در ایام‌های عزاداری به خصوص محرم و صفر ارائه غذا به عنوان نذری به عزاداران امام حسین (ع) در کشور توسط محبان این اهل بیت انجام می‌شود، در این حین، ارائه مواد غذایی سالم یکی از اصول مهم است که دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت به برخی از این اصول برای ارائه مواد غذایی سالم اشاره کرده است.

همواره نظافت را رعایت کنید.

استفاده از ماسک‌های دهان جهت افرادی که ممکن است در حین فرآوری غذا دچار عطسه و یا سرفه شوند ضروری است.

دست‌ها مهم‌ترین راه جهت انتقال میکروارگانیسم‌های خطرناک (باکتری‌ها، ویروس‌ها) از مکانی به مکان دیگر هستند. استفاده از دستکش‌های یکبار مصرف در هنگام آماده سازی و طبخ غذا توصیه می‌شود.

پیش از تماس با مواد غذایی و در طول آماده سازی مواد خام حیوانی (شیر خام و گوشت، مرغ، ماهی یا سایر فرآورده‌های حیوانی) برای جلوگیری از آلودگی سایر مواد غذایی ضروری است دست‌های خود را کاملاً بشویید و برای شستشوی دست‌ها، ابتدا دستان خود را زیر آب روان خیس کنید؛ حداقل به مدت ۲۰ ثانیه دستان خود را با صابون به یکدیگر مالش دهید؛ دستان خود را زیر آب روان آبکشی کنید و دستان خود را با یک حوله تمیز، ترجیحاً حوله کاغذی خشک کنید. ترکیب آب گرم و صابون کمک می‌کند.

تمام سطوح و تجهیزاتی که جهت آماده سازی مواد غذایی به کار می‌روند را شستشو و گندزدایی کنید.

مهم است که بین "تمیز کردن" و "ضد عفونی کردن" تمایز قائل شوید. “تمیز کردن" فرآیند فیزیکی حذف خرده‌های غذا است. "ضدعفونی کردن" فرآیند گندزدایی یا نابودی میکروب‌ها و ویروس‌ها ست. پارچه‌ها و حوله‌ها را تمیز نگه داشته و روزانه تعویض شوند. استفاده از اسفنج برای تمیز کردن توصیه نمی‌شود. برای تمیز کردن ظروف و سطوح از پارچه‌های جداگانه استفاده کنید تا از منتشر شدن میکروب‌ها و ویروس‌ها جلوگیری شود.

توجه: برای ساخت محلول ضدعفونی کننده ۱۰ میلی لیتر (دو قاشق غذاخوری) از محلول سفیدکننده خانگی را در یک لیتر آب (۴ لیوان) حل کنید. از این محلول برای ضدعفونی کردن ظروف، سطوح و پارچه‌های تنظیف استفاده کنید. از آب جوش نیز می‌توان برای ضد عفونی کردن ظروف استفاده کرد، اما مراقب باشید دچار سوختگی نشوید.

غذاها را در دمای مناسب و سالم نگهداری کنید.

با نگهداری غذا در دمای کمتر از ۵ درجه سانتی گراد و یا دمای بیشتر از ۶۰ درجه سانتی گراد رشد میکروارگانیسم ها کاهش یافته یا متوقف می‌شود.

غذای پخته را بیش از دو ساعت در دمای اتاق نگهداری نکنید. غذای پخته و فساد پذیر را بلافاصله و ترجیحاً تا کمتر از ۵ درجه سانتیگراد سرد کنید.

باقیمانده غذا را بلافاصله سرد و سپس نگهداری کنید و از نگهداری غذا به مدت طولانی حتی درون یخچال اجتناب کنید. باقیمانده غذا نباید بیش از ۳ روز در یخچال باقی بماند و نباید بیش از یکبار مجدداً گرم شود.

همیشه از آب سالم و مواد خام سالم برای تهیه غذا استفاده کنید.

برای شستشوی دست‌ها، ظروف و تجهیزات مورد استفاده برای پختن و خوردن غذا و شستشوی میوه و سبزی‌ها و تهیه نوشیدنی و یخ باید از آب سالم استفاده شود.

غوطه وری سبزی‌ها و میوه‌ها در آب نمک یا آب سرکه به عنوان یک ترکیب بی ضرر برای خروج سموم آفت کش بسیار مفید است؛ توصیه می‌شود میوه‌ها و سبزی‌ها قبل از مصرف حدود ۱۰ دقیقه در آب نمک غوطه ور شود میوه‌ها عموماً نیازی به انگل زدایی و ضد عفونی ندارند و پس از مرحله غوطه وری در آب نمک یا آب سرکه کافی است با آب ساده شسته شوند، اما سبزی‌ها نیاز به انگل زدایی دارند.

جهت ضدعفونی کردن سبزی‌ها و میوه‌ها ابتدا دست‌های خود را به صورت صحیح با آب و صابون بشویید

دستورالعمل وزارت بهداشت

جهت ضدعفونی کردن سبزی‌ها و میوه‌ها ابتدا دست‌های خود را به صورت صحیح با آب و صابون بشویید، سپس به ترتیب زیر عمل کنید:

مرحله اول، پاک‌سازی اولیه است. در این مرحله، تمام برگهای زرد، چوب‌ها و گل ولای احتمالی از سبزی جدا کنید و سپس سبزی را در آب خالص قرار دهید تا گل و لای آن جدا و ته نشین شود. به آرامی سبزی از آب خارج کنید.

مرحله دوم، انگل زدایی است، در یک ظرف آب، به ازای هر لیتر آن، بین ۲ تا ۴ قطره مایع ظرفشویی بریزید. غوطه ور کردن سبزی‌ها به مدت سه تا پنج دقیقه در کفاب موجب جذب ماده شوینده در سبزی و یا موجب سرطان زایی آن نمی‌شود. این کار باعث می‌شود که تخم و کیست انگل‌ها لیز و لزج شود و به سطح آب بیاید. در این مرحله از شست و شو، باید آب روی سبزی را به آرامی تخلیه و سپس سبزی را از درون ظرف خارج کنید.

مرحله سوم، میکروب زدایی و ویروس زدایی. مقداری از محلول‌های ضدعفونی‌کننده حسب دستور روی کالاهای ضدعفونی کننده‌ای که از داروخانه یا سوپر مارکت خریداری می‌کنید، در آب افزوده تا محلول ضدعفونی کننده به دست آید. یا نصف قاشق چایخوری پودر پُرکلرین در پنج لیتر آب حل کنید و سپس سبزی انگل زدایی شده از مرحله دوم را برای مدت ۵ دقیقه در این محلول ضدعفونی کننده قرار داده تا میکروب و ویروس‌های آن از بین برود.

توجه: اگر پودر پُرکلرین هم در دسترس نباشد، می‌توان از ۲ قاشق مربا خوری یا ۴ قاشق چای خوری مایع سفید کننده یا وایتکس (هیپو کلریت ۵ درصد) در پنج لیتر آب به عنوان محلول ضدعفونی کننده برای سبزی استفاده کرد.

مرحله چهارم، آبکشی ساده است تا اثر مواد شیمیایی (پودر پرکلرین یا وایتکس و…) که در مرحله سوم (میکروب زدایی) سبزی در آن غوطه ور شده بود، کاملاً از بین برود. سبزی‌ها را با آب ساده خوب شستشو دهید تا اثری از کلر باقی نماند.

در طبخ غذا از روغن با اسید چرب ترانس کمتر از ۲ درصد و ترجیحاً از روغن مایع با توجه به کاربرد آن (مخصوص سرخ کردنی برای فرآوری و سرخ کردن، مایع مخلوط و معمولی برای تفت و برنج (استفاده شود، در صورت نبود انواع روغن مایع از روغن نیمه جامد استفاده شود.

در صورت تهیه غذا به روش سرخ کردن از روغن مخصوص سرخ کردنی و به مقدار کم استفاده شود.

از برگرداندن روغن استفاده شده به ظرف اصلی و یا استفاده مکرر از روغن سوخته شده خودداری شود.

پوست و چربی مرغ قبل از طبخ جدا شده و غذاها به صورت کم چرب تهیه شود.

از مواد اولیه بهداشتی و پاستوریزه مانند کشک، شیر یا ماست پاستوریزه کم چرب (کمتر از ۲.۵ درصد) استفاده شود.

از نان‌های بسته بندی سالم، دارای مجوز قانونی و ترجیحاً نان سنگک، بربری و تافتون استفاده شود.

از نوشیدنی‌های سالم مانند آب، دوغ پاستوریزه کم نمک بدون گاز استفاده شود و از ارائه انواع نوشابه‌های گازدار خودداری کنید.

غذاها با حداقل میزان نمک تهیه شود و نمک مصرفی باید از نوع نمک یددار تصفیه شده باشد.

استفاده از نمک دریا فاقد مجوزهای بهداشتی، سنگ نمک و نمک‌های تصفیه نشده ممنوع است.

برای خیساندن برنج از نمک تصفیه شده فاقد ید استفاده شود.

نمک ید دار باید در ظروف در بسته با پوشش رنگی غیر قابل نفوذ در برابر نور نگهداری شود تا ید آن از بین نرود.

برای جلوگیری از به هدر رفتن ویتامین‌ها در تهیه انواع خورشت‌ها مانند قورمه سبزی، کدو و بادمجان مواد اولیه مورد استفاده مثل سبزی، کدو و بادمجان با روغن کم و به مدت کوتاه تفت داده شوند.

در تهیه کباب از گوشت سالم و کم چربی گوسفند، گوساله یا گاو استفاده شود و از مخلوط کردن دنبه و چربی‌های زائد و افزودنی‌های غیر مجاز خودداری گردد.

برای پخت کباب از حرارت غیر مستقیم استفاده شود و تمامی قسمت‌های کباب به طور یکنواخت پخته و مغز پخت شود.

چنانچه از شیر یا شیرکاکائو یا شربت برای پذیرایی استفاده می‌کنید، از شیرین کردن بیش از حد آن اجتناب کنید.

در صورت استفاده از حبوبات در غذا، قبل از طبخ آنها را به مدت حداقل ۴ ساعت در آب بخیسانید و پس از دور ریختن آب باقیمانده، حبوبات را به غذا اضافه نمائید.

ترجیحاً از خرما و کشمش به مقدار کم به جای قند در کنار چای استفاده کنید.

از سرو چای داخل لیوان‌های پلاستیکی شفاف و یا غذا در ظروف پلاستیکی خودداری کنید و از ظروف گیاهی یا لیوان‌های شیشه‌ای استفاده از ظروف پلاستیکی برای ارائه نوشیدنی‌ها و غذاهای سرد بلامانع است.

در توزیع غذا، ترجیحاً از ظروف یکبار مصرف بر پایه گیاهی استفاده کنید.

از گرم کردن مکرر غذای مانده و توزیع آن جدا" خودداری نمائید.

برای تهیه یخ حتماً از آب آشامیدنی و سالم برای درست کردن یخ استفاده کنید.

برای تأمین یخ حتماً از جاهای معتبر که پروانه کار و پروانه بهداشتی برای تولید یخ دارند خریداری کنید.

ظروف سرو غذا یا برای مواد غذایی مثل شل زرد، فرنی یا آش آلومینیومی یا گیاهی باشد.