طی ۸ سال گذشته، ۱۳۰۰ پرونده «طلاق صوری» با شهود اعلام‌کننده طلاق به قصد تقلب نسبت به قانون، افشا شده است؛ پدیده‌ای نوظهور و آسیب‌زا در حوزه خانواده و اجتماع که اگرچه به ظاهر ثبت رسمی شده‌اند، اما زوجین عملاً زندگی مشترک خود را ادامه می‌دهند و هدف اصلی آن‌ها سوءاستفاده از مزایای سازمان تامین اجتماعی از جمله مستمری است، اما در عین حال این موضوع، علاوه بر اثرات منفی اقتصادی، پیامدهای عمیق روانی و اجتماعی برای خانواده‌ها به همراه دارد که می‌تواند پایه‌های اخلاقی و فرهنگی جامعه را تحت تاثیر قرار دهد.

حسن موسوی چلک، معاون امور سلامت اجتماعی سازمان بهزیستی کشور، ضمن تاکید بر ابعاد مختلف این پدیده، آن را زنگ خطری جدی برای ساختار خانواده و سلامت اجتماعی کشور دانست و اظهار کرد: طلاق‌های صوری از نظر قانونی به ظاهر مشکلی ندارند و مطابق ضوابط ثبت می‌شود، اما ماهیت این طلاق‌ها سوء استفاده از قوانین حمایتی است؛ چنین اقداماتی عملاً دور زدن قانون و تضعیف نهاد خانواده به شمار می‌آید که نه تنها به اعتماد درون خانواده لطمه می‌زند، بلکه در سطح جامعه نیز زمینه‌ساز تزلزل اخلاقی و فرهنگی است.

موسوی‌چلک مهم‌ترین عامل بروز این نوع طلاق‌ها را استفاده از حمایت‌های مالی و اقتصادی سازمان تامین اجتماعی عنوان کرد و ادامه داد: زوجین با هدف بهره‌مندی از مزایایی مانند مستمری فرزندان، معافیت‌های نظام وظیفه یا دریافت غرامت، به ثبت طلاق مصلحتی روی می‌آورند. این اقدام به ظاهر قانونی، در واقع سوء استفاده از امکاناتی است که برای حمایت از خانواده‌ها و اقشار آسیب‌پذیر فراهم شده است.

وی همچنین به تاثیر شرایط اقتصادی و اجتماعی تاکید کرد و گفت: وضعیت معیشتی و فشارهای اقتصادی، ضعف فرهنگی و ناکافی بودن آگاهی‌های اجتماعی باعث می‌شود برخی خانواده‌ها چنین راهکارهایی را انتخاب کنند، این درحالیست که در بلندمدت این طلاق‌ها، آثار روانی منفی عمیقی به جا می‌گذارد.

ترس از جدایی واقعی، کاهش اعتماد متقابل و تردید نسبت به آینده زندگی مشترک، فشارهای روانی را افزایش می‌دهد و در بسیاری موارد به طلاق واقعی منجر می‌شود. این وضعیت، سلامت روانی زوجین، به‌خصوص زنان را تحت تاثیر قرار می‌دهد و ممکن است منجر به آسیب‌های عاطفی جدی شود که در نهایت بنیان خانواده را تضعیف می‌کند.

معاون امور سلامت اجتماعی سازمان بهزیستی کشور با اشاره به اقدامات سازمان تامین اجتماعی در راستای کاهش تعداد طلاق‌های صوری گفت: سازمان تامین اجتماعی در سال‌های اخیر با تشکیل کمیته‌های ویژه و رصد پرونده‌ها در تلاش است این سوء استفاده‌ها را شناسایی و کنترل کند اما حل ریشه‌ای این مشکل نیازمند تقویت باورهای اخلاقی، فرهنگی و اجتماعی است.

وی در بخش دیگری از سخنان خود، درباره اهمیت خدمات مشاوره‌ای پیش از طلاق بیان کرد: مراجع قضایی زوجین را به مراکز مشاوره ارجاع می‌دهند، اما چون این طلاق‌ها به نوعی توافقی و به قصد بهره‌مندی از مزایا صورت می‌گیرد، اغلب زوجین تمایلی به سازش ندارند. در نتیجه، مشاوره تاثیر محدودی در کاهش این نوع طلاق‌ها دارد. در این میان، تنها آموزش‌های پیشگیرانه، فرهنگ‌سازی و ارتقای آگاهی خانواده‌ها می‌تواند به عنوان راهکاری مؤثر در جلوگیری از گسترش این پدیده مورد توجه قرار گیرد.

موسوی چلک در پایان سخنان خود، ضعف‌های فرهنگی و اخلاقی را علت اصلی این معضل دانست و تاکید کرد: باورهای اخلاقی و فرهنگی در خانواده‌ها باید بیش از پیش تقویت شود و شرایط اقتصادی بهبود یابد. همچنین آموزش و فرهنگ‌سازی مستمر، همراه با اصلاح نظام حمایتی، ضروری است. حمایت واقعی از خانواده‌ها یعنی ارائه امکانات و مزایایی که به درستی به نیازمندان تعلق گیرد و هرگونه سوء استفاده به سرعت شناسایی و برخورد قانونی شود تا هم جامعه و هم نهاد خانواده آسیب کمتری ببینند.