سیاست پناهگاه برای همه

سوئیس از سال ۱۹۶۳، در اوج جنگ سرد و با ترس از تهدید جنگ هسته‌ای، سیاستی منحصربه‌فرد به نام «پناهگاه برای همه» را اجرا کرد. این سیاست، که ریشه در قانون فدرال حفاظت مدنی دارد، ایجاب می‌کند که هر شهروند سوئیسی به یک پناهگاه هسته‌ای دسترسی داشته باشد، چه در خانه‌های شخصی و چه در پناهگاه‌های عمومی. این قانون در ابتدا با مقاومت کمی مواجه شد، زیرا منتقدان به‌عنوان هواداران شوروی یا کمونیست‌ها کنار گذاشته می‌شدند. بااین‌حال، در دهه‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰، با رشد جنبش‌های صلح، برخی شروع به پرس‌وجو درباره ضرورت و کارایی این پناهگاه‌ها کردند. این سیاست در واکنش به تهدیدات هسته‌ای جنگ سرد شکل گرفت، زمانی که سوئیس، به‌عنوان کشوری بی‌طرف، خود را در معرض خطر بالقوه درگیری‌های بین بلوک شرق و غرب می‌دید. حتی پس از پایان جنگ سرد، این کشور به ساخت پناهگاه‌ها ادامه داد، به‌طوری‌که امروزه بیش از ۳۷۰,۰۰۰ پناهگاه وجود دارد که شامل ۹ میلیون جای خواب است و کل جمعیت ۸.۷ میلیون نفری سوئیس را پوشش می‌دهد.

پناهگاه‌های هسته‌ای چه امکاناتی دارند؟

پناهگاه‌های هسته‌ای سوئیس در اشکال مختلفی وجود دارند. از پناهگاه‌های خصوصی در زیرزمین خانه‌ها و آپارتمان‌ها گرفته تا پناهگاه‌های عمومی عظیم مانند پناهگاه زوننبرگ در لوسرن، که ظرفیت ۲۰,۰۰۰ نفر را دارد. این پناهگاه‌ها مجهز به سیستم‌های تهویه، درهای مقاوم در برابر انفجار و امکانات اولیه برای بقا هستند. به‌عنوان مثال، پناهگاه زوننبرگ دارای تونل‌های تأمین هوا و زیرساخت‌هایی است که برای مقاومت در برابر حملات هسته‌ای طراحی شده‌اند. طبق قانون، هر ساختمان جدید در سوئیس باید دارای پناهگاه باشد یا مالک آن باید هزینه‌ای برای دسترسی به یک پناهگاه عمومی پرداخت کند. این الزام باعث شده که پناهگاه‌ها به بخشی جدایی‌ناپذیر از معماری مدرن سوئیس تبدیل شوند. بااین‌حال، بسیاری از این پناهگاه‌های خصوصی اکنون به‌عنوان انباری یا فضاهای چندمنظوره استفاده می‌شوند، که نشان‌دهنده کاهش احساس فوریت تهدید هسته‌ای در سال‌های اخیر است.

چرا این همه پناهگاه هسته‌ای؟

سوئیس به‌عنوان کشوری بی‌طرف، در طول جنگ سرد خود را در معرض خطر درگیری‌های هسته‌ای بین قدرت‌های بزرگ می‌دید. این کشور با قرار گرفتن در قلب اروپا، احساس نیاز به آمادگی برای سناریوهای فاجعه‌بار داشت. فرهنگ سوئیسی، که به نظم و برنامه‌ریزی دقیق شهرت دارد، به پذیرش گسترده این سیاست کمک کرد. این آمادگی بخشی از هویت ملی سوئیس شده و به‌عنوان نشانه‌ای از خودکفایی و محافظت از شهروندان دیده می‌شود. در دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰، تهدید جنگ هسته‌ای بسیار واقعی به نظر می‌رسید. تبلیغات دولتی، مانند فیلم‌های آموزشی که خطر جنگ را به مردم یادآوری می‌کردند، به تقویت این سیاست کمک کردند.

سوئیسی‌ها همچنان علاقمند پناهگاهند

در فوریه ۲۰۲۲، با آغاز جنگ اوکراین و بمباران کیف توسط روسیه، تقاضا برای بازدید از پناهگاه زوننبرگ در لوسرن افزایش یافت. زورا شلبرت، مدیر عملیاتی و راهنمای تور این پناهگاه، در ابتدا فکر می‌کرد که این درخواست‌ها شوخی هستند، اما به‌زودی متوجه شد که نگرانی‌های عمومی درباره امنیت دوباره افزایش یافته است. این موضوع نشان‌دهنده بازگشت ترس از درگیری‌های هسته‌ای در اروپا است، به‌ویژه با توجه به تنش‌های ژئوپلیتیکی اخیر.