در حالی فعالان اقتصادی منتظر آغاز دور سوم گفت‌و‌گو‌های تهران و واشنگتن هستند که همزمان بازار‌های دارایی روز‌های سرنوشت‌سازی را می‌گذرانند. بورس تهران از استارت گفت‌و‌گو‌های هسته‌ای تا روز گذشته (۸ روز معاملاتی)، دو مانع مهم را از پیش روی خود برداشت.

عبور شاخص بورس از مرز ۳میلیونی، همراه با ورود بیش از ۱۳همت پول حقیقی به صحنه معاملات از بازسازی بازار سرمایه طی این مدت حکایت می‌کند. تحلیلگران سناریو‌های گوناگونی را برای تداوم صعود بورس مطرح می‌کنند که همگی به وضعیت پارامتر‌های سیاسی گره خورده است.

سرعت رشد بورس از ۲۳ فروردین به‌قدری بالا بوده که فعالان اقتصادی گمان نمی‌کردند شاخص کل در ۸ روز معاملاتی حدود ۱۱ درصد بازدهی را ثبت کند. کسب بازدهی مذکور در مقایسه با رشد ناامیدکننده ۲۳ درصدی بورس در سال ۱۴۰۳ به‌روشنی نشان می‌دهد که بازار سهام تغییرات مهمی را پیش روی خود دارد. استمرار روند صعودی بورس در روز‌های اخیر مسیر ورود پول قدرتمند به تالار سهام را هموار کرده است.

بررسی‌های آماری نشان می‌دهد جریان ورود پول سهامداران خرد و حقیقی به بازار سهام به چهارمین روز متوالی رسیده است. تحلیلگران اقتصادی می‌گویند به نتیجه رسیدن مذاکرات ایران و آمریکا و دستیابی به توافقات اولیه می‌تواند بخشی از تنش‌های مهم بازار‌ها را کاهش دهد. با توجه به اینکه نرخ ارز متغیری کلیدی در اقتصاد و عاملی مهم در روند بازارهاست، فراز و فرود قیمتی آن سرنوشت همه بازار‌ها را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.

بعد از انجام دو دور از مذاکرات و شنبه‌هایی پرخبر، شاهد تحولات مختلف داخلی و خارجی و تلاش‌های دیپلماتیک برای کاهش تنش‌های بین‌المللی و تقویت نسبی موقعیت ایران در عرصه جهانی بودیم که مشخص‌ترین اثر آن را در بازتاب سریع بازار‌های داخلی و رضایتمندی اهالی بازار سهام مشاهده کردیم. اهمیت این امر در آن است که پیش‌تر، فضایی آکنده از تردید، ترس، بی‌اعتمادی و ابهام بر فضای کلی ماجرا سایه افکنده بود.

با توجه به تحولات اخیر می‌توان دریافت که بورس تهران تا این لحظه ذی‌نفع بزرگ پیشرفت گفت‌و‌گو‌های سیاسی ایران و آمریکا بوده است. ورود پول ۹ هزار میلیارد تومانی به گردونه معاملات بورس تهران در ۴ روز حاکی از همین امر است.

اظهارات کارشناسی بر یک موضوع مهم تاکید می‌کند: ورود پول علاوه بر اینکه رغبت سرمایه‌گذاران در سمت تقاضا را به رخ می‌کشد، سیگنال مهمی در راستای بهبود وضعیت بازار سهام مخابره می‌کند.

از سوی دیگر، با توجه به اینکه رونق بازار سهام متاثر از فروکش کردن ریسک‌های سیاسی رقم خورده است، برخی تحلیلگران بر حرکت محتاطانه بورس طی روز‌های آینده تاکید می‌کنند. این گروه از تحلیلگران با اشاره به بازدهی بیش از ۱۳ درصدی بورس در فروردین‌ماه می‌گویند سناریوی بازگشت احتیاط به جریان دادوستد‌های سهامی محتمل خواهد بود. اگر چه فضای کلی از دید کارشناسان در حال حاضر مثبت ارزیابی می‌شود، اما تداوم این روند نیازمند پایداری وضعیت متغیر‌های اثرگذار، به‌ویژه اخبار مخابره شده از سوی سیاست خارجی کشور، است. با این پشتوانه شاید بتوان کف جدیدی برای شاخص کل به تصویر کشید.

تکنیکالیست‌ها می‌گویند شاخص کل بورس در شرایط فعلی کف جدیدی در محدوده سه‌میلیون‌واحدی تشکیل داده است که می‌تواند با توجه به تلطیف فضای متغیر‌های اثرگذار مطمئن عمل کند. این سطح به‌عنوان یک حمایت قوی شناخته می‌شود و انتظار می‌رود بازار از این نقطه به سمت اهداف بالاتر که محدوده ۳ میلیون و ۲۵۰ هزار واحدی است، حرکت کند. چشم‌انداز صعودی که فعالان حرفه‌ای بازار ترسیم می‌کنند، در صورت تداوم اخبار مثبت از فضای سیاسی کشور و ثبات رفتار نرخ دلار آزاد قابل‌تحقق است.

با این وجود گروهی از کارشناسان با یادآوری ماحصل رشد‌های شارپی در سال‌های گذشته یک موضوع مهم را مطرح می‌کنند. تجربه سال‌های ۹۸ و ۹۹ به‌وضوح نشان می‌دهد رشد‌های پرشتاب بدون پشتوانه قوی بنیادی، می‌تواند زمینه‌ساز اصلاح عمیق در بازار شود.

با وجود عبور موفقیت‌آمیز شاخص از مرز ۳ میلیون واحد در کلیت بازار سهام، هنوز نماد‌هایی وجود دارند که قیمت آنها پایین‌تر از قله مرداد ۹۹ بورس تهران است؛ بنابراین در مقطع کنونی «متغیر انتظار» نقش کلیدی در رفتار معامله‌گران ایفا کند.

همه فعالان اقتصادی در انتظار تعیین‌تکلیف مذاکرات و تثبیت شرایط اقتصادی و مشخص شدن سکاندار وزارت اقتصاد هستند. این امر به نوبه خود از بازگشت تردید به سناریوی صعود قدرتمند حکایت می‌کند. معامله‌گران بورسی نیز با در نظر گرفتن این مهم در روز‌های رونق بازار سهام بیشتر به سمت نماد‌های بزرگ اشتیاق نشان دادند. بازدهی کمتر شاخص هموزن بر این موضوع تاکید می‌کند.

راه پُر‌ فراز‌ و‌ فرود شاخص

احمد اشتیاقی، کارشناس بازار سرمایه، ضمن اشاره به صفوف خرید در روز‌های اخیر، معتقد است؛ که رشد برخی از گروه‌ها همچون بانکی‌ها متاثر از متغیر‌های سیاسی رخ داده که کلیت بازار را با خود همراه کرده است. البته سهام کوچک هم بازار را همراهی کردند. اهالی بازار سهام دریافتند گزینه نظامی از میز مذاکرات فعلا حذف شده است. به همین دلیل سهام کوچک با بنیه قوی نیز در روز‌های آینده می‌توانند وارد مدار رشد شوند.

یکی از مهم‌ترین اتفاقات روز دوشنبه ورود ارزش معاملات خرد به سطح ۲۰ هزار میلیارد تومان بود. روند این روز‌های بازار سهام حاکی از آن است که توجه سرمایه‌گذاران نه تنها به نماد‌های شاخص‌ساز، بلکه به سهم‌های کوچک‌تر و متوسط نیز معطوف شده است. این موضوع در رشد ارزش معاملات خرد و تحرکات مثبت گروه‌های متنوع بورسی به خوبی قابل مشاهده است. علاوه بر آن، بعد از هر رشد ۱۰ درصدی، سیو سود در کمین معاملات خواهد بود. افزایش عرضه‌ها در جریان داد‌وستد‌های روز دوشنبه از همین امر نشات می‌گیرد. بازار سهام زمانی که دلار توافقی به سطح ۶۹ هزار تومان رسید، انتظار می‌رفت گام بلندی برای صعود بردارد؛ با‌این‌حال این اتفاق رخ نداد.

پیشروی ریسک‌های سیاسی در اسفند ۱۴۰۳ مهم‌ترین عامل توقف بورس با وجود رشد دلار توافقی بود. اکنون با کمرنگ شدن ریسک مذکور از فضای معاملات تالار شیشه‌ای، بورس فرصت صعود و بازسازی را بازیافته است. با توجه به نزدیک بودن به فصل مجامع و مدل تقسیم سود شرکت‌ها، شرایط برای رشد شاخص تا سطوح بالای ۳ میلیون و ۶۰۰ هزار واحد تا تیرماه فراهم است. شرط ورود دماسنج اصلی بازار به این سطوح، ثبات وضعیت مولفه‌های اثرگذار به‌خصوص سیاست خارجی کشور است.

به گفته این کارشناس، رشد شاخص تا سطوح بالای ۳ میلیون و ۶۰۰ هزار واحد از دو مسیر عبور خواهد کرد. عبور دلار توافقی از کانال ۷۰ هزار تومان نقش مهمی در این فرآیند ایفا می‌کند. همچنین کاهش نرخ سود اخزا به ۲۵ درصد می‌تواند خیال سرمایه‌گذاران برای ورود به بازار سهام را تا حدود زیادی آسوده کند.

بازار متناسب با این دو متغیر قطعا راه سختی برای صعود نخواهد داشت. اما موضوع مهم دیگری که نباید از کنار آن به‌سادگی گذشت، این است که بخشی از پول واردشده به سهام، از خروج سرمایه از صندوق‌های درآمد ثابت به دست آمده و بعید به نظر می‌رسد پول قدرتمندی از بازار‌های موازی وارد تالار سهام شده باشد. مضاف بر آن، با رشد ۲ درصدی طلای‌جهانی در روز گذشته و قرار گرفتن دلار در نقاط ارزنده، گزینه ورود پول از ابطال صندوق‌های طلا تا حدودی محتمل نخواهد بود.

با توجه به این موارد تضعیف ورود پول به معاملات سهام طی روز‌های آینده بسیار ملموس خواهد بود. در همین مسیر ارزش معاملات ممکن است از ۲۰ هزار میلیارد تومان به سطح ۱۲ هزار میلیارد تومان کاهش یابد؛ اتفاقی که رشد سریع بازار را مورد هدف قرار خواهد داد. روند تعادلی بازار سناریویی جدی است که مورد تایید اکثر تحلیلگران در مقطع کنونی است.