از ۱۳ تا ۲۴ مه ۲۰۲۵، شهر ساحلی کن در جنوب فرانسه بار دیگر به پایتخت جهانی سینما تبدیل شده است. هفتاد و هشتمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم کن با حضور چهره‌های بزرگ سینما، کارگردانان شاخص، ستاره‌های فرش قرمز و صدها خبرنگار از سراسر جهان، روز سه‌شنبه ۱۳ مه با نمایش فیلم «The Shrouds» به کارگردانی دیوید کراننبرگ در بخش خارج از مسابقه آغاز شد.

ژولیت بینوش بازیگر تحسین‌شده‌ی فرانسوی ریاست داوران اصلی این دوره از جشنواره بر عهده دارد. او به همراه اعضای هیئت داوران از جمله لارا پویراس کارگردان مستند «Citizenfour»، پیتر بردشاو منتقد ارشد گاردین، عمر سی بازیگر فرانسوی فیلم «Untouchable»، و نادین لبکی کارگردان لبنانی «Capernaum»، وظیفه انتخاب برندگان نخل طلا و جوایز اصلی را بر عهده دارند.

در این دوره، بیش از ۶۰ فیلم از کشورهای مختلف در بخش‌های رقابتی، نوعی نگاه، نمایش ویژه، کلاسیک‌های کن و بازار فیلم به نمایش درمی‌آیند.

۲۲ فیلم در بخش رقابتی اصلی حضور دارند که برخی از آن‌ها، تازه‌ترین ساخته‌های فیلم‌سازان نام‌آشنا مانند پائولو سورنتینو، یورگوس لانتیموس و هیرکازو کورئیدا هستند.

جشنواره امسال، با تاکید بیشتری بر تنوع فرهنگی و حضور فیلم‌سازان زن و سینمای جهان، تلاش کرده تعادلی میان آثار هنری و گیشه‌پسند برقرار کند.

بازار فیلم کن نیز همزمان با جشنواره، میزبان قراردادها و مذاکراتی است که آینده سینمای جهان را شکل می‌دهند.

در کنار نمایش فیلم‌ها، فرش قرمز کن امسال با یک تصمیم بحث‌برانگیز آغاز شد ممنوعیت برهنگی و لباس‌های بسیار حجیم، تصمیمی که بیش از فیلم‌های افتتاحیه، در صدر اخبار روز اول قرار گرفت.

آغاز تب‌وتاب کن؛ شهر آماده پذیرایی از جهان سینما

شهر ساحلی کن فرانسه این روزها دوباره با حال و هوای یکی از بزرگ‌ترین جشنواره ها سینمای جهان عجین شده است؛ شهری که این روزها درگیر رفت‌وآمد خبرنگاران، سلبریتی‌ها، کارگردانان و منتقدان سینما از سراسر جهان است. فرش قرمز کاخ جشنواره پهن شده، برنامه اکران‌ها نهایی شده، و بازار فیلم کن هم بار دیگر به محل دادوستد بزرگ‌ترین پروژه‌های سینمایی تبدیل شده است.

چه خبر از سینمای ایران در کن؟

در میان آثار راه‌یافته به بخش مسابقه اصلی جشنواره کن ۲۰۲۵، حضور دو فیلم ایرانی بیش از سایر موارد جلب توجه می‌کند، «زن و بچه» به کارگردانی سعید روستایی و «یک تصادف ساده» ساخته جعفر پناهی.

روستایی که پس از حواشی گسترده پیرامون «برادران لیلا» و محکومیت قضایی‌اش، مدتی از صحنه بین‌المللی دور مانده بود، این بار با درامی اجتماعی و زن‌محور به جشنواره بازگشته است؛ فیلمی با بازی پریناز ایزدیار، پیمان معادی و فرشته صدرعرفایی که محصول مشترک ایران و فرانسه است. جالب توجه است که تا آخرین لحظات رسیدن فیلم به جشنواره حواشی بسیار زیادی داشت اما سرانجام نام فیلم در لیست‌های نهایی دیده شد.

از سوی دیگر، جعفر پناهی با اثری تازه و بدون مجوز رسمی، بار دیگر به کن بازگشته؛ «یک تصادف ساده» که در شرایط خاص تولید شده، نشان از جسارت بالای او برای پایان ندادن به تولید آثارش است.

این دو فیلم نه‌تنها نمایندگان مهم سینمای ایران در این دوره هستند، بلکه به نظر می‌رسد در تقابل با هم، دو رویکرد متفاوت به روایت، تولید و مواجهه با سینما را به نمایش می‌گذارند.

تصمیمی تازه برای فرش قرمز؛ خداحافظی با برهنگی و لباس‌های اغراق‌شده

اما مهم‌ترین خبر این روزهای کن، به‌روزرسانی منشور رسمی جشنواره درباره کد پوشش هنرمندان است. بر اساس اعلام رسمی سخنگوی جشنواره به هالیوود ریپورتر، از امسال برهنگی کامل و لباس‌های بسیار حجیم و دنباله‌دار (voluminous) به دلایل اخلاقی و اجرایی ممنوع شده‌اند.

در متن رسمی آمده است: «برای رعایت شئونات، برهنگی در هیچ‌یک از فضاهای جشنواره، از جمله فرش قرمز، مجاز نیست. همچنین لباس‌هایی با دنباله‌های بلند که مانع از عبور مهمانان یا نشستن در سالن شوند، مجاز نخواهند بود.»

برگزارکنندگان تأکید کرده‌اند که این قوانین مدت‌ها در عمل اجرا می‌شده‌اند و اکنون فقط به‌طور رسمی وارد منشور جشنواره شده‌اند.

چرا این تصمیم گرفته شد؟ مرور چند صحنه جنجالی از سال‌های اخیر

طی سال‌های گذشته، فرش قرمز کن بارها به صحنه نمایش لباس‌هایی تبدیل شده بود که گاه بیشتر از فیلم‌ها خبرساز می‌شدند. از لباس شفاف بلا حدید در سال ۲۰۲۱ تا ظاهرهای تقریبا برهنه کندال جنر، و البته لباس معروف تمس در اسکار ۲۰۲۳ که مثل ابری سفید، دید مهمانان ردیف پشتی را مسدود کرده بود.

در سال ۲۰۲۲، زنی در اعتراض به جنگ اوکراین، در میانه فرش قرمز لباس خود را درآورد و با شعارهای نوشته‌شده روی بدنش خبرساز شد. اما شاید یکی از پرحاشیه‌ترین لحظات اخیر به مراسم گرمی امسال برمی‌گردد؛ جایی که بایانکا سنسوری، همسر کانیه وست، با لباس کاملاً شفاف در انظار ظاهر شد. این رویداد واکنش‌های گسترده‌ای را در رسانه‌ها و فضای مجازی برانگیخت و به‌گفته برخی منابع غیررسمی، محرک اصلی برای به‌روزرسانی قوانین کن بوده است.

سخت‌گیری‌هایی که سابقه دارد؛ از ممنوعیت سلفی تا الزام کفش پاشنه‌دار

این نخستین‌بار نیست که کن تصمیماتی در راستای حفظ فرم و وقار مراسم می‌گیرد. در سال ۲۰۱۵، جشنواره سلفی گرفتن روی فرش قرمز را رفتاری مضحک و زننده توصیف و ممنوع کرد.

در همان سال، چند زن به‌دلیل نپوشیدن کفش پاشنه‌دار از ورود به سالن نمایش فیلم کارول منع شدند؛ ماجرایی که واکنش‌هایی از جمله انتقاد صریح امیلی بلانت را در پی داشت.

کریستن استوارت بعدها با درآوردن کفش‌هایش روی پله‌های قصر جشنواره، به این قوانین نانوشته اعتراض کرد.

آیا این قوانین جدید اجرا می‌شوند؟ یا بازهم تبعیض برندها در کار است؟

با وجود قوانین تازه، هنوز این پرسش مطرح است که آیا این محدودیت‌ها برای همه اجرا خواهند شد یا برندهای بزرگ مثل Chopard، L’Oreal و Kering همچنان آزادی عمل بیشتری برای ستاره‌های دعوتی خود دارند؟

تجربه سال‌های گذشته نشان داده که فرش قرمز کن گاهی میان چهره‌های سینمایی مستقل و ستاره‌های برندمحور، خط‌کشی دوگانه‌ای داشته است.
جشنواره کن همواره تلاش کرده میان زیبایی‌شناسی سینمایی و جذابیت رسانه‌ای تعادلی برقرار کند.

حالا با قوانین تازه‌اش، شاید این پرسش مطرح شود که آیا کن در تلاش است پیام محتوایی را به ظاهر غالب کند؟ یا این تصمیم صرفاً تلاشی برای حفظ پرستیژ سنتی جشنواره است؟

بیانیه هنرمندان برای حمایت از غزه

در اولین از جشنواره کن ۲۰۲۵ یک حرکت خلاقی دیگر مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت. بیش از ۳۸۰ سینماگر برجسته جهان با انتشار نامه‌ای سرگشاده در روزنامه فرانسوی لیبراسیون، سکوت نسبت به اتفاقات غزه را محکوم کردند.

این نامه با عنوان «در کن، نباید وحشت غزه را نادیده گرفت» و با اشاره‌ به فاطمه حسونه، هنرمند و عکاس ۲۵ ساله اهل غزه که در پی حمله هوایی ارتش اسرائیل در ماه آوریل کشته شد منتشر شده است.

در این نامه آمده است: «او یک عکاس مستقل فلسطینی بود که هدف حمله مستقیم ارتش اسرائیل قرار گرفت. تنها یک روز پس از آنکه اعلام شد فیلم سپیده فارسی با عنوان روحت را در دستانت بگیر و راه برو، با بازی او در جشنواره کن به نمایش درمی‌آید. او در آستانه ازدواج بود.»

در ادامه این نامه تأکید شده که از زمان حملات هفتم اکتبر ۲۰۲۳، هیچ خبرنگار خارجی اجازه ورود به نوار غزه را نداشته و تاکنون بیش از ۲۰۰ خبرنگار در این منطقه به‌طور مستقیم هدف قرار گرفته و کشته شده‌اند. نویسندگان، فیلمسازان و هنرمندان در غزه، قربانی سرکوب و خشونت هستند.

از دیگر امضاکنندگان این نامه می‌توان به پدرو آلمودووار، لیلا بختی، کوثر بن‌هنیه، کوستا گاوراس، ژولی دلپی، آلیس دیوپ، زاویه دولان، آدل اکسارچوپولوس، ناداو لاپید، مایک لی، ویگو مورتنسن، لاورا پویترس، روبن اوستلوند، مارک رافالو و یورگوس لانتیموس اشاره کرد.

در این نامه همچنین به سکوت آکادمی اسکار نسبت به بازداشت بلال اشاره شده و آمده است: «بی‌تفاوتی آکادمی خشم بسیاری از اعضای آن را برانگیخت و این نهاد ناگزیر به عذرخواهی رسمی شد.»

در پایان این نامه آمده است: «ما به عنوان هنرمند و فعال فرهنگی، نمی‌توانیم در برابر جنایات غزه سکوت کنیم. اگر رسالت ما ثبت تاریخ، بازتاب رنج‌ها و روایت حقیقت است، اکنون زمان سکوت نیست. این سکوت شرم‌آور است.»

در هر صورت، فرش قرمز کن ۲۰۲۵ بیش از هر زمان دیگری زیر ذره‌بین رسانه‌ها خواهد بود؛ و شاید اولین گام برای بازتعریف مرز میان هنر و جنجال برداشته شده باشد.