به گزارش خبر ساز، این معترضان نسل z از پیشینه‌های متفاوت آمده‌اند و خواسته‌های مختلفی دارند، اما دلیل قیام همه آنها یکی است: نابرابری و محرومیت فزاینده، امیدهای جوانان به آینده را نابود کرده است و تنها راه پیش رو مواجهه مستقیم با این ساختار اجتماعی شکست‌خورده است.

شب‌های متوالی هفته گذشته، شهرها و روستاهای مراکش با خشم جوانانی که تحت نام «GenZ 212» (کد شماره‌گیری بین‌المللی مراکش) بسیج شده‌اند، به جوش آمدند.

معترضان، عمدتاً دانشجویان و فارغ‌التحصیلان بیکاری هستند که خواستار اصلاحات گسترده در بهداشت، آموزش و عدالت اجتماعی هستند. مسائلی که می‌گویند دولت آنها را نادیده گرفته و به جای آن میلیاردها دلار در زیرساخت‌های جام جهانی ۲۰۳۰ سرمایه‌گذاری می‌کند.

ویدئویی در این باره از اینجا ببینید:‌

در حالی که استادیوم‌ها و هتل‌های لوکس ساخته می‌شوند، بیمارستان‌ها همچنان شلوغ و مناطق روستایی محروم از درمان هستند. نظام آموزشی مراکش که سال‌ها کم‌بودجه بوده، فارغ‌التحصیلانی با فرصت‌های شغلی اندک تولید می‌کند: بیکاری جوانان 36 درصد است و تقریبا یک نفر از هر پنج فارغ‌التحصیل دانشگاهی بیکار است.

اعتراض‌های اخیر با مرگ چند زن باردار بعد از سزارین‌های معمولی در شهر ساحلی اگادیر آغاز شد که ضعف سیستم بهداشتی را برجسته کرد. پاسخ دولت سریع و خشن بود: سه نفر کشته و صدها نفر زخمی شدند. پلیس ضد شورش در شهرهای بزرگ مستقر شد و ده‌ها نفر را بازداشت کرد. نخست‌وزیر عزیز اخنوش گفت دولت از خواسته‌های معترضان «آگاه شده» و آماده «گفت‌وگو و بحث» است. با همه این اوصاف، GenZ 212 خواستار استعفای دولت شده است.

نسلی خسته از بی‌برقی!

هزاران کیلومتر به جنوب، ناآرامی‌های هدایت‌شده توسط جوانان؛ ماداگاسکار را تکان می‌دهد. طی چند روز، شهرهای این کشور آفریقایی فقیر با معترضین جوان پر شده است که از کمبود آب و خاموشی‌های مکرر برق خشمگین‌اند. اعتراض‌ها به درخواست اصلاحات سیستمی و استعفای رئیس‌جمهور آندری راجولینا تبدیل شد که خودش در کودتای ۲۰۰۹ به قدرت رسید.

راجولینا البته که پاسخ داد و این هفته دولت را منحل کرد و گفت: «فراخوان را شنیدم، رنج مردم را احساس کردم»؛ اما مقامات همچنان سرکوب اعتراض‌ها را ادامه می‌دهند. سازمان ملل اعلام کرد حداقل ۲۲ نفر کشته و بیش از ۱۰۰ نفر زخمی شده‌اند، هرچند دولت این ارقام را رد می‌کند.

پرو؛ دلزده از فساد

در پرو، تظاهرات جوانان بعد از آنکه دولت اصلاحاتی در قانون بازنشستگی اعلام کرد، آغاز شد. اعتراض‌ها به خواست پایان دادن به فساد، سرکوب و افزایش جرم و جنایت تحت ریاست جمهوری دینا بولوارته گسترش یافت. درصد رضایت از رئیس‌جمهور اخیراً به ۲.۵ درصد و رضایت از دولت دولت به تنها 3 درصد رسیده که نشان‌دهنده نگرانی اقتصادی گسترده، خشم از فساد و ادامه عصبانیت از کشته شدن ده‌ها معترض پس از روی کار آمدن بولوارته است.

نپال؛ بهار نسلی بعد از بهار عربی

این ناآرامی‌ها پس از سرنگونی بی‌سابقه دولت نپال توسط نسل z در ماه گذشته رخ داده است. آنچه با اعتراض به ممنوعیت رسانه‌های اجتماعی آغاز شد، به شورش گسترده علیه فساد و رکود اقتصادی تبدیل شد. کمتر از ۴۸ ساعت، حداقل ۲۲ نفر کشته و صدها نفر زخمی شدند، معترضان ساختمان‌های دولتی در کاتماندو را آتش زدند و نخست‌وزیر را برکنار کردند. این روند مشابه سایر جنبش‌های نسل z در جنوب آسیا است: در ۲۰۲۴، بنگلادشی‌ها شیخ حسینه را که بیش از ۱۵ سال قدرت داشت، از قدرت برکنار کردند؛ در ۲۰۲۲، جوانان سری‌لانکا خاندان راجاباکسا را که دو دهه بر سیاست کشور مسلط بودند، پایان دادند. و همه اینها را به اعتراضات جوانان در اندونزی، فیلیپین و کنیا در امسال اضافه کنید.

سابیر سینها، مدیر مؤسسه جنوب آسیا SOAS، می‌گوید بین اعتراضات نسل z در کشورهای جنوب جهانی ارتباط‌هایی وجود دارد: «اولویت‌های نخبگان حاکم، بسیار دور از زندگی روزمره و ترس‌ها و نگرانی‌های نسل z است.»

نسلی برآمده از بحران

نسل z – متولد ۱۹۹۷ تا ۲۰۱۲ – در سایه بحران مالی ۲۰۰۸ بزرگ شده است. در بزرگسالی، با تقسیمات سیاسی عمیق، بحران آب و هوا، بی‌ثباتی اقتصادی و پاندمی مواجه شده‌اند که نابرابری‌ها را آشکار کرده است. بارت کامیارتس، استاد سیاست و ارتباطات در مدرسه اقتصاد لندن، می‌گوید این نسل احساس می‌کند «حقش ضایع شده است» و به همین دلیل، نسل z نسبت به دموکراسی نمایندگی لیبرال شکاک است، اگرچه هنوز اصول دموکراتیک و تصمیم‌گیری دموکراتیک را ارزشمند می‌داند.

انقلاب با هشتگ

نسل Z، نسل دیجیتال است و ابزارهای متفاوتی برای سازماندهی و بسیج دارد: اینستاگرام، تیک‌تاک و تلگرام؛ این ابزارها امکان هماهنگی غیرمتمرکز و اشتراک سریع اطلاعات را فراهم می‌کنند که گروه‌های مختلف را در سراسر جهان متحد می‌کند.

برای مثال، در مراکش، سرور ناشناس شبکه Discord با نام GenZ 212 در چند روز از ۳,۰۰۰ عضو به بیش از ۱۳۰,۰۰۰ عضو رسید و نشان داد چگونه حضور آنلاین سریعاً می‌تواند به خیابان‌ها منتقل شود.

این قابلیت آنلاین باعث می‌شود اعتراض‌ها خودجوش، غیرمتمرکز و بدون رهبر مشخص باشند، که سرکوب آنها برای مقامات دشوار است و جذابیت بیشتری برای جوانانی دارد که جان خود را در خطر می‌گذارند.

در ماداگاسکار، جنبش جوانان به نام Gen Z Mada ابتدا در فیس‌بوک و تیک‌تاک هماهنگ شد و سپس با گروه‌های جامعه مدنی و اتحادیه‌های صنفی همکاری کرد.

وقتی اعتراضات دیجیتال نسل z از خطوط طبقاتی و نسلی عبور کند، قدرت بیشتری پیدا کرده و توانایی تغییر بیشتری می‌یابد.