چرا دولت چهاردهم که با تمسک به سرمایه اجتماعی اصلاح‌طلبان روی کار آمد، به این میزان سعی دارد دل رادیکال‌ترین نیروهای سیاسی را به دست آورد و آیا از این رهگذر نفعی برده است یا آنکه مخالفان سنتی‌اش در عین حال که از موهبت حضور نسبی در دولت بهره می‌برند، همچنان به فضاسازی علیه دولت و شخص رئیس‌جمهور می‌پردازند؟

رسول منتجب‌نیا، فعال سیاسی اصلاح‌طلب و دبیرکل حزب جمهوریت ایران اسلامی، درباره اینکه چرا دولت‌ها پس از روی کار آمدنشان سعی می‌کنند خود را از پایگاه سیاسی‌شان جدا کنند، گفت: «دو مسئله را باید جداگانه بررسی کرد. نخست، میزان و نوع حمایت اصلاح‌طلبان از برخی دولت‌ها مانند دولت‌های آقای روحانی و آقای پزشکیان و تأثیر این حمایت‌ها و دوم، نحوه رفتار و برخورد این دولت‌ها با جریان اصلاحات و اینکه آیا این رفتار منصفانه و عادلانه بوده یا خیر. درباره آقای روحانی، با توجه به شناختی که به او داشتم، باید بگویم هرگز او را اصلاح‌طلب نمی‌دانستم و اصلاح‌طلبان نیز چنین نظری داشتند. آقای روحانی از اعضای جامعه روحانیت مبارز و در زمره اصولگرایان بود، هرچند من او را شخصیتی مستقل می‌دانستم؛ نه اصولگرا و نه اصلاح‌طلب. اما چرا اصلاح‌طلبان تصمیم گرفتند از او حمایت کنند؟ چون در میان گزینه‌های موجود، او را خیرالموجودین تشخیص دادند. از سوی دیگر، آقای هاشمی رفسنجانی نیز از او حمایت می‌کرد و رابطه نزدیکی میان آن دو وجود داشت. به هر حال، اصلاح‌طلبان از آقای روحانی حمایت کردند و حتی از آقای عارف خواستند به نفع او کنار برود تا مسیر پیروزی‌اش هموار شود. اگر چنین اتفاقی نمی‌افتاد، آقای روحانی حتما به پیروزی نمی‌رسید. من خود شاهد بودم که پس از کناره‌گیری آقای عارف، اکثر ستادهای او به ستاد آقای روحانی پیوستند و بسیاری از نیروهای ستادی و غیرستادی اصلاح‌طلب نیز از او حمایت کردند. همین مسئله موجب افزایش چشمگیر آرای آقای روحانی شد. بدون تردید، رمز پیروزی روحانی در دوره اول، حمایت بی‌قید و شرط اصلاح‌طلبان بود. در دوره دوم نیز اصلاح‌طلبان از او حمایت کردند، هرچند من شخصا به آقای روحانی گفتم که عملکردش با انتقادات جدی از سوی اصلاح‌طلبان روبه‌روست و باید پیش از انتخابات با آنان گفت‌وگو و تفاهم کند. من در آن زمان در ایام پیش از انتخابات گفتم که قرار نیست چک سفید امضا بدهیم و نگاهم همین بود و همین حالا هم همین است در مجموع در هر دو دوره، موفقیت آقای روحانی مرهون حمایت اصلاح‌طلبان بود. جای گلایه اما از برخی اطرافیان آقای روحانی بود که بعدا مدعی شدند پیروزی‌اش حاصل رأی شخصی خودش بوده و نقش اصلاح‌طلبان را کم‌اهمیت جلوه دادند. این سخن نه‌تنها نادرست، بلکه بی‌انصافی آشکار بود».

او ادامه داد: «درباره آقای پزشکیان نیز وضعیت کم‌وبیش مشابهی وجود دارد. او سابقه اصلاح‌طلبی داشت و در مجلس به عنوان نیروی اصلاح‌طلب شناخته می‌شد. در دانشگاه‌ها نیز در مقابل اصولگرایان به دفاع از دیدگاه‌های اصلاح‌طلبانه می‌پرداخت. زمانی که نامزدها و صلاحیت‌ها مشخص شد، از سوی اصولگرایان و به ویژه طیف تندروی اصولگرایان آقای جلیلی به‌عنوان نامزد اصلی مطرح بود. اصلاح‌طلبان که تفکر او را برای کشور خطرناک می‌دانستند و معتقد بودند پیروزی‌اش به گسترش تندروی در سیاست داخلی و خارجی منجر می‌شود، تصمیم گرفتند برای جلوگیری از چنین وضعیتی، به طور یکپارچه از آقای پزشکیان حمایت کنند.

برخی از همان افرادی که پیش‌تر علیه او شعار می‌دادند، به آقای پزشکیان توهین می‌کردند و با ادبیاتی تهدیدآمیز سخن می‌گفتند، امروز در دولت حضور دارند

من در ایام انتخابات با وجود درد شدید پا به نحوی که راه‌رفتن برایم دشوار بود، به استان‌های مختلف سفر و از آقای پزشکیان حمایت کردم. همه اصلاح‌طلبان وارد میدان شدند و در نتیجه، آقای پزشکیان که پیش از آن در میان عموم مردم پایگاه رأی چندانی نداشت، با اتکا به آرای اصلاح‌طلبان پیروز شد. در دوران تبلیغات انتخاباتی، شعارهای او کاملا اصلاح‌طلبانه بود و از عدالت اجتماعی و شنیدن صدای مردم سخن می‌گفت و هیچ نشانه‌ای از گفتمان اصولگرایی در گفتار او وجود نداشت اما پس از پیروزی، شعارها و مواضعش به‌طور ناگهانی تغییر کرد. در حالی که پیش از انتخابات از اصلاحات سخن می‌گفت، پس از پیروزی صرفا شعار وفاق ملی را مطرح کرد. حتی سهم گروه‌ها را مشخص کرده بود و طوری می‌خواست دولت را چیدمان کند که همه و حتی نیروهای تندرو راضی باشند. من در همان مقطع گفتم که این دیگر دولت نیست، بلکه شرکت سهامی است! حتی شنیدم برخی اصولگرایان لیست وزرا و استانداران را به او ارائه داده‌ بودند و این پیشنهادها نیز مورد توجه قرار گرفته است. در شورای راهبردی دولت نیز افرادی از گرایش‌های مختلف، از جمله افراد مسئله‌دار، حضور داشتند و من به همین دلیل از حضور در ستاد مرکزی خودداری کردم تا با چنین افرادی روبه‌رو نشوم».

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب همچنین مطرح کرد: «با روی کار آمدن دولت آقای پزشکیان، شعارهای اصلاح‌طلبانه کنار گذاشته شد و وفاق ملی جای آن را گرفت. وقتی شخصا به دیدار آقای پزشکیان رفتم، دیدم مواضعش ۱۸۰ درجه تغییر کرده است. بدون تردید، پیروزی آقایان روحانی و پزشکیان مدیون حمایت اصلاح‌طلبان بود، اما پس از پیروزی، همان اصلاح‌طلبان مورد بی‌مهری قرار گرفتند. دولتی که با تکیه بر قرآن و نهج‌البلاغه روی کار آمد، در کمال تعجب وارد عرصه بده‌بستان و معاملات سیاسی شد و حتی با افرادی وارد معامله شد که تا روز انتخابات شدیدترین توهین‌ها را به پزشکیان ابراز می‌کردند. تندروها تغییر نکرده‌اند؛ همچنان در مجلس و رسانه‌های خود با دولت مقابله می‌کنند. با این حال، دولت برای راضی نگه‌داشتن آنها مشغول امتیازدهی است».

او در تعریف وفاق واقعی و آنچه امروز تحت این عنوان می‌بینیم تشریح کرد: «اگر وفاق ملی به معنای واقعی آن اجرا می‌شد -یعنی هم‌گرایی ملی و کنار گذاشتن اختلافات به نفع منافع کشور- اقدامی مثبت بود. اما در عمل، این وفاق به معنی باج‌دهی و سهم‌دهی تعبیر و پیاده‌سازی شد. من شخصا برای هر وزارتخانه، نیروهای کارآمد و باتجربه معرفی کردم، اما از فهرست ۱۹ وزیر پیشنهادی حتی یک نفر از میان آن‌ها انتخاب نشد. در نهایت فقط دو تا سه نفر از وزرا سابقه اصلاح‌طلبی داشتند و باقی اصولگرایان معتدل یا تندرو بودند؛ همان افرادی که تا آخرین لحظه علیه پزشکیان سخن می‌گفتند. در یک مصاحبه هم گفتم که وقتی یک وزیر اساسا به اصلاح‌طلبی باور ندارد، چگونه می‌تواند در چارچوب یک دولت اصلاح‌طلبانه عمل کند؟ اما متأسفانه، وزرا اختیار کامل یافتند و معاونان خود را بدون مشورت انتخاب کردند و انتصاب‌هایی صورت گرفت که عملا به فاجعه انجامید. امروز نیز شاهدیم بسیاری از نخبگان و نیروهای اصلاح‌طلب خانه‌نشین شده‌اند».

منتجب‌نیا در پایان گفت: «برخی از همان افرادی که پیش‌تر علیه او شعار می‌دادند، به آقای پزشکیان توهین می‌کردند و با ادبیاتی تهدیدآمیز سخن می‌گفتند، امروز در دولت حضور دارند. من به آقای پزشکیان گفتم که تصور نکند مجلس به همه وزرای او رأی داده است؛ بلکه کمترین رأی‌ها مربوط به وزرای اختصاصی او بود و بیشترین رأی‌ها به افرادی داده شد که با سهم‌خواهی وارد دولت شدند. اکنون نیز استانداران زیر فشار نمایندگان مجلس قرار دارند. دولت از استانداران خواسته است که با نمایندگان هماهنگ باشند، در حالی که رهبر انقلاب پیش‌تر سخنی غیر از این را مطرح کرده بودند. در مجموع، اصلاح‌طلبان و نیروهای حامی دولت کمترین سهم را از این دولت برده‌اند. اعضای ستاد انتخاباتی آقای پزشکیان از این وضعیت به‌شدت ناراضی‌اند و حتی برخی می‌گویند از شدت تأسف خون گریه می‌کنند. در مقابل، تندروها بسیار خشنودند، هرچند هنوز به تمام خواسته‌های خود نرسیده‌اند و همچنان طمع تسلط بر کلیت دولت را دارند. آقای پزشکیان در عمل، با شعار وفاق ملی بسیاری از وعده‌های خود را زیر پا گذاشت و حالا بیم آن می‌رود که دولت در سایه در حال برنامه‌ریزی برای تضعیف و حتی ساقط کردن دولت باشد. با این وصف، توصیه من به آقای پزشکیان این است که به جای تعامل و امتیازدهی به گروه‌های تندرو، به سمت مردم بازگردد و به وعده‌هایی که به آنان داده بود عمل کند».

دولت پزشکیان که با تکیه بر قرآن و نهج‌البلاغه روی کار آمد، به سمت بده‌بستان و معامله سیاسی رفت/ دولت برای راضی نگه‌داشتن تندرو‌ها هنوز مشغول امتیازدهی است