در سال ‌2019‌ ایلان ماسک، از طریق ‌اینترنت شبکه استارلینک توانست موجودیت ‌این شبکه را در‌ ایکس(توئیتر) اعلام کند. تاکنون بیش از هزار ماهواره از سوی ‌این شرکت به مدار زمین ارسال شده و‌این شرکت در نظر دارد هر سه ماه یکبار حداقل یک موشک فالکون را به مدار زمین بفرستد. اسپیس اکس برای ارسال 12 هزار ماهواره و 32‌ایستگاه زمینی (برای بهره‌برداری، کنترل و نگهداری ماهواره‌ها) مجوز دریافت کرده است و اعلام شده در نهایت صورت فلکی استارلینک می‌تواند تا 42 هزار ماهواره را در خود داشته باشد. وان‌وب، تِلِسَت، گلوبال‌استار، ‌ایریدیوم، کایپر سیستمز، بی‌سه او، هیوز نتورک سیستمز، وایاست و پروژه لون گروهی از رقبای استارلینک هستند که هر یک در سودای راه‌اندازی منظومه‌های ماهواره‌ای بوده‌اند.

این تعداد ماهواره به تعبیر کارشناسان آلودگی نوری و آلودگی جو را به دنبال دارد اما ایلان ماسک اعلام کرده است که مردم از نقاط مختلف دنیا به‌ اینترنت ماهواره‌ای او علاقه نشان داده‌اند.

در عین حال نیز پیاده‌سازی آن منوط به پذیرش مراجع قضایی هر کشوری اعلام شده است تا جایی که سابقا وزارت ارتباطات اعلام کرد «براساس ضوابط شورای عالی فضای مجازی ‌ایران، استارلینک نمی‌تواند بدون مجوز کارش را در‌ایران آغاز کند و‌این موضوع از سوی ‌ایران به اتحادیه بین‌المللی مخابرات (ITU) اعلام شده است.

استارلینک چطور کار می‌کند؟

این سامانه با وجود سرعت بالا و نامحدود ‌اینترنت بدون نیاز به پروکسی، قادر به اتصال مستقیم به گوشی‌ها به عنوان گیرنده نیست. بلکه کاربر لازم است از پایانه‌ای که شامل یک آنتن ارائه‌ای فازی برای ردیابی ماهواره‌ها است متصل شود. ارتباط بین گیرنده و آسمان باید بلامانع باشد و عوامل متعددی از جمله بلندی ساختمان‌های اطراف، شرایط بد آب و هوایی مانند بارش برف و باران و وجود مانع بین گیرنده و آسمان می‌تواند موجب اختلال در اتصال به‌اینترنت ماهواره‌ای شود.

موقعیت مکانی آنتن‌ها برای شرکت قابل ردیابی است و می‌تواند آنتن‌های غیرمجاز را غیرفعال کند.

استارلینک برای اتصال به‌ اینترنت ماهواره‌ای خود، اپلیکیشنی را طراحی کرده تا کاربر بتواند با ثبت نام اولیه به‌ اینترنت دسترسی یابد اما در عین حال که ضوابط و شرایطی برای راه‌اندازی تجهیزات خود دارد و به صراحت اعلام شده بدون گیرنده، هیچ گوشی همراه و سیستمی‌‌نمی‌تواند مستقیماً به‌اینترنت ماهواره‌ای متصل شود.

به جای کابل‌های فیبر نوری استارلینک در نظر دارد تا ‌اینترنت را از طریق ماهواره‌ها در اختیار مشتریان خود قرار دهد اما در مقابل دردسرهایی که‌ اینترنت‌ ای دی اس ال برای کاربران خود داشت، استفاده از‌این فناوری جدید نیازمند دستیابی به تجهیزات آن است.

‌ایلان ماسک اولین بار در جنگ اوکراین و روسیه دسترسی‌ اینترنت به کاربران اوکراینی را آزاد و در عین حال دسترسی روسیه را محدود کرد و در جنگ حماس با رژیم صهیونیستی نیز بعد از قطعی کامل ‌اینترنت و نابودی زیرساخت‌های مخابراتی با تقاضای کاربران فلسطینی برای اختصاص‌ اینترنت ماهواره‌ای مواجه شد.

دولت موافق نیست

اخیراً اتحادیه جهانی مخابرات (ITU) بار دیگر با رأی‌گیری رسمی، به درخواست دولت جمهوری اسلامی ‌ایران پاسخ مثبت داد و تأکید کرد که شرکت‌هایی مانند استارلینک بدون دریافت مجوز از دولت ایران، حق فعالیت در این کشور را ندارند.

اتحادیه جهانی مخابرات در پاسخ به شکایت رسمی‌ایران، موضعی صریح اتخاذ کرد. طبق این رأی، استارلینک و سایر ارائه‌دهندگان اینترنت ماهواره‌ای موظف‌اند پیش از هرگونه فعالیت در خاک ایران، مجوزهای قانونی لازم را از دولت این کشور دریافت کنند.

از منظر حاکمیتی، این تصمیم به‌منزله تأیید حق دولت‌ها در مدیریت فضای دیجیتال است. با این حال، برای میلیون‌ها کاربر ایرانی که با محدودیت شدید در دسترسی به اطلاعات مواجه‌اند، این تصمیم می‌تواند دسترسی به اینترنت بدون فیلتر را دشوارتر کند.

در حالی‌که ایالات متحده با این تصمیم مخالفت کرد و مسئولیت کنترل تجهیزات قاچاق شده به داخل ایران را از عهده خود خارج دانست، اتحادیه جهانی مخابرات موضع ایران را مشروع دانست و استارلینک را ملزم به تبعیت از قوانین گمرکی و مخابراتی ایران کرد.

ایران در این مسیر تنها نیست. کشورهایی مانند هند، پاکستان، ویتنام و حتی برخی کشورهای آفریقایی نیز مواضعی مشابه اتخاذ کرده‌اند. این کشورها هشدار داده‌اند که ارائه خدمات اینترنتی بدون مجوز، نقض حاکمیت ملی تلقی می‌شود و با تبعات حقوقی روبرو خواهد شد. با این وجود، در برخی از این کشورها، مشابه ایران، کاربران عادی نیز برای عبور از محدودیت‌ها به چنین خدماتی نیاز دارند.

30 هزار کاربر غیر رسمی

اما آیا ضوابط کاربر نیازمند اینترنت را متوقف کرده است؟ بنابر اطلاعات کمیسیون اینترنت و زیرساخت انجمن تجارت الکترونیک اکنون استفاده از اینترنت استارلینک در ایران افزایش۲۰ برابری پیدا کرده و بیش از ۳۰ هزار کاربر یکتای اینترنت ماهواره‌ای در ایران از این فناوری استفاده می‌کنند.

پیش از این داده‌های گزارش مجله فوربس (Forbes) در آذر ۱۴۰۳، نشان می‌داد که بیش از ۲۰ هزار کاربر ایرانی استارلینک در ایران وجود دارند و حالا انجمن تجارت الکترونیکی این تعداد را بیش از ۳۰ هزار نفر تخمین زده است.

به گزارش این نشریه اگرچه قیمت تجهیزات استارلینک به دلار بوده و بالا است، ایرانی‌ها به دلیل تحریم و غیرقانونی بودن خرید و فروش این تجهیزات باید هزینه بیشتری پرداخت کنند.

یک تحقیق میدانی و البته مجازی نشان می‌دهد با وجود تمام هزینه‌ و سختی که اتصال به اینترنت استارلینک در کشور دارد، اما شرکت‌های فناوری، مجتمع‌های مسکونی با تعداد واحد زیاد و پاساژهای بزرگ از مشتریان اینترنت استارلینک هستند.

میانگین قیمت استارلینک

در سایت رسمی ‌استارلینک هزینه خرید تجهیزات (دیش، ماهواره، پایه و کابل‌ها) بین 350 تا 600 دلار اعلام شده است اما بازار داغ دلالان در ایران این هزینه را تا چند برابر افزایش داده است.

سال گذشته میانگین قیمت اینترنت ماهواره‌ای در ایران به قرار زیر بود.

قیمت ورژن 2:‌ 75 میلیون تومان

قیمت ورژن 3: 90 میلیون تومان

قیمت ورژن مینی: 125 میلیون تومان

قیمت ورژن بیزینس: 145 میلیون تومان

طرح‌های شخصی:‌

طرح Residential (برای کاربران خانگی و ثابت بدون محدودیت حجم): ماهانه 120 دلار

طرح Roam (برای کاربران در حرکت): ماهانه 50 دلار برای حجم 50GB و ماهانه 165 دلار برای حجم نامحدود

طرح Boats (برای جزیره‌ها و مناطق با دسترسی سخت با اولویت بالای خدمات و پشتیبانی): ماهانه 250 دلار برای حجم 50GB و ماهانه 1000 دلار برای حجم 1 ترابایت

طرح‌های بیزینس:‌

طرح Fixed Site (برای مشاغل با کاربران زیاد): ماهانه 140 دلار (حجم 40GB) – ماهانه 250 دلار (حجم 1TB) – ماهانه 500 دلار (حجم 2TB)

طرح Land Mobility (برای مشاغل موجود در جزیره‌ها یا دریا):‌ 250 دلار (حجم 50GB) – 1000 دلار (حجم 1TB) – 5000 دلار (حجم 5TB)

با توجه به افزایش روزافزون قیمت دلار کاربر ایرانی ناگزیر است مرتبا شارژ پولی خود را افزایش دهد.

جالب آن که خرید و فروش معمولاً به صورت دلاری و یا از طریق تتر انجام می‌شود. اما به دلیل امکان اتصال چند کاربر به یک دیش و سرعت پایین اینترنت در ایران همچنان تعداد کاربران رو به افزایش است.

جریمه و شرایط نصب و راه‌اندازی استارلینک

قبل از بررسی شیوه راه‌اندازی اینترنت استارلینک باید تاکید کنیم که استفاده از این اینترنت در ایران غیرقانونی بوده و در صورت اطلاع مراجع قضایی، مجازات‌ سنگینی برای استفاده کنندگان از این اینترنت وجود دارد.

با استفاده از مراحل زیر، این را می توان راه اندازی کرد:

خرید تجهیزات و اشتراک: باید در سایت استارلینک ثبت‌نام کنید و هزینه تجهیزات (دیش، روتر و کابل‌ها) را به صورت دلاری پرداخت کرده و بسته ماهانه هم بخرید. بعد از خرید، این تجهیزات از طرف شرکت، برای شما ارسال می‌شود.

پیدا کردن بهترین مکان برای دیش: بعد از باز کردن بسته تجهیزات، باید محل مناسبی برای قرار دادن دیش استارلینک پیدا کنید. ترجیحاً مکانی را انتخاب کنید که ماهواره دید بهتری به آسمان داشته باشد و بتواند راحت به جهات مختلف بچرخد. پایه دیش را به زمین کاملاً محکم کنید و اجازه ندهید که لرزشی داشته باشد. این مورد روی کیفیت اینترنت تاثیر منفی دارد.

اتصال دیش به مودم: با کابل بلندی که داخل جعبه قرار دارد، دیش را به روتر استارلینک متصل کنید. روتر به برق نیاز دارد. حتماً باید برق را تامین کنید تا بتوانید به اینترنت دسترسی داشته باشید.

نصب اپلیکیشن استارلینک: لازم است تا اپلیکیشن استارلینک را روی گوشی هوشمند نصب کنید. وارد اکانت‌ خود شوید و تنظیمات مربوط به مودم استارلینک را داخل اپلیکیشن انجام دهید.

لازم به ذکر است با توجه به غیرقانونی بودن خرید و فروش تجهیزات استارلینک طبق ماده 752 قانون مجازات اسلامی‌ کسانی که مرتکب خرید و فروش کالای قاچاق شوند به حبس از 1 تا 3 سال و جزای نقدی تا 100 میلیون تومان جریمه می‌شوند.

استارلینک خواسته کاربر، مقاومت قانون/وقتی سوغاتی ایلان ماسک قاچاقی وارد می‌شود