در هفته‌های اخیر، بازار میوه و صیفی‌جات در تهران با نوسان شدید قیمتی روبه‌رو شده است؛ به‌گونه‌ای که قیمت برخی اقلام پرمصرف تا ۲ برابر افزایش یافته است.

این روند صعودی موجب نگرانی شهروندان و گلایه فعالان صنفی شده؛ آن‌ها معتقدند بخش عمده افزایش قیمت‌ها خارج از کنترل خرده‌فروشان رخ می‌دهد.

یکی از دلایل اصلی اختلاف قیمت میان مغازه‌های مختلف سطح شهر تغییر چند نوبت قیمت عمده‌فروشی برخی محصولات در طول یک شبانه‌روز است.

همچنین افزایش هزینه‌های تولید از جمله کود، آب، حمل‌ونقل و دستمزد کارگر، در کنار کاهش عرضه برخی محصولات فصلی، فشار مضاعفی بر بازار وارد کرده است. باغداران می‌گویند هزینه‌های کاشت و برداشت به‌شدت بالا رفته و قیمت نهایی در میدان مرکزی دیگر پاسخگوی هزینه تولید نیست. این موضوع باعث شده قیمت پایه در مبدأ به‌صورت زنجیره‌ای بر کل بازار تأثیر بگذارد.

در کنار عوامل تولید، حضور پررنگ واسطه‌ها و نبود سازوکار مشخص برای صدور فاکتور رسمی در میدان مرکزی میوه و تره‌بار، بر پیچیدگی اوضاع افزوده است. بسیاری از بارفروشان بدون ارائه فاکتور معتبر فعالیت می‌کنند و همین مسئله کار را با پیچیدگی همراه کرده و نبود شفافیت در مرحله توزیع، زمینه را برای افزایش بی‌ضابطه قیمت‌ها فراهم کرده است.

فعالیت بارفروشان در میدان مرکزی بدون ارائه فاکتور

در همین زمینه اسدالله کارگر، رئیس اتحادیه میوه و سبزی تهران، در گفت‌و‌گو با میزان درباره دلایل افزایش قیمت میوه در بازار اظهار کرد: میوه‌فروشان مصرف‌کننده‌ هستند و هیچ نقشی در گرانی یا ارزانی ندارند. وقتی میوه در مبدأ گران است، میوه‌فروش هم ناچار است با قیمت بالاتر خرید کند و نمی‌تواند زیر قیمت عرضه کند.

وی افزود: مشکل اصلی در مبدأ است؛ باید از همان‌جا جلو گرانی گرفته شود. در حال حاضر واسطه‌ها و بارفروشان در میدان مرکزی بدون ارائه فاکتور رسمی فعالیت می‌کنند و همین موضوع نظارت را دشوار کرده است. وقتی فاکتور نباشد، تعزیرات هم نمی‌تواند قیمت واقعی را تشخیص دهد.

کارگر با اشاره به دغدغه‌های باغداران گفت: وقتی پای صحبت باغدار می‌نشینیم، از هزینه‌های کود، آب، کاشت، برداشت و حمل‌ونقل می‌گوید. از سوی دیگر، نبود سازوکار قیمت‌گذاری و عرضه منظم در میدان مرکزی باعث می‌شود کالا در ساعات مختلف با نرخ‌های متفاوت فروخته شود.

به گفته رئیس اتحادیه میوه و سبزی، تفاوت ساعت خرید در میدان مرکزی، یکی از علل اصلی اختلاف قیمت در مغازه‌های سطح شهر است.

وی توضیح داد: ممکن است یک فروشنده ساعت ۴ بعدازظهر هر کیلو خیار را ۵۰ هزار تومان بخرد و دیگری ساعت ۹ شب همان محصول را ۷۰ هزار تومان تهیه کند. طبیعی است که قیمت نهایی در مغازه‌ها متفاوت شود.

کارگر در توضیح عوامل کنترل قیمت‌ها اظهار کرد: تعیین ساعت کاری مشخص در میدان مرکزی میوه و سبزی برای جلوگیری از نوسان قیمتی می‌تواند موثر باشد؛ همچنین بارفروشان باید برای تمامی معاملات فاکتور صادر کنند.

رئیس اتحادیه میوه و سبزی تهران ادامه داد: اعلام روزانه قیمت مرجع از سوی میدان مرکزی نیز از عواملی است که می‌تواند در کنترل قیمت‌ها تاثیرگذار باشد.

وی در مورد افزایش عرضه میوه‌های لوکس و وارداتی در میوه‌فروشی‌های سطح شهر گفت: اکنون تنها ۴ قلم میوه وارداتی موز، نارگیل، انبه و آناناس مجاز به عرضه هستند و سایر میوه‌های خارجی قاچاق محسوب می‌شوند.

کارگر افزود: با این حال، بخشی از این اقلام همچنان در برخی واحد‌ها عرضه می‌شود که تخلف است.

درمان موقت یا اصلاح ساختاری؟

به گفته رئیس اتحادیه میوه و سبزی تهران، برخورد‌های مقطعی با گرانی «درمان موقت» است و باید اصلاحات ساختاری در نظام عرضه و توزیع میوه انجام شود.

وی تأکید کرد: تا زمانی که مشکلات مبدأ، هزینه‌های تولید و فعالیت واسطه‌ها سامان‌دهی نشود، نمی‌توان انتظار کاهش محسوس قیمت را داشت. باید اصلاح عرضه و تقاضا که باعث هرج‌ومرج می‌شود برچیده شود تا بازار میوه به تعادل برسد.