پیچیدگی های سیاست خارجی ایران در حوزه مذاکرات با ایالات متحده، تروئیکای اروپا و احتمال درگیری نظامی مجدد با اسرائیل در بستر مناقشات روسیه و اروپا و آمریکا و مسئله بحث برانگیز «جنگ جهانی سوم» موضوعیست که با پرسشهایی همراه است.

آیا فرضیه وقوع جنگ جهانی سوم امکان وقوع دارد؟ ایا وقوع چنین جنگی روی وضعیت ایران و مذاکرات پیش رو موثر است؟ فریدون مجلسی، دیپلمات پیشین و تحلیل‌گر روابط بین‌الملل، به این پرسش ها پاسخ داده است:

کشورهای اروپایی علاقه ای به درگیری با روسیه ندارند

فریدون مجلسی با تأکید بر این‌که روسیه بیش از آن‌که به دفاع از دیگران بیاندیشد، به فکر منافع ملی خویش است به فرارو گفت: « آن چه لاوروف مطرح کرده را بیشتر در قالب یک هشدار میبینم. برخی تصور می کنند اگر جنگ جهانی بزرگی دربگیرد، روسیه از ایران دفاع خواهد کرد و به عنوان قدرت اتمی بزرگ در جهان عمل می کند اما از دید من روسیه بیشتر به فکر منافع خود خواهد بود. پوتین، پیش از این نیز تهدیدهایی درباره بمب اتمی مطرح کرده بود. پوتین حتی به وسعت کشور خود بالیده و وانمود کرده بود که گویی برای او حتی مهم نیست بخشی از شهرهای روسیه وسیع نابود شود.اما نمی توان این موضوع را انکار کرد که اگر روسیه بخواهد از بمب اتمی استفاده کند، با بمب اتمی طرف مقابل مواجه خواهد شد. از دید من جنگ بر سر اوکراین است و به سرزمین های روس نشین اوکراین مرتبط می شود. جنگ اوکراین طی سالهای اخیر برای اروپا نیز هزینه ساز و تورم زا بوده است . اما بعید می دانم اکنون جنگ بزرگی در راه باشد، چرا که اکنون شرایط مثل دوران جنگ های جهانی نیست.»

وی افزود: «کارزار نظامی اوکراین اساساً مرتبط با سرزمین‌های روس‌نشین در شرق این کشور است و جنگی تمام‌عیار میان بلوک‌های جهانی دور از ذهن است. فراموش نکنیم فرانسه در زمان جنگ جهانی دوم برای حفظ آثار تاریخی خود تسلیم شد. اکنون نیز تمایلی به جنگ ندارد. اما فقط فرانسه نیست که چنین دیدگاهی دارد، بسیاری دیگر از کشورها نیز همین دیدگاه را دارند و تمایلی به هزینه بی حد و حصر برای جنگ دیگران ندارند. آن ها نگرانی هایی بابت قدرت روسیه دارند اما نه تا آن اندازه که میلی به جنگ داشته باشند. اغلب کشورهای اروپایی، با وجود نگرانی نسبت به قدرت فزاینده روسیه، حاضر نیستند بهای سیاسی، اقتصادی و نظامی چنین درگیری بزرگی را بپردازند.»

دیدگاه های آخرالزمانی اقتصاد و امنیت ملی را تهدید می کنند

از دید این دیپلمات پیشین، مهم‌ترین نکته برای ایران، حفظ بی‌طرفی هوشمندانه و تمرکز بر منافع ملی است. او در این‌باره گفت: « ایران باید از منافع ملی خود محافظت کند. ما پیش‌تر در برخی بحران‌ها، مانند جنگ روسیه و اوکراین، هزینه‌هایی متحمل شده‌ایم که هیچ نفع راهبردی برای کشور نداشت. اکنون نیز باید با هشیاری عمل کنیم و اجازه ندهیم وارد بازی قدرت‌هایی شویم که اهداف خود را دنبال می‌کنند، نه منافع ملت ما را. اکنون تمرکز ما باید روی مسئله توسعه دیپلماسی و تنش زدایی هرچه سریعتر با ایالات متحده و اتحادیه اروپا در راستای پیشگیری از فعال سازی مکانیسم ماشه باشد. اگر فرض را بر درگیری روسیه با کشورهای منطقه و امریکا بگذاریم و با توجه به حضور پایگاه‌های نظامی آمریکا در منطقه، از جمله در ژاپن، کره جنوبی و حتی اروپا، احتمال درگیری‌های ناخواسته و کشیده شدن تنش‌ها به شرق آسیا نیز وجود دارد. در این میان، رفتار چین متفاوت است؛ چینی‌ها به شکل سنتی از مشارکت در درگیری‌های مستقیم نظامی پرهیز می‌کنند مگر این‌که مستقیماً مورد تهدید قرار گیرند. اما روسیه چنین ملاحظه‌ای ندارد و بیشتر به دنبال نمایش قدرت در سطح جهانی است.»

مجلسی در جمع‌بندی تحلیل خود بر این نکته تأکید کرد: «مسائل مربوط به درگیری‌های جهانی، اولویت ایران نیست و ما باید با پرهیز از بازی در زمین قدرت‌های بزرگ، منافع ملت ایران را در اولویت نخست قرار دهیم».

او همچنین با انتقاد از برخی جریان‌های تندرو در داخل کشور که گاه به تهدیدهای آخرالزمانی یا ادبیات حماسی جنگ علاقه‌مندند، هشدار داد: «این گرایش‌ها به‌شدت خطرناک است و تجربه‌های پیشین نیز نشان داده که چنین نگاه‌هایی نه‌تنها به سود کشور نیست، بلکه امنیت و اقتصاد ملی را در معرض تهدید قرار می‌دهد. در فضای ناپایدار بین‌المللی امروز، با تنش‌هایی که از شرق اروپا تا شرق آسیا در جریان است، سیاست خارجی ایران نیازمند تعقل، شفافیت راهبردی و پرهیز از هرگونه احساس‌گرایی یا وابستگی ایدئولوژیک است. اظهارات چهره‌هایی چون لاوروف، بیش از آن‌که بازتاب‌دهنده یک واقعیت قریب‌الوقوع باشند، بخشی از ابزارهای بازی ژئوپلیتیک‌اند. ایران باید آگاهانه میان منافع کوتاه‌مدت برخی بازیگران جهانی و منافع پایدار ملت خود تمایز قائل شود.»