روز گذشته، مصوبه ۹بندی هیات وزیران منتشر شد که بر اساس آن خودروها دارای «دو سهمیه ۶۰لیتر بنزین ۱۵۰۰تومانی و ۱۰۰لیتر بنزین ۳هزار تومانی» خواهند بود و قیمت بنزین آزاد در جایگاه‌ها به ۵هزار تومان می‌رسد. همچنین سهمیه‌های ۱۵۰۰ و ۳هزار تومانی برای خودروهای نو شماره داخلی، وارداتی و مناطق آزاد حذف می‌شود و این خودروها از نیمه آذر تنها بنزین ۵هزار تومانی دریافت می‌کنند. همچنین نرخ بنزین کارت‌های سوخت جایگاه‌ها نیز ۵هزار تومان خواهد شد.

به گفته کارشناسان، اگرچه نرخ آزاد بنزین با افزایش حدود ۶۷درصدی روبه‌رو شده است با این حال، این طرح نرخی به نرخ‌های قبلی اضافه می‌کند و زمینه توزیع رانت را در جایگاه‌های سوخت مهیا می‌کند. طبق اعلام قائم‌پناه، معاون اجرایی رئیس‌جمهور هزینه تمام‌شده هر لیتر بنزین حدود ۳۴هزار تومان است. همچنین رئیس‌جمهور پیش از این اعلام کرده بود که در حال حاضر به‌صورت سالانه حدود ۱۲۰ تا ۱۵۰‌میلیارددلار در کشور یارانه انرژی پرداخت می‌شود.

این اقدام دولت به سه‌نرخی شدن بنزین معمولی ارائه‌شده در کشور منجر خواهد شد. با توجه به عرضه نرخ بنزین سوپر در ماه‌های آینده عملا چهار نرخ در جایگاه‌ها معتبر خواهد شد. این اقدام محافظه‌کارانه دولت پس از گذشت ۶سال از آخرین تعدیل قیمتی در حوزه بنزین، انجام شد.

نخست نوع اطلاع‌رسانی درباره این بخشنامه بود که نه به شکل رسمی، بلکه از طریق سایت‌های تلگرامی و با انتشار متن مصوبه هیات وزیران انجام شد. نکته دوم درباره محدود کردن خودروهای نوشماره بود که معلوم نیست این محدودیت برای خودروها چه دلیلی دارد و اثر آن بر کاهش مصرف چگونه خواهد بود.

نکته دیگر اینکه آیا این فرآیند، یک رانت برای کسانی ایجاد نمی‌کند که پیش از این خودرو داشتند؟ از سوی دیگر، مکانیسم تعیین نرخ سوم و شناوری آن نیز معلوم نیست. آیا این نرخ سوم به مرور تغییر خواهد کرد و در آن صورت تعیین تکلیف نرخ اول و دوم چگونه خواهد بود؟

در بند دوم مصوبه اشاره شده است که نرخ آزاد برابر با ۱۰درصد قیمت بنزین خریداری‌شده از پالایشگاه تعیین خواهد شد. همچنین بند نهم مصوبه هیات وزیران تاکید کرده است که وزارت نفت قیمت نهایی سوخت‌گیری با کارت اضطراری جایگاه را به‌صورت فصلی و براساس میانگین فصل قبل محاسبه و ابلاغ خواهد کرد. بر این اساس به نظر می‌رسد رقم ۵هزار تومان صرفا به‌عنوان رقم پایه اولیه برای بنزین آزاد در نظر گرفته شده است و این قیمت به تدریج می‌تواند افزایش پیدا کند.

به نظر می‌رسد پیچیدگی بوروکراتیک مصوبه جدید هیات وزیران در رابطه با قیمت بنزین مشکل اساسی این مصوبه باشد؛ چراکه نرخ آزاد و میزان سهمیه‌ها در هر فصل امکان تغییر خواهد داشت.