اسماعیل بقایی ظهر امروز چهارشنبه ۳۰ مهرماه در نشست «دیپلماسی مقاومت و منافع ملی؛ مروری بر کارنامه یک ساله دستگاه سیاست خارجی دولت» در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد، اظهار کرد: مفهوم مقاومت در حال حاضر گسترش پیدا کرده و به تاب‌آوری تبدیل شده است.

وی با بیان اینکه مقاومت یعنی توسل به خود، افزود: طرف مقابل ما در شرارت‌های خود به حقوق بین‌الملل متوسل می‌شود و ما نیز برای اثبات حقوق خود باید به حقوق بین‌الملل استناد کنیم. بنابراین دیپلماسی مقاومت باید به‌ عنوان ابزار کنشی در راستای تأمین منافع ملی در نظر گرفته شود. ایران کشوری است که با وجود دشمنان قدرتمند، می‌تواند در نظام بین‌الملل موج ایجاد کند.

سخنگوی وزارت امور خارجه با اشاره به اینکه دیپلماسی، هنر همسو کردن منافع است، بیان کرد: یکی از کارویژه‌های اصلی دیپلماسی، شناسایی به‌موقع فرصت‌ها و اقدام در زمان مناسب برای همسو کردن منافع خود با منافع سایر کشورها به‌منظور تأمین منافع ملی است.

بقایی با اشاره به اجرای مکانیسم ماشه و بازگشت تحریم‌های شورای امنیت، بیان کرد: در سطح بین‌المللی، طرف مقابل انتظار داشت که به محض اعلام بازگرداندن قطعنامه‌ها، همه لبیک بگویند.

وی همچنین در خصوص حمایت ایران از گروه‌های منطقه‌ای، اظهار کرد: درباره گروه‌های مقاومت، باید در نظر داشت که ما آن‌ها را ایجاد نکردیم. «پراکسی» (نیابتی) به گروهی گفته می‌شود که برای اهداف شما ایجاد شده باشد. مگر مسئله فلسطین و لبنان از سال ۱۳۵۷ آغاز شد؟ این مسائل از قبل وجود داشته و ما بر اساس اسناد بالادستی خود از آن‌ها حمایت کرده‌ایم.

سخنگوی وزارت امور خارجه ادامه داد: قطعاً حمایت ما از گروه‌های منطقه‌ای بر اساس یک برنامه‌ریزی مشخص انجام می‌شود. برای جلوگیری از آسیب نیز باید در نظام بین‌الملل حامیانی برای خود ایجاد کنیم.

بقایی اضافه کرد: افت‌وخیز در مسیر گروه‌های مقاومت همیشه وجود داشته است، اما مهم این است که علی‌رغم همه اظهارات و جوسازی‌ها، بعد از دو سال همان‌هایی که مدعی نابودی مقاومت بودند، مجبور می‌شوند با آن‌ها بر سر میز مذاکره بنشینند. بنیان‌های مقاومت آن‌قدر ریشه‌دار است که به‌سادگی از بین نمی‌رود.

وی در پاسخ به این سؤال که چرا ایران به طرح دو دولتی شدن فلسطین رأی نداد، گفت: شما را به سال ۱۹۴۷ ارجاع می‌دهم؛ زمانی که قطعنامه ۱۸۱ تصویب شد. اگر سخنرانی نماینده ایران را در آن زمان گوش دهید، می‌بینید ایران پیشنهاد تشکیل دولت فدرال را داده بود، اما اعراب مخالفت کردند. موضع ایران از آن زمان تاکنون، موضعی مستمر و ثابت بوده است.

سخنگوی وزارت امور خارجه تاکید کرد: دو دولتی بودن فلسطین مشکل ما نیست؛ برای تشکیل دولت باید عناصر سه‌گانه‌ای چون سرزمین، مردم و حاکمیت وجود داشته باشد. در فلسطین کدام‌یک از این‌ها وجود دارد؟ ۹۰ درصد غزه غیرقابل سکونت است؛ چه دولتی می‌خواهد تشکیل شود؟ این طرح دو دولتی، فریبی بزرگ است. ما حق داریم نظر خود را بیان کنیم. موضع تونس و عراق در این زمینه بسیار شدیدتر از موضع ماست.

بقایی با اشاره به حسن‌نیت همیشگی ایران در سیاست خارجی خود، اظهار کرد: پس از ۱۱ سپتامبر، ما آن حادثه را محکوم کردیم و مردم نیز به یادبود درگذشتگان آن شمع روشن کردند، اما در مقابل، آن‌ها ایران را «محور شرارت» معرفی کردند. در موضوع هسته‌ای، ما هیچ مبنایی برای ایجاد ابهام نداشتیم و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر روند فعالیت‌های ما نظارت داشت. حتی در سال ۲۰۱۸ که آمریکا از برجام خارج شد، ما در این توافق ماندیم و صبر کردیم.

اسرائیل پس از بازپس‌گیری اسیران خود، بار دیگر کشتار را آغاز کرد و در مجموع، مصلحت نبود که در اجلاس شرم‌الشیخ شرکت کنیم

وی افزود: از سال ۲۰۱۹ که عدم اجرای تعهدات خود را آغاز کردیم، هر دو ماه یک‌بار فرصت دادیم. پس از چند ماه، دولت بایدن روی کار آمد و بار دیگر مذاکرات را آغاز کردیم. مذاکرات تا مراحل نهایی پیش رفت، اما گفتند که نمی‌توانند برخی تحریم‌ها را بردارند. وقتی ترامپ روی کار آمد، با وجود آنکه دستانش به خون قهرمان ملی ما آلوده بود، مذاکره غیرمستقیم را آغاز کردیم. قرار بود در ۲۵ خرداد در مسقط جلسه‌ای برگزار شود؛ پنج‌شنبه‌شب تمام هماهنگی‌ها انجام شد، اما جمعه به ما حمله کردند.

سخنگوی وزارت امور خارجه ادامه داد: در چنین شرایطی چگونه می‌توان در جلسه‌ای شرکت کرد که طرف مقابل آن را تنظیم کرده است؟ کما اینکه اسرائیل پس از بازپس‌گیری اسیران خود، بار دیگر کشتار را آغاز کرد و در مجموع، مصلحت نبود که در اجلاس شرم‌الشیخ شرکت کنیم.

بقایی همچنین در پاسخ به اینکه چرا وزارت خارجه اقدام جدی برای طرح شکایت از رژیم صهیونیستی و آمریکا پس از جنگ ۱۲ روزه انجام نداده است، گفت: اینکه نزد دیوان بین‌المللی دادگستری طرح دعوا کنیم، مستلزم بررسی همه جوانب آن است. طرح دعوا نزد دیوان نیازمند مقدماتی است و باید تمام ابعاد موضوع در نظر گرفته شود. مبانی صلاحیتی به این سادگی نیست که بگوییم فراهم است و وزارت خارجه در عملیاتی‌کردن آن کندی به خرج داده است.

وی با تاکید بر اینکه باید امنیت خود را حفظ کنیم، افزود: کارویژه مهم یک حاکمیت این است که امنیت خود و مردمش را تامین کند. در این راستا یا باید از طرف خارجی سلاح بگیریم یا خودمان بسازیم. حمایت از سوریه به خاطر شخص بشار اسد نبوده است. در عراق نیز وقتی داعش ایجاد شد، امنیت ملی ما ایجاب می‌کرد که از سرایت خطر به کشور خودمان جلوگیری کنیم. این حمایت‌ها در راستای امنیت ملی بوده است.

سخنگوی وزارت امور خارجه همچنین در خصوص روابط ایران و چین، بیان کرد: موافقت‌نامه ۲۵ ساله با چین داریم و بر این اساس، یک سری همکاری‌ها را انجام می‌دهیم‌؛ حجم مروادات ایران و چین، نشان‌دهنده انجام اقدامات عملی در روابط بین دو طرف است. استراتژی ما حتما صلح است. ما چه زمانی به دنبال جنگ بوده‌ایم؟ در مورد هر موضوعی که حساس بوده و باعث می‌شده منافع ملی ما خدشه‌دار شود مذاکره کردیم، در موضوع هسته‌ای باید چه کار دیگری انجام می‌دادیم؟

بقایی همچنین با اشاره به تنش‌های اخیر افغانستان و پاکستان، اظهار کرد: اگر محیط پیرامونی ما ناامن باشد، ما نیز ناامن می‌شویم. بنابراین نسبت به افغانستان و پاکستان هم نمی‌توانیم بی‌تقاوت باشیم و ارتباط مناسب با همسایگان سیاست مصوب و قطعی ماست.

وی با بیان اینکه ما به عنوان یک جامعه و ملت باید همیشه در حالت آمادگی باشیم، بیان کرد: ما در منطقه پرتنشی هستیم. در دو جنگ جهانی نیز کشورمان دو بار اشغال شد. مگر در جنگ جهانی ما کاری جز تسلیم انجام دادیم؟ سال ۱۹۴۶ ایران هنوز در اشغال بود و اولین قطعنامه‌های شورای امنیت درباره ایران در آن سال صادر شد که می‌خواست قوای روس از ایران خارج شوند، تازه آنجا هم روسیه را محکوم نکردند.

سخنگوی وزارت امور خارجه ادامه داد: دوباره ۱۹۵۳ چه کار کردند؟ شاه را بردند، پسرش را گذاشتند. ما در منطقه‌ای واقع شده‌ایم که باید همیشه در آمادگی به سر ببریم. حتی درباره مقاومت، برخی می‌گویند این نوعی ذکاوت ایران بوده که در برابر تهدیدات و حملات برای خود سد ایجاد کند. چطور آمریکا می‌تواند به خاطر منافعش در کشورها پایگاه نظامی ایجاد کند اما شما نفوذی در کشورهای همسایه خود نداشته باشید؟ شما حق دارید برای تامین امنیت ملی خود که با امنیت منطقه‌ای تامین می‌شود، اقداماتی مسئولانه انجام دهید. اگر در منطقه توزان قوا بهم خورد خطرات بیش از پیش زمینه ظهور و بروز پیدا می‌کند.