سال گذشته به ویژه در فصل زمستان مرتباً اخبار حوادث کوهنوردی شنیده می شد. جان‌های بسیاری در کوهستان‌ها از دست رفتند و این در حالی است که کمی آموزش و توجه به قوانین می‌توانست از این پیشامدها خودداری کند.

پای صحبت‌های استاد و مربی درجه یک کوهنوردی، محمدباقر عیوضی که دهه‌ها از زندگی خود را در کرمانشاه و سایر استان‌ها برای ورزش کوهنوردی، آموزش و ترویج ضروریات آن و کمک برای بهبود زیرساخت‌ها صرف کرده است نشستیم.

محمدباقر عیوضی متولد سال ۱۳۳۰ است و از ۱۹ سالگی کوهنوردی را آغاز کرده است و اکنون بیش از ۵۳ سال است که به صورت کلاسیک و حرفه‌ای در این رشته فعالیت می کند.

تدریس کوهنوردی در سطوح مختلف آموزشی در سطح کشور، پذیرش مسئولیت‌های رسمی ورزشی همچون عضو هیئت مدیره مدرسه کوه‌نوردی کشور، مسئول کمیته مربیان فدراسیون کشور، ریاست هیئت کوه‌نوردی، سرپرستی‌های بی‌شمار برنامه‌های سنگین کوه‌نوردی در ایران، صعود زمستانی دیواره بیستون، دیواره کلپ کو و صعودهای سراسری، گشایش مسیرهای بلند با سبک و سیاق مدرن در دنیای دیواره‌نوردی در دیواره بیستون، دیواره شمالی علم کوه و تمامی نقاطی از ایران که دیواره‌ها و مسیرهای سنگی در دل کوهستان‌های خود دارند، نشانی از تلاش‌های وی در ورزش کوهنوردی است.

خبر ساز: سخت ترین صعودی که داشتید را بیان کنید و دلیل این سختی؟

انتخاب سخت‌ترین صعود بدون دانستن مشخصه و تعریف سخت‌ترین صعود امکان‌پذیر نیست. باید درجه بندی سختی مسیر و کوه و کوه نوردی را دانست (همین طوری دیمی و الکی نمی‌شود گفت این صعود سخت‌ترین صعود است) بنابراین جواب دادن به این سوال بدون معلوم شدن درجه‌بندی مسیرها و کوه‌ها امکان‌پذیر نیست.

در ایران هرکس به زعم خود و نسبت به توانایی‌ها و شناخت و محیط زندگی و جامعه بسته‌ای که در آن زندگی می‌کند صعود خودش را بالاتر از همه و برای اولین بار مطرح می‌کند. مخصوصاً در دنیای مجازی که این روزها حاکم است حتی تپه‌ای هم بروند آن را سخت‌ترین و چالشی و برای اولین بار مطرح می‌کنند و با غلو کردن و بزرگنمایی کردن صعود خود را مهمترین می‌دانند و حد و اندازه و داشته‌های خود را فراتر می‌خوانند. این است که در کوه‌های ما هر روز از کشته‌ها، پشته‌ها به وجود آمده و در این زمستان گذشته که آنچنان زمستانی همچون سالیان دور هم نبوده به اندازه و بلکه بیشتر از کوه‌های هیمالیا و ارتفاعات بلند کشته داده‌ایم. از طرفی صعودهای برتر را کمیته خاصی در فدراسیون کوهنوردی هر ساله انتخاب و معرفی می‌کند و رزومه و شناسنامه کوهنوردی من و امثال ما نیز مشخص است و در انتهای کتاب سنگ صبور به قلم بنده موارد متعددی آمده است.

خبر ساز: تا به حال پیش آمده که جان کوهنوردی را نجات دهید؟

بنده صدها نفر را آموزش داده و بدین وسیله زنده‌ها را راهنمایی کرده و آموزش داده‌ام تا زنده بماندند. از دور آنها و کارهایشان را تماشا می کنم و لذت می‌برم. خوشحالم که به سلامت کوه می‌روند و کوهنوردی ایمنی می‌کنند و به سلامت برمی‌گردند. البته وظیفه هر کس هست که اگر کسی کمک خواست و گرفتاری برایش پیش آمد به کمک او بروند و این است که باید از امدادگران و عزیزانی که در این راستا زحمات زیادی می‌کشند و قدم برمی‌دارند قدردانی و تشکر کرد و کار آنها را ستود. ضمناً امداد و نجات کار تخصصی است و کار هر کسی نیست و اگر کاربلد نباشی امکان خطر بیشتر برای سانحه دیده و خود کمک کننده به وجود می‌آید و گاهی مسئولیت قانونی هم دارد.

خبر ساز: مهمترین اشتباهاتی که موجب حادثه در کوهنوردی می شود چیست؟

نگذراندن پیش نیاز و آموزش‌های لازم و دست کم گرفتن کوهنوردی و بی‌محابا و بدون اطلاع از خطرات کوهستان به کوه رفتن (نه هر که سر بتراشد قلندری داند) کوهستان جان بخش است نه جان ستان. هر کس و هر گروه برای ورود به کوهستان باید حد و اندازه و درجه سختی کار خود و برنامه‌ای که می‌خواهد انجام دهد را بداند و در نظر بگیرد.

خبر ساز: به اعتقاد شما یک کوهنورد چه خصوصیات اخلاقی دارد که در افراد دیگر کمرنگ‌تر است؟

همه انسان‌ها نه فقط ورزشکاران و کوهنوردان باید دارای ملکات فاضله باشند و پندار نیک، گفتار نیک و رفتار نیک داشته باشند و سوای این‌ها کوهنوردان باید از مهد مصفا و پاک و بی‌آلایش کوهستان درس آزادگی، سلحشوری و جوانمردی و گردآفرینی بیاموزند.

خبر ساز: به کتاب هایی که در زمینه کوهنوردی چاپ کرده‌اید اشاره بفرمایید.

۱۰ شماره کوهنامه و فصلنامه مانگ هلات را در سالیان گذشته منتشر کرده‌ام. کتاب سنگ صبور در ۳۶۷ صفحه، جدول سنگ در ۶۱۲ صفحه و کوه زندگی در ۲۱۹ صفحه از دیگر نوشتارهای این جانب است. همچنین مقالات و نوشته‌های بسیاری در رابطه با ورزش و تربیت بدنی در مجلات و روزنامه‌ها و فصلنامه کوه عرضه کرده‌ام.

خبر ساز: به اعتقاد شما چقدر امکانات زیرساختی در کوهستان ها فراهم است و در کدام بخش های کشور ضعف بیشتری داریم؟ مانند جاده، اقامتگاه و ...

این هم یکی از آن مسائل است که اصولاً ساخت اقامتگاه، تاسیسات، سازه‌ها و امکانات رفاهی (قرارگاه و پناهگاه، جان پناه و سکو در دیواره‌ها) شرایط خاص خود را دارد و برای ایجاد این گونه امکانات نظرات موافق و مخالف وجود دارد. به علت تخریب طبیعت و نبودن فرهنگ استفاده بهینه از طبیعت در اوقات فراغت و گردشگری و... هجوم بی‌رویه به طبیعت و صدمات غیر قابل جبران به اکوسیستم و کوه و دشت و دمن و جنگل و سنگ و ساختن و احداث جاده و از بین بردن پوشش گیاهی و دار و درخت و جاده سازی سوای اینکه از شکل و قیافه انداختن کوه‌ها و جنگل‌ها باعث شده افراد بی‌فرهنگ و آموزش ندیده به طبیعت بکر دسترسی پیدا کنند و به آنجاهایی که با پا و راه‌پیمایی و کوهپیمایی نمی‌توانند بروند منتقل شوند و مظاهر شهری را برای راحت‌طلبی به آنجا ببرند و آشغال بریزند و مشکلات عدیده‌ای فراهم کنند. لذا باید تعاریف را بدانیم، آموزش ببینیم و آگاهانه وارد کوهستان بشویم.

خبر ساز: اگر جای مدیران تربیت بدنی باشید چه اقدامی برای ترویج کوهنوردی ایران انجام می دهید؟

به نظر بنده باید برای مدیرکل‌ها در اداره ورزش و جوانان و حتی برای وزارتخانه ورزش هم کلاس آموزشی گذاشت. ما نباید جای «آنها» باشیم آنها باید جای ما باشند و یاد بگیرند و اگر بلد نیستند که نیستند، پیش نیازها را بگذرانند و از کارشناسان و کاربلد‌ها و نخبه‌های هر رشته الهام بگیرند و طرح و برنامه بخواهند و طرحی نو دراندازند تا بتوانند کارهایی بکنند کارستان. این‌ها باید زیرساخت‌های فرهنگی و آموزشی و سازه‌های مورد احتیاج را فراهم کنند نه فقط تیم درست کنند و بفرستند مسابقات و با مدال‌هایی که ورزشکاران می‌گیرند پایه میز ریاست بدون کیاست خودشان را محکم‌تر کنند.

خبر ساز: چه اقداماتی برای کاهش حوادث کوهنوردی ضروری است؟

آموزش واقعی یعنی آموزشی که رعایت اصول ایمنی – ایمنی - ایمنی را در نظر بگیرد. نه هر کاری را که نمی‌توانی مدیریت کنی آن را مذموم دانسته و راه رسیدن به آن را ببندی. بستن گلوگاه‌های ورود به کوهستان به هیچ وجه عملی نیست و کارایی ندارد. باید باشگاه‌ها و کوهنوردان درجه سختی کار خود را بدانند و با گذراندن پیش نیازهای لازم و تمرین و ممارست به طرف هدف انتخابی خود بروند و فعالیت و صعودها را دست کم نگیرند و پارامترهای لازم را اعم از بدنسازی، تغذیه، تمرینات هوازی، آمادگی جسمانی، فن و فنون، ساز و برگ کوهنوردی و کار با قطب نما و جی پی اس و... را فرا گیرند، هدف مورد نظررا انتخاب کنند و در کارشان عجول نباشند.

این تعداد کشته دادن در کوهستان جای تأسف است/در برخی مواقع جاده سازی موجب شده فرد بی‌فرهنگ به طبیعت بکر دسترسی یابد/مدیران ورزشی هم به کلاس آموزشی نیاز دارند