تفاوت این دو، در امکان بازگشت مرد به زندگی مشترک طی ایام عده است. در طلاق رجعی، مرد می‌تواند بدون عقد جدید به همسرش رجوع کند، اما در طلاق بائن چنین حقی وجود ندارد و برای آغاز دوباره زندگی مشترک باید عقدی تازه جاری شود.

به همین دلیل، شناخت انواع طلاق بائن و پیامدهای آن از اهمیت زیادی برخوردار است تا زوجین در زمان تصمیم‌گیری از حقوق و تکالیف خود آگاه باشند.

طلاق بائن چیست؟

طلاق دو نوع اصلی دارد: طلاق بائن و طلاق رجعی. در طلاق رجعی، مرد می‌تواند در طول دوره عده به همسر خود رجوع کند و دوباره زندگی مشترک را از سر بگیرد، اما در طلاق بائن مرد چنین امکانی ندارد. بنابراین، اگر بخواهند دوباره با هم زندگی کنند، باید مجدداً عقد کنند. به عبارت دیگر، در این نوع طلاق، ارتباط عاطفی و قانونی بین زن و مرد به طور کامل پایان‌یافته تلقی می‌شود و مرد حق رجوع در زمان عده را ندارد.

انواع طلاق بائن

بر اساس ماده ۱۱۴۵ قانون مدنی، طلاق در موارد زیر بائن محسوب می‌شود:

. طلاق زن یائسه

اگر مرد همسرش را در دوران یائسگی طلاق دهد، طلاق از نوع بائن است. یائسگی به معنای پایان عادت ماهانه و توانایی باروری است که معمولاً پس از ۵۰ سالگی رخ می‌دهد.

۲. طلاق قبل از رابطه جنسی

اگر مرد همسر خود را قبل از نزدیکی طلاق دهد، این طلاق بائن است و امکان رجوع در آن وجود ندارد.

۳. طلاق خلع و مبارات (تا زمانی که زن رجوع نکرده باشد)

طلاق خلع: در این نوع طلاق بائن، زن به دلیل تنفری که از مرد دارد، در ازای پرداخت مبلغی به او، درخواست طلاق می‌کند. به بیان دیگر، مرد در مقابل دریافت مبلغی از زن، او را طلاق می‌دهد.

طلاق مبارات: در این حالت، تنفر و بیزاری از یکدیگر دوطرفه است. این طلاق نیز بائن بوده و امکان رجوع در آن وجود ندارد.

۴. طلاق برای سومین بار پس از سه وصلت متوالی

اگر مردی همسرش را به صورت رجعی طلاق دهد و در دوره عده به او رجوع کند، یا دوباره با او ازدواج کند و این روند دو بار دیگر تکرار شود، طلاق سوم بائن است. در این حالت، مرد دیگر حق رجوع به همسرش را ندارد و برای ازدواج مجدد با او باید دوباره عقد نکاح جاری شود.

آیا طلاق توافقی، بائن است یا رجعی؟

در طلاق توافقی، زن و مرد با توافق از هم جدا می‌شوند. در مورد نوع این طلاق، نظرات متفاوتی وجود دارد. برخی معتقدند که چون جدایی با توافق انجام شده، این طلاق از نوع بائن و مشابه طلاق مبارات است و امکان رجوع وجود ندارد. اما گروهی دیگر باور دارند که این طلاق رجعی است، زیرا ممکن است زوجین به رغم علاقه، به دلایلی تصمیم به جدایی بگیرند.

طلاق با وکالت زن، بائن است یا رجعی؟

در مواردی که مرد به زن برای طلاق وکالت می‌دهد (یا به اصطلاح، حق طلاق را به زن می‌دهد)، طلاق از نوع بائن است. دلیل آن این است که اگر این طلاق رجعی باشد، مرد می‌تواند بدون رضایت زن در زمان عده به او رجوع کرده و طلاق را بی‌اثر کند. در نتیجه، ماهیت وکالت در طلاق بی‌معنا خواهد شد.

آثار طلاق بائن

مهم‌ترین نتیجه طلاق بائن، جدایی کامل زن و مرد است. پس از جدایی:

مرد دیگر تکلیفی برای پرداخت نفقه به زن ندارد.

زن باید منزل مرد را ترک کند.

اگر زن عده نداشته باشد، می‌تواند مجدداً ازدواج کند.

زن و مرد از یکدیگر ارث نمی‌برند.

استثنا: اگر مرد در دوران بیماری همسرش را طلاق دهد و سپس بر اثر همان بیماری فوت کند، زن از او ارث می‌برد و در انحصار وراثت سهیم خواهد بود، به شرطی که در این مدت ازدواج مجدد نکرده باشد.

رجوع زن از بذل در طلاق بائن

در طلاق خلع، زن با پرداخت مبلغی (فدیه) به مرد از او جدا می‌شود. در این نوع طلاق، مرد حق رجوع ندارد. اما اگر زن در طول دوره عده از مبلغی که پرداخت کرده، رجوع به بذل کند، به مرد اجازه داده می‌شود که در صورت تمایل به همسر خود بازگردد. شرایط رجوع به بذل:

-زن باید در ایام عده از بذل رجوع کند.

-مرد باید در ایام عده از رجوع زن مطلع شود.

اگر مرد از این رجوع بی‌خبر باشد، رجوع باطل است و حقی برای مرد ایجاد نمی‌شود. با رجوع زن، طلاق از بائن به رجعی تبدیل شده و امکان رجوع مرد فراهم می‌شود. در این حالت، زن فدیه را به مرد می‌بخشد و مرد می‌تواند بدون بازپرداخت آن رجوع کند. با رجوع مرد، ازدواج قبلی احیا شده و مهریه قبلی برقرار می‌ماند. اما اگر پس از پایان عده، زن و مرد دوباره عقد کنند، باید مهریه جدیدی تعیین شود.