در ادامه به موضوع کرایه وانت باربری می‌پردازیم. مدل‌های قیمت‌گذاری را توضیح می‌دهیم و به معیارهای تاثیرگذار روی قیمت اشاره می‌کنیم. در نهایت دو عامل پیش‌بینی‌ناپذیر که ممکن است قیمت حمل بار در سال 1404 را افزایش بدهند را نیز بیان می‌کنیم.

نحوه قیمت‌گذاری کرایه وانت بار

خدمات وانت بار از سرویس‌های محبوب شرکت‌های باربری در سراسر ایران است. اما این شرکت‌ها چگونه قیمت کرایه وانت باربری را تعیین میکنند؟ در حال حاضر به غیر از روش توافق بین راننده و صاحب بار که با همدیگر برای کرایه حمل به توافق می‌رسند، دو روش عمده وجود دارد که یکی از آنها استفاده از فرمول تن – کیلومتر است. در این فرمول یک تن کالا به ازای حمل یک کیلومتر در یک عدد مصوب که توسط سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای تعیین شده، ضرب می‌شود. این روش بیشتر برای محاسبه کرایه ماشین‌های سنگین از جمله تریلی، کامیون تک و جفت و خاور به کار می‌رود.

اما در مورد پراید وانت، پیکان وانت (باردو)، وانت مزدا، نیسان و ... بیشتر عامل مسافت مورد توجه قرار می‌گیرد. در این حالت صاحب بار به ازای هر کیلومتر، مبلغ مشخصی را پرداخت می‌کند. البته هزینه‌های جانبی هم به این عدد کرایه نهایی افزوده می‌شوند.

تعرفه قیمت‌گذاری در وانت‌های سبک و سنگین بر اساس همین چهارچوب در شرکت‌های باربری تعیین می‌شود. در نتیجه طبیعی است که حمل بار وانت از تهران به قم نسبت به حمل بار مشابه از تهران تا کرمان ارزان‌تر باشد.

مسافت

اینکه چرا مسافت اینقدر مهم است و روی محاسبه کرایه اثر می‌گذارد، پرسشی است که باید پاسخ آن را در میزان مصرف سوخت جستجو کرد. هزینه سوخت یکی از اصلی‌ترین هزینه‌های رانندگان است. مصرف سوخت ماشین با حمل بار بیشتر از ماشین خالی است و پیمایش مسیر طولانی‌تر باز هم میزان مصرف را افزایش می‌دهد. در حال حاضر میانگین مصرف سوخت ترکیبی وانت برای مدل‌های مختلف به شرح زیر است.

• پراید وانت: حدود 10 لیتر در هر 100 کیلومتر
• پیکان وانت: بین 9 تا 10 لیتر در هر 100 کیلومتر
• وانت مزدا: بین 11 تا 12 لیتر در هر 100 کیلومتر

علاوه بر مصرف سوخت، پیمایش مسیرهای طولانی‌تر از مبدأ تا مقصد نیز باعث استهلاک بیشتر وانت بار می‌شود. این استهلاک به ویژه روی تایر‌ها، جلوبندی و سیستم تعلیق خودرو اثر می‌گذارند. در نتیجه بعد از مدتی تعمیر و تعویق قطعات مختلف در وانت ضروری می‌شود و این کار بسته به نوع استهلاک، میزان هزینه‌های متغیری دارد.

پس اگر راننده وانت برای حمل بار انبه از چابهار تا مشهد، درخواست کرایه بیشتری بکند، با توجه به مسافت 1600 کیلومتری، مصرف دست‌کم 16 لیتر بنزین و کمبود جاده‌های بهسازی شده بین این دو نقطه، این درخواست دور از انتظار نیست.

وزن کالا

وزن کالا یا باری که قرار است حمل شود روی کرایه حمل بار موثر است. ظرفیت حمل بار در وانت‌های سبک‌تر مثل پراید وانت و پیکان وانت بین 500 تا 700 کیلوگرم است. وانت‌های سنگین‌تر مثل نیسان و مزدا می‌توانند بین یک تا دو تن را نیز حمل کنند. کالای سنگین به معنی مصرف سوخت بیشتر است. ضمن اینکه راننده در صورت حمل بار سنگین‌تر ناچار است با سرعت کمتری حرکت کند که این هم به معنی افزایش مصرف بنزین است.

وزن‌کشی دقیق بار و تعیین کرایه به ازای هر تن از راه‌حل‌هایی هستند که توسط راننده یا صاحب بار پیشنهاد می‌شوند تا کرایه به شکل منصفانه‌ای حساب شود.

در مجموع حساسیت بارگیری، حمل و تخلیه بارهای با وزن زیاد یا ابعاد غیرمعمول برای وانت، زمان بیشتری را از راننده می‌گیرد. این مورد هم می‌تواند در نهایت منجر به کرایه بیشتر شود که در ادامه بیشتر آن را توضیح می‌دهیم.

مدت بارگیری و تخلیه

ممکن است در بارنامه‌ یا بیجک که برای حمل بار وانت صادر می‌شود به میزان مجاز توقف در بارگیری و تخلیه اشاره شود. این اشاره مستقیم به این دلیل است که معطل شدن بیش از حد راننده یکی از عواملی است که روی عدد کرایه تاثیر می‌گذارد. در بین رانندگان ماشین سنگین مفهومی با عنوان «خواب» وجود دارد که ناظر به همین زمان تلف شده در هنگام تخلیه یا بارگیری است. بر اساس دستورالعمل‌های سازمان راهداری میزان مشخصی به ازای هر ساعت توقف باید به مجموع کرایه اضافه شود. البته گاهی اوقات حق توقف یا حق خواب بر اساس توافق دو طرفه میان صاحب بار و راننده مشخص می‌شود.

نوع بارگیر و تجهیزات مهار بار

معمولا وانت‌ حمل بار روباز، مسقف یا یخچالی است. این سه گروه کلی تقریبا اغلب نیازهای حمل بار برای کارخانه‌ها یا کسب و کارهای کوچک و متوسط را تامین می‌کنند. نکته‌ای که اینجا وجود دارد، کمتر یا بیشتر شدن میزان کرایه حمل بار وانت بر اساس نوع بارگیر آن است.

برای مثال اگر یک کالای خاص با ماشین یخچالی حمل شود، بدون شک کرایه آن بیشتر از زمانی است که همان کالا با ماشین روباز حمل شود. این افزایش کرایه به خاطر قابلیت‌های منحصر به فرد وانت یخچالی است. این ماشین برای ساعت‌های طولانی دمای سرد را حفظ می‌کند، به حفظ زنجیره سرما کمک می‌کند و حتی برخی از مدل‌های آن امکان حمل دو کالای متفاوت با دو درجه دمای مختلف را نیز دارد. بکارگیری این امکانات باعث افزایش کرایه حمل بار می‌شود.

تجهیزات مهار بار هم می‌توانند تاثیر کوچکی روی افزایش نرخ کرایه حمل بار در وانت داشته باشند. مهار کردن بار یکی از بخش‌های مهم در بارگیری است. منظور از مهار کردن، چیدمان اصولی و استفاده از تجهیزاتی مثل موکت، طناب، پلاستیک‌های ضخیم و پوشش‌های برزنتی برای نگهداری از بار است. گاهی اوقات راننده تجهیزات مهار لازم را در وانت ندارد و باید آنها را تهیه کند که این می‌تواند باعث افزایش کرایه حمل بار شود.

نرخ کرایه وانت در سال 1404

نرخ کرایه وانت در اواخر سال 1403 برای مسافت کمتر از 200 کیلومتر، 5000 تومان به ازای هر کیلومتر و برای مسافت بیشتر از 200 کیلومتر، حدود 4000 تومان برای هر کیلومتر برآورد شده است.

اگر قیمت بنزین در سال جدید افزایش پیدا کند یا سهمیه سوخت دریافتی وانت بار سبک و سنگین کمتر شود، انتظار می‌رود در سال 1404 شاهد افزایش نرخ کرایه حمل بار وانت باشیم. علاوه بر این با افزایش نرخ کرایه حمل بار تریلی و انواع کامیون در سال جدید، تقاضای رانندگان وانت به عنوان یکی از بازوهای اصلی حمل کالا در داخل شهرها برای افزایش نرخ کرایه نیز بیشتر خواهد شد.

در پایان می‌توان گفت اگرچه دو روش مصوب برای محاسبه کرایه حمل بار وجود دارد اما بیشتر شرکت‌های باربری مسافت را به عنوان عامل اصلی تعیین کننده کرایه در نظر می‌گیرند و در کنار آن مبالغی را بابت وزن، ابعاد، مدت بارگیری و تخلیه، نوع بارگیر و تجهیزات مهار بار به کرایه نهایی اضافه می‌کنند.

رخدادهای پیش‌بینی نشده‌ای مثل افزایش قیمت سوخت و یا حذف یارانه سوخت هم از دیگر بازیگران اصلی قیمت‌گذاری حمل بار هستند که به شکل معنی‌داری روی نرخ کرایه تعیین شده برای انواع وانت بار اثر خواهند داشت.