سید حسن نصرالله، دبیرکل شهید حزب‌الله لبنان، شخصیتی برجسته و استثنایی بود که این ویژگی را افرادی که امکان ملاقات با او را داشته‌اند، به‌خوبی تأیید می‌کنند. با حمیدرضا دهقانی پوده، دیپلمات و سفیر پیشین ایران در قطر، که سال‌ها تجربه فعالیت در حوزه منطقه از بیروت تا جده را دارد، گفت‌وگویی درباره ویژگی‌های شخصیتی سید حسن نصرالله داشتیم که در ادامه می‌خوانید:

* لطفاً خاطراتی از سید حسن نصرالله و ویژگی‌های برجسته ایشان بگویید. گمان می‌کنم در برخی از ملاقات‌های آقای ظریف یا آقای امیرعبداللهیان با ایشان حضور داشته‌اید. چه نکته‌ای در دیدار با ایشان بیش از هر چیز دیگری توجه شما را جلب کرد؟

من به همراه وزرای خارجه و معاونان در دیدار با ایشان حضور داشتم و به دلیل مأموریت در بیروت، به‌طور جداگانه هم چندین ملاقات با ایشان انجام دادم. سال‌های طولانی است که به ایشان ارادت داشته و در خدمتشان بوده‌ام. شهادت ایشان ضایعه‌ای بسیار دردناک برای جبهه مقاومت محسوب می‌شود. به خاطر دارم که در یکی از ملاقات‌ها، برخلاف همیشه که ایشان در بدو ورود ما را در جلوی در استقبال می‌کردند، این بار به دلیل حضور میهمانی که تأخیر داشت، این اتفاق نیفتاد. بعدها متوجه شدیم که میهمان ایشان، شهید سردار سلیمانی بودند. این همان سفری بود که سردار سلیمانی برای آخرین بار به بیروت آمدند و سپس از آنجا به دمشق و از دمشق به بغداد رفتند؛ آن دیدار دو یا سه روز پیش از شهادت سردار سلیمانی صورت گرفت.

* در جریان دستورکار آن سفر نیستید؟

ایشان هنگام سفر به منطقه، مسائل مربوط به لبنان و فلسطین را با سید نصرالله مطرح و همزمان در برخی موارد نیز با ایشان مشورت می‌کردند. چرا که در بسیاری از موضوعات، از جمله مسائل مرتبط با عراق، دارای تحلیل‌های ارزشمندی بودند.

*شما درباره روزی صحبت می‌کردید که در دفتر سید حسن نصرالله حضور داشتید و سردار سلیمانی نیز میهمان ایشان بودند، اما با تأخیر به محل رسیدند.

بله، در همان دقایقی که مسئول دفتر ایشان نیز که بعدها به شهادت رسیدند منتظر حضور سردار سلیمانی بودند، گفتم که در جلسه‌ای مهم این موضوع مطرح شد که احتمالاً چه تهدیداتی برای سال آینده وجود دارد. در آنجا اشاره کردم که تهدید جنگی برای سال آینده وجود ندارد، اما تنها تهدیدی که ممکن است پیش بیاید این است که سردار سلیمانی یا سید حسن نصرالله ترور شوند. در همان جلسه گفتم که به نظر من، اگر آسیبی به سردار سلیمانی یا آقای نصرالله وارد شود، این ضربه بسیار هولناک‌تر از آن است که به سپاه قدس یا حزب‌الله وارد شود. این شخصیت‌ها برای ما بسیار استراتژیک هستند و با اندیشه‌ای که مبتنی بر تفکرات امام خمینی بوده، حزب‌الله و نیروی قدس سپاه را بنیان‌گذاری کرده‌اند. امکان این‌که چنین نیروهایی بتوانند افرادی با این ویژگی‌ها را دوباره پرورش دهند، بسیار کم است. اصولاً شخصیت انسان‌ها مانند سایر موارد نیست که بتوان به‌صورت مکانیکی جایگزین یا نسخه دوم و سوم آن‌ها را تولید کرد. زمان زیادی لازم است تا بتوان جایگزینی برای چنین افرادی یافت. این جلسه سه روز پیش از شهادت سردار سلیمانی برگزار شد.

* نشانه‌هایی می‌دیدید یا تحلیل‌تان این بود؟

صرفا تحلیل بود. هیچ گونه نشانه‌ای نداشتم. به نظر من آقای سید حسن نصرالله یک شخص نبود، یک امت بود. این را امکان ندارد که بتوانید جایگزین کنید.

* لبنان کشوری با تنوع فرهنگی و مذهبی است که گروه‌های مختلف مذهبی در آن زندگی می‌کنند. همچنین، بازیگران فرامنطقه‌ای تأثیر قابل‌توجهی بر این کشور دارند. سید حسن نصرالله در میان شیعیان لبنان از جایگاهی خاص و برجسته برخوردار است. این جایگاه از منظر دیگر فرق مذهبی لبنان، حاکمیت این کشور، یا بازیگران فرامنطقه‌ای که نقش مهمی در تحولات لبنان ایفا می‌کنند، چگونه ارزیابی می‌شود؟

شخصاً آقای نصرالله در میان شیعیان، مسلمانان و حتی مسیحیان از جایگاه و احترام ویژه‌ای برخوردار بود. از منظر محبوبیت مردمی، هیچ‌یک از رهبران طوایف لبنانی به اندازه آقای نصرالله، به گفته لبنانی‌ها "شعبیة" نداشتند، یعنی از محبوبیت عمومی برخوردار نبودند. برای روشن‌تر شدن موضوع، مثالی می‌زنم: در زمان برگزاری انتخابات پارلمانی، بسته به نحوه تعیین حوزه‌های انتخابیه، نتایج متفاوتی رقم می‌خورد. به عنوان نمونه، در مناطق جنوبی لبنان، اکثریت مطلق آرا به حزب‌الله تعلق داشت. البته این امر به دلیل ارائه لیست مشترک با جنبش امل بود که باعث می‌شد اکثریت را در اختیار داشته باشند. حتی خانم حریری، خواهر رفیق حریری، در صیدا با توافق این دو حزب شیعی انتخاب می‌شد. این امر طبیعی بود، زیرا در آن مناطق شیعیان اکثریت جمعیت را تشکیل می‌دادند و به لیست‌های ارائه‌شده توسط این احزاب رأی می‌دادند. با این حال، اگر انتخابات به صورت یکپارچه و در سراسر لبنان برگزار می‌شد، حتی مسیحیان، اهل سنت، دروزی‌ها و علوی‌هایی که گرایش خاصی به حزب‌الله نداشتند، برای کسب آرا با دشواری مواجه می‌شدند. البته نباید فراموش کرد که برخی شخصیت‌های برجسته مانند سعد حریری، رفیق حریری، میشل عون یا حتی مخالفانشان نظیر سمیر جعجع جایگاه ویژه‌ای در میان مردم داشتند. اما اگر از این چهره‌های درجه یک بگذریم، دیگر شخصیت‌ها به سختی می‌توانستند آرای قابل توجهی کسب کنند. نکته‌ای که قصد دارم بر آن تأکید کنم این است که آقای نصرالله نه تنها در میان شیعیان بلکه در میان سایر طوایف و حتی شخصیت‌های برجسته آنان نیز از احترام و جایگاه والایی برخوردار بود. علاوه بر این، برخی کشورهای خارجی نیز روابط خوبی با ایشان داشتند.

* یکی از کشورهای تأثیرگذار در مسائل لبنان، فرانسه است. رابطه فرانسه با آقای نصرالله چگونه بود؟

فرانسوی‌ها برای ایشان احترام قائل بودند، زیرا از شرایط لبنان آگاهی داشتند.

* وجه تمایز سید حسن نصرالله نسبت به دیگر رهبران یا مثلاً آقای سید عباس موسوی، رهبر پیشین جنبش، چیست؟ در ملاقات با ایشان چه ویژگی خاصی به چشم می‌آمد؟ مهمان‌نوازی، نگاه کاریزماتیک یا احساس رفاقتی که منتقل می‌کرد؟

مقایسه دقیق میان سید حسن نصرالله و سید عباس موسوی دشوار است، چرا که سید عباس نیز شخصیتی برجسته و بزرگ بود. اما اگر بخواهیم صرف‌نظر از این مقایسه، به ویژگی‌های خاص سید حسن نصرالله بپردازیم، باید گفت که او شخصیتی جامع و عمیق داشت. نگاه او جامع‌نگر بود و رفتارش بسیار دوست‌داشتنی و صادقانه. این صداقت به حدی بود که حتی دشمنان نیز در تهدیدات خود بر این ویژگی حساب می‌کردند و می‌دانستند که سخنان او بلوف نیست. البته در جنگ، صداقت معمولاً اولویت ندارد، اما در منش و کلیت مبارزاتش این ویژگی کاملاً مشهود بود. سید حسن نصرالله در برخوردهای شخصی بسیار حلیم و بردبار بود. از سوی دیگر، یکی از نکات برجسته دوران رهبری او این بود که به جز یک مورد اختلاف جزئی با دبیرکل پیشین، هیچ اختلاف عمده‌ای در حزب پدید نیامد. او هرگز حزب را به تشکیلاتی شخصی تبدیل نکرد، برخلاف بسیاری از احزاب لبنانی که اغلب به سمت شخصی‌سازی پیش می‌روند و حتی در نهایت رهبری حزب را به فرزندان خود منتقل می‌کنند. این ویژگی او را از بسیاری از رهبران دیگر متمایز می‌کند.

* این موضوع در لبنان بسیار رایج است.

بله، ساختار به این شکل بود، اما ایشان اینگونه نبود و به‌طور جدی در این موضوع حضور داشت. او بسیار خالص و مخلص بود. برای مثال، در حالی که دیگران فرزندان خود را به جبهه نمی‌فرستادند، ایشان هادی را به جبهه فرستاد و او به شهادت رسید.

خاطره‌ای از آخرین دیدار سردار سلیمانی با نصرالله/پیشبینی کرده بودیم که سردار سلیمانی یا نصرالله ترور شوند/