حکایت تهران و واشنگتن، حکایت همان بازی مشهوری است که در گیم تئوری (نظریه بازی‌ها) علمای علم سیاست بسیار به آن استناد می‌کنند. در این بازی، دو جوان بر سر دختری وارد چالش می‌شوند و قرار می‌گذارند هر یک سوار بر اتومبیلی با سرعت به سمت دیگری حرکت کند. هریک زودتر کنار رفت، دختر نصیب دیگری می‌شود.

نظریه بازی‌ها می‌گوید، عقل حکم می‌کند که در لحظه برخورد، هردو جوان اتومبیل را از ترس تصادفی واقعی کنار می‌کشند تا جان خود را برای آن دختر از دست ندهند.

حالا ایران و آمریکا درست در لحظه برخورد، هردو تصمیم گرفته‌اند فرمان را به سمت دیگری بچرخانند. مدعیان فشار حداکثری، حالا به مذاکره غیرمستقیم ایران تن می‌دهند و وزیر خارجه ایران هم برخلاف پیش‌بینی‌ها حاضر شده با فرستاده دونالد ترامپ دیدار مستقیم کند تا حرف پرزیدنت موطلایی آمریکا زمین نماند!

البته تنها توافق عراقچی و ویتکاف در عمان، فعلا ادامه مذاکرات در شنبه‌ای دیگر بوده، اما از همین توافق حداقلی هم چنین برمی‌آید که مواضع دوطرف چنان تند نبوده که ناامیدی مطلق از ادامه گفتگو به بار آورد.

از جزئیات مذاکرات چه می‌دانیم؟

درباره جزئیات گفتگوها فعلا خبر زیادی در دست نداریم. خبرهای رسمی به واژه‌های کلیشه‌ای "مثبت و سازنده" محدود شده اما رسانه‌ها، ادعاهایی درباره گفتگوهای مکتوب مطرح می‌کنند.

مثلا وال استریت ژورنال نوشته است: "به گفته مقامات ایرانی و عرب، مقام‌های ایرانی گفته‌اند که خواهان کاهش سریع تحریم‌های آمریکا هستند و این کاهش باید بخشی از یک توافق باشد. آن‌ها همچنین خواستار دسترسی به میلیاردها دلار دارایی مسدودشده در خارج و پایان فشارهای آمریکا بر خریداران نفت ایران در چین به عنوان بخشی از کاهش گسترده‌تر محدودیت‌ها هستند. بنا به گفته مقامات ایرانی و اروپاییانی که با آن‌ها گفتگو کرده‌اند، در ازای آن، ایران آماده است تا به همان سطح از غنی‌سازی اورانیوم بازگردد که در توافق سال ۲۰۱۵ تعیین شده بود؛ توافقی که ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری خود آمریکا را از آن خارج کرد."

اگر این گمانه‌زنی درست باشد، ترامپ عملا پذیرفته به برجام بازگردد، بی‌آنکه دیگر نامی از آن توافق در یادها مانده باشد.

پاسخ به ۱۰ سوال درباره مذاکرات عمان

حسین شریعتمداری مدیرمسئول کیهان هم مدعی شده است: طبق خبر موثق که به کیهان رسیده، محتوای پیشنهادی ویتکاف، فرستادۀ ترامپ، در آغاز مذاکرات غیرمستقیم در مسقط، با فضاسازی رسانه‌ای گسترده و ادعاهای برخی مقام‌های آمریکایی تفاوتی آشکار دارد. در پیش‌نویسی که ویتکاف به عراقچی ارائه داده، هیچ اشاره‌ای به مواردی چون برچیدن تاسیسات هسته‌ای یا تهدید نظامی دیده نمی‌شود؛ تمرکز تنها بر اطمینان از غیرتسلیحاتی‌بودن فعالیت‌های هسته‌ای ایران است.

همین موضوع صهیونیستها را نگران کرده و تندروها در واشنگتن را واداشته با انتقاد از مذاکره‌کننده آمریکایی، یادآوری کنند که دلال املاک، تجربه دیپلماتیک کافی برای آنکه از پس عباس عراقچی بربیاد، ندارد.

حالا چه خواهد شد؟

فعلا تدبیر مذاکرات عمان باعث شده بازارها در ایران آرام بگیرد، خطر جنگ کم شده و مسیر دیپلماسی احیا شود.

اما برای آنکه بدانیم در بلندمدت چه خواهد شد، دست‌کم چهار سناریو متصور است؛ سناریوهایی از خیلی خوشبینانه تا خیلی بدبینانه: از احیای رابطه تا جنگ!

سناریوی خیلی خوشبینانه: براساس این سناریو، ایران و آمریکا در حل و فصل اختلافات‌شان چنان پیش خواهند رفت که کم کم زمینه بازگشایی سفارتخانه‌ها فراهم شده و رابطه احیا خواهد شد. موافقان این سناریو معتقدند دونالد ترامپ و رفیق مذاکره‌کننده‌اش ویتکاف، تاجرانی هستند که برخلاف دیگر سیاستمداران آمریکایی، تضاد ایدئولوژیک و بنیادین با انقلاب اسلامی ندارند و تنها دغدغه کسب ثروت بیشتر دارند. همین می‌تواند آنها را تا سرحد ارتباط موثر با ایران و سرمایه‌گذاری‌های مشترک پیش ببرد.

سناریوی خوشبینانه: در دومین سناریو اما توافقات تداوم خواهد داشت، اما نه آنقدر که سفارتخانه‌ها باز شود‌. موافقان این سناریو می‌گویند، هزینه‌های جنگ و حتی تحریم برای دو طرف چنان بالاست که تن به توافقات موقت اما پی در پی خواهند داد تا بدون جنگ و تشدید تنش، اوضاع را آرام کنند. این شاید چیزی شبیه به برجام باشد که این‌بار توافقی یک به یک است، نه یک در برابر ۱ ۵.

سناریوی بدبینانه: اما بدبین‌ها به مذاکرات معتقدند با ورود دوطرف به جزئیات مذاکرات، به خصوص جزئیات فنی، حصول توافق سخت خواهد شد. به گمان این دسته از تحلیلگران، اسرائیل و تندروهای ایرانی و آمریکایی ن۷واهند گذاشت مسیر مذاکرات هموار بماند. به همین خاطر با وجود پیشرفت اولیه گفتگوها، به‌زودی این مسیر با دست‌اندازهای جدی مواجه خواهد شد و در نهایت به توافقی عملیاتی نخواهد انجامید.

سناریوی خیلی بدبینانه: این بدبینی‌ها در نوع حاد خود به سناریوی چهارم می‌رسد که بازگشت به نقطه رویارویی نظامی است. موافقان این سناریو با اشاره به پیشینه مواجهه ایران و آمریکا، می‌گویند انباشت کینه و بدبینی نیان دو طرف، خیلی زود سرنوشت توافقات اولیه میان ایران و آمریکا را به سرنوشت آتش بس غزه دچار خواهد کرد. همان وضعیتی که صلح‌چند هفته‌ای به دور تازه‌ای از جنگ انجامید. این دسته از تحلیلگران معتقدند، دو طرف به‌زودی به نقطه تنش نظامی که فعلا از آن فاصله گرفته اند، بازخواهند گشت.

برای پیش‌بینی قطعی عجله نکنید

آنچه فعلا مشخص است، ایران و آمریکا هیچ‌یک قصد جنگ ندارند. همچنین معلوم است آمریکا قصد ندارد سناریوی اسرائیل برای لیبی سازی ایران را پیش ببرد.

با این حال بعید است واشنگتن حاضر باشد تن به برجامی دیگر دهد. دونالد ترامپ می‌خواهد به توافقی سرسختانه‌تر برسد که ترمز جنگ‌طلبان صهیونیست کشیده شود‌. اما آیا ایران به چنین تعهداتی تن خواهد داد؟

فعلا برای پیش‌بینی فرجام مذاکرات زود است. اوضاع بازار البته نشان می‌دهد کفه ترازو به سمت خوش‌بینی سنگین‌تر است اما کیست که نداند قیمت دلار و طلا حالا بیش از هر زمان دیگری بند حرف‌های رئیس‌جمهور آمریکاست که این روزها بالاخره به خواسته‌اش رسیده و توانسته با ایران مذاکره کند. مذاکره‌ای که در دولت نخست او چهار سال از وی دریغ شد اما سرانجام او توانسته مدل خود در حل و فصل پرونده هسته‌ای ایران را پیش ببرد.

۴ سناریو درباره آینده مذاکرات ایران و آمریکا / از بازگشایی سفارتخانه‌ها، تا بازگشت به جبهه‌های جنگ