با تشدید مشکلات ارزی و کاهش تخصیص ارز به تولیدکنندگان شیرخشک نوزاد، نشانه‌های کمبود این محصول حیاتی در داروخانه‌های کشور نمایان شده است. بر اساس گفت و گوی رئیس انجمن تولیدکنندگان شیرخشک نوزاد با انجمن صنایع لبنی، تأمین مواد اولیه برای ادامه روند تولید به حدود ۲۵۰ میلیون دلار ارز نیاز دارد، در حالی‌که بنا بر اظهارات رسمی سخنگوی مرکز مبادله ارز و طلای ایران، از ابتدای سال تا پنجم آذر تنها ۳۷ میلیون دلار به واردات مواد اولیه شیرخشک کودک اختصاص یافته است؛ رقمی که معادل ۱۶ درصد نیاز این صنعت به شمار می‌رود.

در مقابل، بخشی از ارز تخصیصی که باید به مواد اولیه شیرخشک نوزاد اختصاص می‌یافت، به سمت واردات مواد اولیه صنایع غذایی و مکمل‌ها هدایت شده است. طبق آمار، در مجموع ۳۰۳ میلیون دلار برای واردات مواد اولیه غذا، شیرخشک کودک و مکمل تخصیص یافته که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۳۵ درصد رشد نشان می‌دهد. با این حال، سهم صنعت شیرخشک نوزاد از این رقم بسیار پایین بوده است.

این کمبود ارزی در عمل باعث ایجاد وقفه در چرخه تولید شده و تولیدکنندگان ناچار شده‌اند برای جبران کمبود در بازار از ذخایر خود برداشت کنند. با توجه به نیاز ماهانه ۶ تا ۶.۵ میلیون قوطی، کاهش تولید در دو ماه اخیر به حدود ۴ تا ۴.۵ میلیون قوطی رسیده که اثر مستقیم آن را داروخانه‌ها و در نهایت خانواده‌ها احساس می‌کنند. پیش‌بینی تولیدکنندگان نشان می‌دهد کاهش عرضه در آذرماه نیز ادامه‌دار خواهد بود.

اگرچه روند تخصیص ارز در هفته گذشته آغاز شده و امیدهایی برای ترمیم زنجیره تأمین ایجاد شده، اما به گفته فعالان صنف، بازگشت تولید به سطح پایدار و پوشش کامل تقاضا دست‌کم یک و نیم تا دو ماه زمان نیاز دارد. صنعت شیرخشک ایران سالانه ظرفیت تولید حدود ۱۲۵ میلیون قوطی را دارد، اما سال گذشته تنها ۸۰ میلیون قوطی تولید شده و بیش از ۵۰ درصد ظرفیت خالی باقی مانده است. این شکاف، اثرپذیری تولید از نوسانات ارزی را تشدید می‌کند.

از سوی دیگر، برخی گمانه‌زنی‌ها درباره صادرات شیرخشک به عنوان یکی از دلایل کاهش عرضه داخلی مطرح شده بود، اما تولیدکنندگان این موضوع را تکذیب می‌کنند. به گفته آنان صادرات در قالب ورود موقت انجام می‌شود و هیچ ارزی از بانک مرکزی دریافت نمی‌کند؛ بنابراین نه ظرفیت تولید داخلی را درگیر می‌کند و نه از سهم ارز این صنعت می‌کاهد.

در مجموع، نمودار فعلی بازار شیرخشک نشان می‌دهد مشکل اصلی، «ارز» است نه «ظرفیت تولید». در صورت استمرار روند جدید تخصیص ارز، پیش‌بینی می‌شود ظرف یک تا دو ماه آینده بازار به وضعیت عادی بازگردد. با این حال استمرار نظارت بر تخصیص منابع ارزی و اولویت‌دهی به تأمین کالاهای حیاتی از جمله شیرخشک نوزاد، برای جلوگیری از تکرار بحران ضروری است.

هانی تحویل‌زاده - رئیس انجمن تولیدکنندگان شیرخشک نوزاد - در گفت‌وگو با ایسنا، درباره علت کمبود اخیر شیرخشک در داروخانه‌ها توضیح داد: مشکل اصلی کمبود، کمبود مواد اولیه و تأخیر در تخصیص ارز است. روند تخصیص و ارسال ارز از هفته گذشته آغاز شده و انتظار می‌رود طی یک ماه و نیم تا دو ماه آینده کمبود موجود برطرف شود.

او در پاسخ به این پرسش که میزان تولید فعلی چقدر کمتر از نیاز بازار است، گفت: در حال حاضر حدود یک و نیم تا دو میلیون قوطی کمتر از تقاضای واقعی تولید داریم، اما با تسریع در روند تأمین ارز، تولید به تدریج به حالت عادی بازمی‌گردد.

تحویل‌زاده درباره میزان کاهش تولید نسبت به مدت مشابه بیان کرد: «آمار دقیقی در این زمینه ندارم. در شش‌ماهه نخست سال افزایش تولید داشتیم، اما به دلیل افزایش بدهی شرکت‌ها و محدودیت‌های اعتباری، در ادامه با کاهش مواجه شدیم که اکنون در حال جبران است.

او همچنین گمانه‌زنی‌ها درباره تأثیر صادرات بر کمبود داخلی را رد کرد و توضیح داد: صادرات شیرخشک از طریق ورود موقت انجام می‌شود. در این روش، مشتری مواد اولیه را وارد می‌کند، کارخانه صرفاً حق‌العمل‌کاری انجام می‌دهد و صادرات صورت می‌گیرد. بنابراین نه ارزی برای صادرات دریافت می‌کنیم و نه این فرایند باعث فشار بر ظرفیت تولید داخل می‌شود.

به گفته رئیس انجمن تولیدکنندگان شیرخشک نوزاد، ظرفیت خطوط تولید کشور سالانه ۱۲۵ میلیون قوطی است، اما سال گذشته تنها ۸۰ میلیون قوطی تولید شده است. با ادامه روند تخصیص ارز، طی یک تا دو ماه آینده شرایط تولید تثبیت شده و کمبود موجود رفع خواهد شد.