت ایجاد شده است؟ اول به این دلیل که گروسی، گزارشی فوق العاده تهیه و اعلام کرده بر اساس قطعنامه ای که در نوامبر سال 2024 در آژانس صادر شده، گزارشی جدید تهیه کرده است. برخی رسانه های غربی که دسترسی هایی به شورای حکام دارند، بخش هایی از این گزارش را برجسته و علیه ایران فضاسازی کرده اند. بنابراین دلیل نخست، ویژه بودن این گزارش است. دلیل دوم که روی آن مانور زیادی داده می شود نزدیک بودن زمان پایان برجام است. اروپایی ها و به طور ویژه آلمان، انگلیس و فرانسه، مترصدند به استناد گزارشی که گروسی تهیه کرده، فضاسازی کنند که ایران ناقض فاحش برجام است و بنابراین باید مکانیسم ماشه فعال شود.»

موضوع جالب این است که اسناد مورد ادعای اسرائیل همگی به پیش از سال 2003 باز می گردد، یعنی چیزی پیدا نشده است که بتوان روی آن حساب کرد

وی افزود: «از دید من این گزارش بر طبق روال عادی و در امتداد گزارش های پیشین است. با این تفاوت که اظهارنظرهای متفاوت و متناقضی وجود دارد. در بحث مرتبط با مراکزی که آژانس آن ها را «مراکز اعلام نشده» معرفی کرد و مقادیر اندکی اورانیوم غنی شده در آن یافته شده بود، ایران از سوی آژانس مکلف شد توضیحاتی را ارائه دهد. یکی از این مراکز، مریوان بود که به غلط مریوان نامیده می شود و در اصل آباده بود. همچنین مرکز تورقوزآباد و ورامین نیز جزو مراکز مورد مناقشه آژانس و ایران قرار دارند. در گزارش جدید پرونده ایران، مجددا شیان و لویزان ، که یک بار پرونده آن بسته شده بود باز شده. این اقدامی عجیب است. وقتی یک پرونده یکبار بسته شده نباید مجدد به هر بهانه ای باز شود و ادعاهای جدید مطرح شود. آن هم در شرایطی که تروئیکای اروپا به دنبال بهانه است. ایران برای هر 4 مرکز اعلامی آژانس، توضیحاتی ارائه داده اما آژانس با بزرگ نمایی، دست به فضاسازی زده است.»

تمامی همکاری های ایران با آژانس در طول سالهای اخیر نادیده گرفته شده است

این کارشناس ارشد مسائل سیاست خارجی در توضیح فضاسازی آژانس گفت: «ایران، داوطلبانه به آژانس، اجازه داده بررسی انجام دهد. اسرائیل اسنادی جعلی را در سال 2018 در اختیار آژانس قرار داد و بر اساس همان اسناد، آژانس از ایران درخواست کرد، اجازه بازدید از مراکز مورد ادعا را ارائه دهد. اگر ایران تخلفی کرده بود اجازه بازدید نمی داد و اتفاقا این حق را هم داشت که بگوید این ادعا بی ربط است. اما ایران حسن نیت نشان داد و در سالهای 2019 و 2020، اجازه بازدید از مراکز را داد و هیچ تاسیسات مرتبط با غنی سازی اورانیوم و ساخت بمب هسته ای در این مراکز وجود نداشت. در آباده یک زمین کاملا مسطح وجود داشت و در تورقوزآباد نیز 2 ساختمان کوچک وجود داشت و در ورامین نیز یک انبار نگهداری آهن آلات اسقاطی وجود داشته و سایت شیان و لویزان نیز بارها بازدید شده و چیزی به جز ذرات ناچیز اورانیوم در آن ها یافت نشده است. این ذرات ناچیز نیز زیر 5 درصد غنی شده است. درواقع اگر این ذرات، 90 درصدی بود جای نگرانی و سوال داشت. اما از سال 2018 تا کنون، دست از این موضوع بر نمی دارند.»

وی افزود: «موضوع جالب این است که اسناد مورد ادعای اسرائیل همگی به پیش از سال 2003 باز می گردد، یعنی چیزی پیدا نشده است که بتوان روی آن حساب کرد. این اسناد به حدود 22 سال پیش باز می گردد و هم از نظر زمانی و هم از نظر حقوقی فاقد اعتبار است. پس این رفتارها، بیشتر فضاسازی سیاسی است تا حقوقی و فنی. در بخش مرتبط با بازرسان نیز به عدم دسترسی برخی بازرسان به تاسیسات اشاره شده است. طبق همین گزارش آژانس اشاره شده بازرسان دائم در حال بازدید از تاسیسات ایران هستند و تنها در سال 2024 تا 31 دسامبر 2024، مجموعا 274 بازرسی با حضور 120 بازرس انجام شده است.»

بهشتی پور گفت: «رسانه های غربی این نکات را نمی گویند بلکه فقط این بخش را برجسته می کنند که ایران غنی سازی 60 درصدی انجام داده است و مقدار آن از 275 کیلو به بیش از 400 کیلو رسیده و در نتیجه ایران می خواهد بمب بسازد و این در حالیست که ایران کاملا به پادمان هسته ای زیر نظر آژانس وفادار است. ایران در طول سالهای اخیر 21 مورد از تاسیسات خود را به آژانس نشان داده است و از مجموع 682 بازرسی آژانس در جهان، 493 مورد آن مرتبط با ایران بوده است. همه این ها نشان میدهد ایران با تمام قوا با آژانس همکاری کرده است. اصولا ادعای بمب ساختن توسط ایران باطل است. »

وی افزود: «درست است که غنی سازی یکی از شروط ساخت بمب است، اما بمب ساختن تاسیسات و لوازم دیگری مثل اورانیم فلزی و مهمات انفجار از راه دور نیز می خواهد. بمب باید در مرحله اول سازنده را نابود نکند و در زمان و مکان مناسبی ساخته شود. اگر بیطرفانه گزارش آژانس را ارزیابی کنیم، می بینیم این همه همکاری ایران با آژانس کاملا نادیده گرفته یا کمرنگ شده است. رسانه های غربی نیز روی برخی بخش های گزارش از جمله غنی سازی 60 درصدی مانور می دهند. باید دید در نشست شورای حکام قطعنامه ای صادر خواهد شد یا خیر. هرچند من فکر می کنم از سوی آقای عراقچی با آژانس اتمام حجت انجام شده باشد.»