مدیر اداره کل میراث‌فرهنگی آذربایجان غربی از کشف بقایای معماری ساسانی در کاوش‌های باستان‌شناسی مسجد جامع ارومیه خبر داد. به گفته‌ مرتضی صفری، کاوش‌های باستان‌شناسی در مسجد جامع ارومیه و تپه قالایچی با نتایج قابل توجهی همراه بوده است. او همچنین از آزادسازی و تغییرکاربری مدارس و خانه‌های تاریخی تحت‌تملک دیگر دستگاه‌های استان خبر داد.

آذربایجان غربی همانند بسیاری از استان‌های ایران دارای آثار، بناها، محوطه‌ها و تپه‌های ارزشمندی است. این استان نزدیک به ۱۸۳۵ اثر ثبت شده در فهرست آثار ملی به علاوه ۵ اثر جهانی دارد که در فهرست میراث‌جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.

«مرتضی صفری» مدیر اداره کل میراث‌فرهنگی آذربایجان‌غربی می‌گوید: ایران یک کشور متمدن و دارای آثار و محوطه‌های بی‌شمار است. استان آذربایجان غربی چیزی حدود ۱۴۰۰ تپه و محوطه تاریخی دارد با ۱۸۳۵ اثر و بنای تاریخی که در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

صفری با بیان اینکه کاوش‌های باستان‌شناسان در مسجد جامع ارومیه و تپه تاریخی قالایچی با نتایج قابل‌توجهی همراه بوده، ادامه داد: اداره میراث‌فرهنگی استان با همکاری و نظارت پژوهشگاه میراث‌فرهنگی کاوش در مسجد جامع ارومیه که یکی از قدیمی‌ترین مساجد منطقه آذربایجان ایران است را در دستور کار قرار داده که طی دوره‌های مختلف فرهنگی بازسازی و الحاقاتی در ساختار معماری آن انجام شده بود.

او گفت: در این کاوش‌ها نه‌تنها شواهدی از بقایای معماری دوره‌های مختلف به دست آمده که در آخرین کاوش نیز بقایای معماری دوره ساسانی مشاهده شد.

صفری همچنین به کاوش‌ها و مطالعات صورت گرفته در تپه تاریخی قالایچی بوکان و سد چپرآباد اشاره کرد و افزود: از آنجایی که محوطه تاریخی قالایچی به‌دلیل احداث سد چپرآباد آبگیری می‌شد و برای همیشه به زیرآب می‌رفت مطالعات و کاوش‌های جدی در این محوطه داشتیم که منجر به نتایج ارزشمندی و پیدایش استقرارهای پیش از تاریخ شد.

او گفت: جدای از کاوش‌های باستان‌شناسی، ۳۰ پروژه مرمتی از مجموع اعتبارات عمرانی سال ۱۴۰۳ توسط اداره میراث‌فرهنگی استان انجام گرفت. به‌طوری که از محل اعتبارات ملی و استانی که بالغ بر ۱۳۰ میلیارد تومان می‌شود، جهش‌های خیلی خوبی در حوزه میراث‌فرهنگی و زیرساخت‌های گردشگری این استان داشتیم.

مدیر اداره کل آذربایجان غربی به ۲۰۰ پرونده در نوبت ثبت اشاره کرد و افزود: درحال‌حاضر ۲۰۰ پرونده در نوبت ثبت داریم و چندین برابر این ۲۰۰ پرونده توسط کارشناسان در حال مطالعه است که تا چند سال آینده آثار ثبتی استان آذربایجان غربی بسیار بیشتر از ۱۸۳۵ اثر می‌شود.

او تاکید کرد: نکته‌ای که به نظر مهم است و جزو کارهای شاخص استان محسوب می‌شود، تملک و آزادسازی چند بنای مهم تاریخی در استان آذربایجان غربی بود که در اختیار دیگر دستگاه‌های اجرایی از قبیل آموزش و پرورش بود.

به گفته صفری، مدرسه تاریخی ۲۲ بهمن در خیابان امام ارومیه واقع شده و دارای ۴ هزارمترمربع عرصه و ۲۴۰۰ مترمربع زیربنا در سه طبقه است. او گفت: درحال‌حاضر با پیگیری‌های صورت گرفته این بنا از آموزش و پرورش تحویل گرفته و پس از مرمت تبدیل به یکی از بهترین موزه‌های استان و موزه شهر ارومیه شده است.

او همچنین به تملک مدرسه تاریخی هدایت اشاره کرد و افزود: مدرسه تاریخی هدایت یکی از بهترین بناهای تاریخی استان بود که توسط اداره میراث‌فرهنگی تملک و پس از انجام اقدامات مرمتی به خانه صنایع‌دستی تبدیل شد. همچنین خانه تاریخی انصاری که قدمت آن متعلق به اواخر دوره قاجار است از آموزش و پرورش تحویل گرفته شد و درحال‌حاضر فاز نخست مرمت آن انجام شده و قرار است فاز دوم مرمت امسال انجام بگیرد.

صفری ادامه داد: عمارت دارایی ماکو که از بناهای تاریخی اواخر دوره قاجار محسوب می‌شود نیز در اختیار اداره میراث‌فرهنگی استان قرار گرفت. بنایی که هیچگونه استفاده‌ای از آن نمی‌شد که با تملک این بناها بیش از ده هزار متر مربع مساحت به فضاهای موزه‌ای و فضاهایی با کاربری فرهنگی استان آذربایجان غربی اضافه شد.

به اعتقاد او، به‌نظر می‌رسد این اتفاق و تملک آثار با صرفه‌جویی و هزینه‌کرد درست در اعتبارات عمرانی در تمامی استان‌های کشور اتفاق بیفتد. موضوعی که باعث می‌شود اعتبارات عمرانی صرف ساخت، مرمت و احیاء موزه‌ها و حفاظت و صیانت از بناها شود.

به گفته مدیر کل اداره میراث‌فرهنگی آذربایجان غربی، میراث‌فرهنگی باید مردمی شود باید راه گفتمان با مردم را باز کند و با مردم راجع به سرمایه‌فرهنگی گفتگوهای سازنده داشته باشد چراکه دولت به‌تنهایی قادر نیست میراث‌فرهنگی مردم یک کشور را مدیریت کند.

او تاکید کرد: در آذربایجان غربی دست کم ۱۴۰۰ تپه و محوطه تاریخی با ۵۰ نیروی یگان حفاظت وجود دارد که طبیعی است با این تعداد آثار با این تعداد نیروی حفاظتی برابری نمی‌کند بنابراین مردم باید ورود پیدا کنند و از محوطه‌ها و آثار خود حفاظت و صیانت کنند.