به گزارش خبر ساز از خراسان جنوبی، وضعیت امروز کشور در ارتباط با گاز در پی برودت شدید هوا و البته بروز برخی مشکلات در بخش گازرسانی به مردم این منطقه دستاویزی شد برای پاسخ به سوالات گفت‌وگویی با مصطفی نخعی نماینده مردم نهبندان و سربیشه در خانه ملت و عضو کمیسیون انرژی مجلس داشته باشیم که در زیر می‌خوانید.
فارس: آقای نخعی به عنوان یکی از وکلای ملت در کمیسیون انرژی در مجلس بفرمایید چطور است ما که دومین دارنده منابع گازی دنیا و سومین تولیدکننده گاز در دنیا هستیم اکنون دچار ناترازی گازی شده‌ایم؟
نخعی: شرایط جوی و هوای بسیار سرد و کم‌سابقه باعث بروز مشکلاتی در شرق، شمال شرق و بخش هایی از شمال کشور شد یکی از اشکالات اساسی در این منطقه آن است که متاسفانه زیرساخت‌های انتفال انرژی مناسب نیست و عملا تمام بار از منطقه گازی خانگیران سرخس است، از طرفی هم زیرساختی هم برای انتقال انرژی ار منابع گازی عسلویه در جنوب کشور فراهم نشده که معمولا در این ایام سال اگر شرایط سرمایی به این شکل رخ دهد در این مناطق دچار مشکل می‌شویم.
فارس: چرا در سال‌های گذشته نبود زیرساخت انتقال گاز چندان مشهود نبود؟
نخعی: در سال‌های گذشته چون بخشی از گاز این مناطق در قالب واردات از کشور ترکمنستان بود این موضوع کمتر به چشم می‌آمد، امسال چون ترکمنستان به واسطه سرمای کم‌سابقه دچار مشکل شد یا اینکه کمتر خواستند با ما همکاری داشته باشند این چالش‌ها را متاسفانه در منطقه شاهد بودیم.
به طور کلی ما رتبه دوم را به لحاظ ذخایر گازی داریم در مجموع در ذخایر هیدروکربنی مجموع نفت و گاز و میعانات رتبه اول دنیا متعلق به ایران است، ما سومین تولیدکننده گاز و در عین حال چهارمین مصرف‌کننده گاز دنیا هستیم.
در سال‌های گذشته شبکه وسیعی از انتقال گاز شکل گرفته که این مهم از افتخارات جمهوری اسلامی است، ما پهناورترین شبکه توزیع گاز را داریم و این می‌تواند زیرساخت مهمی برای توسعه اقتصادی کشور باشد اما امروز متاسفانه می‌بینید به جای اینکه این ذخایر و شرایطی که در بحث انرژی داریم به عنوان نقطه قوت ما به عنوان ابزار مهم قدرت و دیپلماسی مطرح باشد عملا در حوزه اقتصادی به پاشنه آشیل کشور تبدیل شده است.
فارس: میشود بفرمایید چرا پاشنه آشیل؟
نخعی: من فکر می‌کنم این اتفاق محصول دو نکته کلی است، وقتی ناترازی در کشور بوجود می‌آید یعنی اینکه شما هم در تولید کاستی‌هایی داشتید و نتوانستید سطح تولید را به آن سطح منطقی برسانید که این ناترازی بوجود نیاید، از طرفی هم در حوزه مصرف هم مدیریت درستی ایجاد نشده است.
«عدم سرمایه‌گذاری مناسب در تولید» و «نپرداختن به مدیریت مصرف» باعث شده این ناترازی در کشور ایجاد شود این ناترازی دو نوع است، یک ناترازی کلی است که تقریبا در طول سال حدود 250 میلیون متر مکعب گاز تولید می‌کنیم و همین مقدار را هم مصرف می‌کنیم.
ما خیلی مشکلی از نظر متوسط مصرف گاز نداریم البته اگر در تولید سرمایه‌گذاری نکنیم و همین روند و شدت مصرف انرژی را در کشور داشته باشیم حتما در یکی دو ساله آینده به مشکل در ناترازی کلی برخواهیم خورد.
فارس: بخش اعظم این انرژی هم در بخش خانگی مصرف میشود؟
نخعی: ۹۵۰ میلیون متر مکعب گاز غنی، گازی که از محصول چاه‌های نفتی کشور است که وقتی از خروجی پالایشگاه به خط تزریق میشود چیزی نزدیک ۸۵۰ میلیون متر مکعب در روز است.
در این ایام مرز ۷۰۰ میلیون متر مکعب مصرف در بخش خانگی را هم رکورد زدیم و این عدد بسیار بالایی است. در مجموع ما یک ناترازی کلی داریم که در حال حاضر امروز از نظر ناترازی کلی یعنی متوسط مصرف و متوسط تولید در کشور مشکلی نداریم.
یک ناترازی فصلی داریم که امروز با آن مواجه هستیم که مصرف بخش خانگی به شدت افزایش پیدا می‌کند و بخش‌های تولیدی که مولد هستند و ارزآوری و ثروت برای کشور ایجاد می‌کنند را مجبوریم تعطیل بکنیم. باید برای این ناترازی فصلی فکری کنیم.
فارس: در مورد شرکت ذخیره‌سازی گاز طبیعی خیلی شفاف و صریح بفرمایید که چرا منحل شد؟
نخعی: در ارتباط با این موضوع یک آمار کوچک به شما بدهم، بحث ذخیره‌سازی بیش از ۱۰۰ سال است در دنیا شروع شده، یعنی ذخیره‌سازی گاز در میادین زیرزمینی. متوسط دنیا ۱۰ درصد است یعنی ۱۰ درصد مصرفشان را کف ذخیره‌سازی است که انجام می‌دهند، کشورهای توسعه‌یافته یا تولیدکننده بالای گاز مانند روسیه، قطر و یا کشورهای مصرف‌کنندگان عمده مثل اتحادیه اروپا و کشورهای مشابه آن، اینها حداقل ۲۰ درصد ذخیره‌سازی را هم در کشورشان دارند، منطق ذخیره‌سازی روسیه این است که بتواند بازار و فروش خود را مدیریت کند و منطق اتحادیه اروپا هم مبتنی بر مدیریت مصرف است.
اتحادیه اروپا و کشورهای اروپایی امسال را تاکنون با همین ذخیره‌سازی توانستند به نوعی مدیریت کنند منتها بحث ذخیره‌سازی در کشور ما با همین آمار و ارقامی که صحبت کردیم یعنی سومین کشور تولیدکننده گاز و کشوری که ۷۰ درصد سبد سوخت آن گاز است و عدد قابل توجهی است، ظرفیت ذخیره‌سازی چیزی حدود یک و نیم درصد است که بسیار پایین است.
فارس: نگفتید چرا شرکت ذخیره‌سازی گاز منحل شد؟
نخعی: بله؛ ما شرایط دمایی این چنینی را سال ۸۶ هم داشتیم، شرکت ذخیره‌سازی ایجاد شد و اقداماتی هم در سه نقطه کشور شروع شد، شرکت ذخیره‌سازی متاسفانه در دولت گذشته تعطیل شد، اینکه استدلال دولت قبل برای تعطیلی چه بود واقعا نمی‌دانم! اما هر طور به موضوع نگاه می‌کنید، روند دنیا و کشورهای تولیدکننده و مصرف‌کننده را می‌بینید این اقدام تعجب‌آور است.
از این ۲۵۰ میلیارد متر مکعب که در سال مصرف می‌کنیم اگر به همان ۱۰ درصد برسانیم که متوسط دنیاست، ۲۵ میلیارد مترمکعب میشود که در طول این ایام پیک می‌تواند روزی تا ۲۰۰ میلیون متر مکعب گاز بدهد یعنی به راحتی می‌توانیم پیک را مدیریت کنیم.
فارس: در ابتدای نمایندگی‌تان چرا از وزیر نفت در خصوص این اقدام سوال نکردید.
نخعی: این موضوع قبل‌تر از نمایندگی من اتفاق افتاده بود، در هر حال این موضوع باید یک دغدغه برای دولت شود، همین الان هم گله‌مندی ما از دولت این است که در لایحه بودجه اشاره‌ای به این موضوعات نشده است نه در سال گذشته و نه در سال جاری.
خود من هم در کمیسیون تلفیق بودجه هستم و گله‌مندی ما از سازمان برنامه و بودجه و دولت این بود امسال هم مواردی مثل ذخیره‌سازی که نقش حیاتی در مدیریت مصرف انرژی کشور دارند خیلی دیده نشده است.
فارس: مجلس این مورد را در لایحه بودجه و کمیسیون تلفیق اضافه خواهد کرد؟
نخعی: تلاش می‌کنیم حتما این اتفاق رخ دهد، بد نیست به این مطلب اشاره کنم متولیان انرژی در کشور که عمدتا وزارت نفت و انرژی هستند تمام تمرکزشان عملا در تولید است و خیلی دغدغه‌ای برای مدیریت مصرف یا برنامه مشخصی برای این مهم ندارند. بهره‌وری انرژی و مدیریت مصرف و بهینه‌سازی موضوع مهمی است که متاسفانه متولی مشخصی هم ندارد.
فارس: بفرمایید چه اقداماتی برای حوزه انتخابیه خودتان که افت فشار گاز داشت انجام دادید؟
نخعی: معتقدم در بحث شمال شرق کشور باید دو کار اساسی صورت پذیرد، اولا اینکه این منطقه باید به یکی از شبکه‌های گاز سراسری کشور لوپ شود، خط هفتم را تا سیستان و بلوچستان داریم که طبیعتا باید به منطقه خراسان جنوبی متصل شود که میشود؛ یک کار کوتاه مدت که تا چندسالی می‌تواند مشکل ما را مقطعی حل کند که در سفر ریاست جمهوری در استان هم به آن اشاره شد و جزو مصوبات سفر قرار گرفت.
امیدوارم وزارت نفت این موضوع را هر چه زودتر شروع کند، بحث اتصال خط لوله هفتم به منطقه خراسان جنوبی یعنی به شهرستان نهبندان که می‌تواند بخشی از گاز مورد نیاز را تامین کند باید انجام شود ضمن اینکه این ایام پیک مصرف را باید مدیریت کنیم.
اما اساسی‌تر از این اجرای خط لوله یازدهم سراسری است یعنی از منطقه عسلویه که در واقع هاب گازی ماست باید خط لوله‌ای به منطقه شرق و شمال شرق بیاید که طرح آن نیز اماده شده است، این خط باید مستقیم به شرق متصل نشود و از مسیر اصفهان و قم و تهران نگذرد، با این اقدام خروجی این خط لوله صرف استان‌های منطقه شرق کشور خواهد شد.
فارس: در حال حاضر این طرح در چه مرحله‌ای است؟
نخعی: طرح این پروژه آماده شده و ما هم با دولت هم رایزنی کردیم و بارها هم در کمیسیون مورد تأکید قرار دادیم، تلاش می‌کنیم این پروژه را در چارچوب برنامه هفتم بگنجانیم که دولت هم مکلف به اجرای آن باشد.
در ارتباط با بهینه‌سازی مصرف سوخت هم وزارت نیرو بهینه‌سازی مصرف دارد هم خود شرکت نفت و هم یک شورای انرژی در خود برنامه و بودجه. واقعا قدرت لازم تکلیف‌کننده را دارد که برخی اقدامات در وزارت صمت و جهاد کشاورزی رخ دهد.
سازوکارهایی که تعریف شده و اداراتی که در مجموعه‌ها تعریف شده‌اند مطمئنا نمی‌توانند نقش حاکمیتی داشته باشند؛ دو وزارتخانه نفت و نیرو که متولیان انرژِی هستند تمام تمرکزشان بر مسئله تولید است و در بحث مدیریت مصرف چندان اقدام خاصی انجام نمی‌دهند، گرچه تکالیف قانونی دارند.
در قانون اختیارات وزارت نفت صراحتا به مدیریت مصرف اشاره شده اما اینقدر چالش در حوزه تولید بوده که اینها روی بحث مدیریت مصرف نتوانستند اقدامی انجام دهند.
قانونگذار در سال‌های گذشته سازوکار شورای عالی انرژی را پیش‌بینی کرده است یعنی شورای عالی انرژی به مدیریت ریاست جمهوری و عضویت یکی از نمایندگان کمیسیون انرژی و سایر ارکان دولت؛ اما متاسفانه نه در دولت قبل و نه در دولت فعلی شورای عالی انرژی نتوانست عملا نقشی ایفا کند، در دولت گذشته حداکثر دو جلسه طی هشت سال برگزار شد و انگار این شورا موضوعیتی برای دولت نداشت.
فارس: دلیل این موضوع به نظر شما چیست و چه پیشنهادی دارید؟
نخعی: علت اصلی این است که دبیرخانه را در سازمان برنامه و بودجه پیش‌بینی کردند، اتفاقا یکی از گره‌های کاری و چالش‌ها خود سازمان برنامه و بودجه است که خیلی دغدغه‌ای برای این موضوعات ندارد، بازار بهینه‌سازی انرژی در کشور با اصرار مجلس و استفاده از سازوکار ماده 12 قانون تولید رقابت‌پذیر راه‌اندازی شد اما عملا اجرایی نمی‌شود.
فارس: پس با این اوصاف قرار نیست کاری در این زمینه انجام شود؟
نخعی: طرحی را در مجلس دنبال می‌کنیم با عنوان شکل‌گیری معاونت انرژی که زیرمجموعه خود رئیس جمهور است، در این طرح قرار است مسئول دبیرخانه خود این معاونت باشد و بتواند بین دستگاه‌ها هماهنگی ایجاد کند، ما ظرفیت بهینه‌سازی در کشور داریم، بخش خصوصی ظرفیت بسیار جدی دارد که اگر حمایت کنیم موفق می‌شویم، نمونه آن همین بخاری‌هایی است که در خانه‌ها استفاده میشود، بخش خصوصی اراده و توان آن را دارد به شرط آن که حمایت کنیم.
فارس: یکی از دلایل افزایش مصرف می‌تواند بخاری‌های با راندمان پایین باشد برنامه‌ای برای این موضوع نداریم؟
نخعی: ظرفیت بخش خصوصی در این زمینه جدی است ما تقریبا حدود ۲۱ میلیون وسیله گرمایشی در منازل مردم داریم که عمدتا مصرف بالایی دارند اما با راندمان خیلی پایین. این ۲۱ میلیون بخاری اگر با بخاری‌های با راندمان بالا تعویض شوند که بخش خصوصی در حال حاضر تولید می‌کند با رده A می‌توانیم روزانه بین ۱۲۰ تا ۱۵۰ میلیون متر مکعب صرفه‌جویی داشته باشیم.
فارس: آقای نخعی سوالات من تمام شد، ممنون از وقتی که در اختیار قرار دادید اگر صحبت پایانی دارید بفرمایید.
نخعی: من هم از شما تشکر می‌کنم و امیدوارم بتوانیم خدمتگزار خوبی برای مردم باشیم و با تدوین قوانین درست و نظارت بر امور کشور را به سمت پویایی پیش ببریم.
پایان پیام/
