جایزه صلح نوبل در واقع یکی از پنج جایزه نوبلی است که به وصیت آلفرد نوبل به دانشمندان و افرادی که بیشترین خدمت را به مردم در آن حوزه کرده باشند، تعلق می‌گیرد. اما خود آلفرد نوبل کیست؟

آلفرد نوبل کیست؟

بنابر آنچه در پایگاه رسمی جایزه صلح نوبل در خصوص زندگینامه آلفرد نوبل آمده است، آلفرد نوبل متولد ۲۱ اکتبر ۱۸۳۳ (برابر با ۲۹ مهر ۱۲۱۲) و درگذشته در تاریخ ۱۰ دسامبر ۱۸۹۶ (برابر با ۲۰ آذر ۱۲۷۵)، مخترع، کارآفرین، دانشمند و تاجری بود که در درامانویسی و شعر نیز دستی داشت. از این رو علاقه مندی‌های وی نیز در جوایزی که او بنیان نهاده، منعکس شده و در هنگام نوشتن آخرین وصیتش در سال ۱۸۹۵ بخش زیادی از ثروتش را به بنیان نهادن این جایزه اختصاص داد.

بنابر اعلام پایگاه نوبل، آلفرد نوبل معروف بود که مخترع دینامیت است و صاحب ۳۵۵ حق ثبت اختراع بوده است. او همچنین یک شیمیدان، مخترع، نویسنده، مهندس، کارآفرین و تاجر بود. او ۳۱ میلیون کرون سوئد را برای بنیان نهادن این جایزه اختصاص داد.

بازرگان مرگ مُرد!

گفته می‌شود حس عذاب وجدانی که نوبل از اختراع دینامیت داشته، در بنیان نهادن این جایزه نقش زیادی داشته است. بنابر برخی روایت‌های تاریخی، در سال ۱۸۸۸، «لودویگ» (Ludwig) یکی از برادران آلفرد نوبل در جریان بازدید از کن بر اثر خونریزی مغزی درگذشت. یک روزنامه فرانسوی که هویت برادر او را با وی اشتباه گرفته بود، چنین تیتری را منتشر کرد: «بازرگان مرگ درگذشت» و بدین وسیله از او بخاطر اختراعاتش خصوصا اختراع دینامیت که به وسیله این اختراعات ثروتمند شده بود، انتقاد کرد.

اگرچه این روزنامه بعدا اشتباهش را تصحیح کرد؛ اما وقتی او با آگهی درگذشت خود روبرو شد، ترسید و اثری عمیق بر روح و وجدان او گذاشت. شهروت و ثروتی که او به دست آورده بود، اکنون دیگر بر دوش او سنگینی می‌کرد و از خود می‌پرسید: آیا قرار است آیندگان این گونه از من یاد کنند؟ او سپس در خصوص شهرت پس از مرگش نگران شد و تصمیم گرفت تا میراثی مثبت را از خود برجای بگذارد.

آخرین وصیت آلفرد نوبل

جایزه صلح نوبل در حقیقت یکی از ۵ جایزه‌ای است که طبق وصیت آلفرد نوبل، به برندگان رشته‌های مختلف اهدا می‌شود. بنابر آنچه در پایگاه نوبل آمده، طبق آخرین وصیت آلفرد نوبل، او آخرین وصیتش را در تاریخ ۲۷ نوامبر ۱۸۹۵ (برابر با ۶ آذر ۱۲۷۴) امضا کرد و عمده ثروت خود را وصیت کرد که به ۵ قسمت تقسیم شده و برای اهدای جایزه در زمینه‌های فیزیک، شیمی، فیزیولوژی یا پزشکی، ادبیات و صلح به افرادی که در طول یکسال گذشته در این زمینه‌ها پیشرو بوده‌اند و بزرگترین منفعت را برای بشریت داشته‌اند، اهدا شود.

تاریخ اهدای جایزه صلح نوبل

طبق اعلام پایگاه رسمی جایزه نوبل، جوایز نوبل هرساله به مناسبت سالروز درگذشت نوبل، در تاریخ ده دسامبر، سالروز درگذشت نوبل به برندگان اهدا می‌شود. بنابر وصیت نوبل، جایزه صلح او بایستی به فردی اعطا شود که در یکسال گذشته بیشترین کار یا بهترین کار را برای ایجاد برادری و اخوت میان ملت‌ها، لغو و یا کاهش ارتش‌های موجود و نیز برای برگزاری و ترویج همایش‌های صلح انجام داده باشد. همچنین بنابر وصیت آلفرد نوبل، جایزه صلح بایستی توسط کمیته‌ای که متشکل از پنج نفر منتخب پارلمان نروژ هستند، اهدا شود.

در همین راستا، ریاست کمیته نروژی نوبل، جایزه صلح نوبل را در تاریخ دهم دسامبر (۱۹ آذر) با حضور پادشاه نروژ اهدا خواهد کرد.

تاریخ اعلام برندگان جوایز نوبل ۲۰۲۵

با آنکه تاریخ اهدای جوایز نوبل همانطوری که اعلام شد، همزمان با درگذشت نوبل در تاریخ دهم دسامبر است، اما تاریخ اعلام برندگان معمولا در اویل اکتبر صورت می‌گیرد. بنابر اعلام پایگاه جایزه صلح نوبل، تاریخ اعلام برندگان جایزه نوبل ۲۰۲۵ به شرح زیر است:

رشته فیزیولوژی یا پزشکی: دوشنبه ۶ اکتبر (فردا ۱۴ مهر): ساعت ۱۱:۳۰ به وقت اروپای مرکزی (۱۳ بعد از ظهر به وقت تهران) در مجمع نوبل در مؤسسه کارولینسکا در سوئد

رشته فیزیک: سه شنبه ۷ اکتبر (۱۵ مهر) ساعت ۱۱:۴۵ به وقت اروپای مرکزی (۱۳:۱۵ به وقت تهران) در آکادمی سلطنتی علوم سوئد در استکهلم پایتخت سوئد

رشته شیمی: چهارشنبه ۸ اکتبر (برابر با ۱۶ مهر) در ساعت ۱۱:۴۵ به وقت اروپای مرکزی (۱۳:۱۵ به وقت تهران) در آکادمی سلطنتی علوم سوئد در استکهلم پایتخت سوئد

رشته ادبیات: پنجشنبه ۹ اکتبر (۱۷ مهر) در ساعت ۱۳:۰۰ به وقت اروپای مرکزی (۱۴:۳۰ به وقت تهران) در آکادمی سوئد در استکهلم سوئد

جایزه صلح نوبل: جمعه ۱۰ اکتبر (۱۸ مهر) برابر با ساعت ۱۱ به وقت اروپای مرکزی (۱۲:۳۰ به وقت تهران) در مؤسسه نوبل نروژ در اسلو نروژ

همچنین جایزه بانک مرکزی سوئد در علوم اقتصادی که به یاد آلفرد نوبل اهدا می‌شود: دوشنبه، ۱۳ اکتبر، ساعت ۱۱:۴۵ به وقت اروپای مرکزی (۱۳:۱۵ به وقت تهران)

گفتنی است جایزه علوم اقتصادی در سال ۱۹۶۸ میلادی توسط بانک مرکزی سوئد افزوده شد و هرچند از نظر فنی در زمره جوایز اصلی نوبل محسوب نمی‌شود، همواره همراه با سایر جوایز اهدا می‌شود.