روز جمعه ۲۶ اردیبهشت، شهر استانبول میزبان دور جدیدی از گفت‌وگوهای دیپلماتیک ایران با سه کشور اروپایی بریتانیا، فرانسه و آلمان در سطح معاونان وزرای خارجه خواهد بود. این مذاکرات که با تمرکز بر احیای توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ (برجام) برگزار می‌شود، در شرایطی حساس و در سایه مذاکرات موازی ایران و آمریکا در مسقط عمان قرار دارد. عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، با هشدار نسبت به سوءاستفاده از مکانیزم «اسنپ‌بک» برای بازگرداندن تحریم‌ها، بر لزوم گفت‌وگوهای سازنده تأکید کرده و این نشست را فرصتی برای کاهش تنش‌های دیپلماتیک با اروپا می‌داند.

اهمیت این مذاکرات نه تنها در بازسازی اعتماد میان ایران و اروپا، بلکه در تأثیر آن بر روند گفت‌وگوهای ایران با آمریکا است. در حالی که مذاکرات اخیر مسقط با رضایت نسبی دو طرف همراه بوده، تحلیلگران معتقدند گفت‌وگوهای استانبول می‌تواند به هماهنگی بیشتر میان طرف‌های غربی و ایران کمک کند.

در گفت‌و‌گویی با علی بیگدلی، کارشناس ارشد سیاست خارجی و تحلیلگر روابط بین الملل به بررسی این مذاکرات پرداخته است:

ایجاد ارتباط موازی با آمریکا و اروپا هوشمندانه است

علی بیگدلی به فرارو گفت: «معتقدم در شرایط فعلی که در پی رسیدن به توافق با آمریکایی ها پیش می رویم و بازیگری خوبی نیز در عرصه دیپلماسی نشان داده ایم، می توانیم از موقعیت گفتگو با اروپا نیز به بهترین شکل استفاده کنیم.

یکی از اقداماتی که می توانیم در قبال آمریکا انجام داده و بر اساس آن پیش برویم، مرحله بندی سطح مذاکرات با آمریکا است. پذیرفتن غنی سازی 3.67 درصدی از سوی طرفین، پذیرفتن شروط رافائل گروسی و اجازه بازدید برای کارشناسان آژانس و تهیه گزارش های جامع از سوی کارشناسان درباره مسئله هسته ایران، می تواند به کاهش تنش بین طرفین مذاکره کمک کند.

هر چه سریعتر تکلیف این موارد مشخص شود، امکان این که بتوانیم تحریم ها را برداشته و تکلیف پولهای بلوکه شده ایران را مشخص کنیم بیشتر خواهد شد. بنابراین گام نخست ما در مذاکرات، شفاف سازی موضوع هسته ای و اعتمادزایی بین طرفین است.»

وی افزود: «در گام دوم مسئله موشکی مطرح است که این موضوع نیز با ایجاد برخی تغییرات قابلیت حل شدن را دارد.

در وضعیتی که ما در حال پیش روی گام به گام مذاکرات با آمریکا قرار داریم ، اقدام بسیار هوشمندانه ای است که به شکل موازی، با اروپا نیز مذاکره کرده و مشکلات را حل کنیم. در آستانه رسیدن به زمان اسنپ بک، اروپایی ها می توانند تحت تاثیر روابط ایران و آمریکا، برخورد نرم تری با ما داشته باشند یا به عبارتی تحت تاثیر مذاکرات ما قرار گیرند.

حقیقت این است که اروپایی ها گروگانی به نام مکانیسم ماشه را در دست دارند که می توانند از طریق آن، ما را تحت فشار قرار دهند و اگر قبول نکنند که زمان فعال سازی این مکانیسم را یک سال به عقب بیندازند، می توانند از این طریق ما را تحت فشار قرار دهند.

این نکته مهمی است که در فضای عمومی ما، اروپا تا حد معقول مورد نقد است و مثل آمریکا در جایگاهی نیست که برخی احساس تنفر نسبت آن داشته باشند. همچنین در جریان راست افراطی ما نیز مخالفت جدی نسبت به اروپایی ها وجود ندارد. به این دلایل است که امیدوارم مذاکرات ما با اروپایی ها نتیجه بخش باشد.»

نباید گفتگو با اروپایی ها را متوقف کنیم

این تحلیلگر ارشد حوزه سیاست خارجی در خصوص شائبه ایجاد تضاد بین خواست های اروپایی ها و آمریکایی ها در مسیر مذاکرات گفت:«اختلافات ما با اروپایی ها حساسیت ها و ریزه کاری های بیشتری نسبت به اختلافات ما و آمریکایی ها دارد. اروپایی ها نسبت به حقوق بشر، تعهد دارند و نسبت به قوانین بین المللی نیز حساسیت های ویژه دارند.

این در حالی است که آمریکایی ها بیشتر روی منافع خود متمرکزند و چندان توجهی روی مسائلی که برای اروپایی ها مهم است ندارند. یکی از نقاط افتراق بین بایدن و ترامپ نیز همین اصل است که دولت بایدن به لحاظ دیدگاه در این زمینه ها با اروپایی ها همفکرتر بود.

به همین دلایل است که می توانیم با اروپایی ها از طریق توجه به نکات حساسیت برانگیز، بسیار سریعتر به توافق برسیم. ما اکنون در انتهای خیابانی بن بست ایستاده ایم و در نتیجه چاره ای به جز توافق و گفتگو نداریم.»

وی افزود: «با توجه به این موارد باید از گفتگوهای نزدیک با اروپایی ها استقبال کرده و این گفتگوها را بر پایه دیپلماسی شفاف ادامه دهیم.

حتی اگر گفتگوها با طرف آمریکایی در مقاطعی متوقف شد یا درگیر پیچیدگی های جدید بود، نباید مذاکراتمان را با اروپایی ها متوقف کنیم. به اعتقاد من این گفتگوها بسیار مهم است و قطعا ایران می تواند با ادامه دیپلماسی فعلی و از مسیر منطق و هوشمندی یک توازن پایدار و غیرشکننده در دیپلماسی بین الملل خود ایجاد کند.»

چرا مذاکرات ایران و اروپا در استانبول مهم است؟