دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، که مدتی پیش مدعی بود طرف ایرانی به سمت مذاکره مستقیم تمایل دارد، به‌تازگی نوشته که خواستار آغاز فوری مذاکرات برای توافق است و پیشنهاد کرده که پس از امضای توافق، «یک جشن بزرگ خاورمیانه‌ای» برگزار شود.

با وجود ادعا‌های ترامپ در خصوص مذاکره مستقیم، اما هنوز نوع مذاکره مشخص نیست. مسعود پزشکیان، روز شنبه، ۱۵ فروردین ماه، درباره شرایط مذاکره آمریکا با ایران گفت: «ایران خواهان گفت‌و‌گو از موضع برابر است؛ نه اینکه از یک سو ایران را تهدید کنند و از سوی دیگر بخواهند مذاکره کنند. اگر خواهان مذاکره هستید، دیگر تهدید برای چیست؟ آمریکا امروز نه تنها ایران، که جهان را تحقیر می‌کند و این رفتار با درخواست مذاکره تناقض دارد. ما اگر در داخل دعوا نکنیم، توطئه‌های خارجی کارساز نخواهد بود.»

این سخنان رئیس جمهور ایران در شرایطی مطرح شده است که بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، اعلام کرده قصد دارد روز دوشنبه ۱۸ فروردین در سفر به واشنگتن، ضمن دیدار با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، با وی در مورد برنامه هسته‌ای ایران گفت‌و‌گو کند. حسن بهشتی پور، کارشناس ارشد سیاست خارجی و تحلیلگر مسائل بین الملل، به تحلیل این وضعیت پرداخته است:

احتمال وقوع «جنگ محدود» بیش از هر زمان دیگری است

حسن بهشتی پور گفت: «شرایطی که اکنون شاهدیم، احتمال وقوع یک «جنگ محدود» را بیش از هر زمان دیگری پررنگ کرده است. هیچگاه در ۴۰ سال گذشته، تا این درجه، احتمال وقوع جنگ در کشور وجود نداشته است. اما نکته مهم این است که بخشی از افزایش این احتمال به این برمی گردد که آمریکا اقداماتی را انجام می‌دهد که پای میز مذاکره امتیازات بیشتری را کسب کند. درواقع ایالات متحده، با فشار حداکثری که تحریم‌های حداکثری را ایجاد کرد از یک سو و با تحرکات نظامی در منطقه و وارد کردن B-۵۲ و ناوشکن‌های متعدد در منطقه، از سوی دیگر، فضاسازی را به سمتی برده است که بتواند پای میز مذاکره امتیازات بیشتری کسب کند. علی‌رغم همه این لشکرکشی‌ها و تبلیغات رسانه‌ای که با هدف تاثیرگذاری بر افکار عمومی ایرانیان انجام می‌شود، دلایل و شواهد نشان می‌دهد که طرف آمریکایی همچنان به دنبال گفت‌و‌گو و مذاکره با ایران است. اما برای این که به امتیازات حداکثری دست پیدا کند، از عامل فشار نظامی استفاده می‌کند.»

وی افزود: «باید وقوع جنگ را جدی بگیریم و مجموعه اقداماتی را برای روشن سازی افکار عمومی مردم ایران و جهان انجام دهیم و تلاشمان مبتنی بر عدم وقوع جنگ تا حد امکان باشد. یکی از راه‌های مهم این کار، رفتن به سمت دیپلماسی، گفت‌و‌گو و مذاکره است. اکنون برای افکار عمومی روشن نیست که چه تفاوتی بین گفتگوی مستقیم و غیرمستقیم وجود دارد و چرا باید گفتگوی مستقیم را کنار بگذاریم و به سمت گفتگوی غیرمستقیم برویم؟ گفتگوی غیرمستقیم منجر به طولانی شدن مدت زمان مذاکرات و افزایش خطا‌های انسانی و اختلال در انتقال پیام‌ها می‌شود. در گفتگوی مستقیم، می‌توان ری اکشن و واکنش طرف مقابل را دید و کنش و واکنش متقابل در مذاکرات مستقیم به تفاهم بیشتر کمک می‌کند. در شرایط فعلی باید موضوع جنگ را بسیار جدی بگیریم و راه حل‌های دیپلماتیک را در دستور کار قرار دهیم.»

وقتی ابزار مذاکره را از دیپلمات بگیریم، یعنی دیپلمات را خلع سلاح کرده‌ایم

این تحلیلگر سیاست خارجی در ادامه گفت: «فرقی نمی‌کند مذاکرات مستقیم باشد یا غیرمستقیم؛ مهم این است که به سمتی حرکت کنیم که راه‌های جدیدی برای گرفتن بهانه از دست دشمن پیدا کنیم. به نظر می‌رسد آمریکایی‌ها به دنبال این هستند که بگویند ما تلاش کردیم مذاکره کنیم، اما چون به نتیجه نرسیدیم به سمت اقدامات نظامی رفتیم؛ آن هم نه مستقیما، بلکه از طریق نیروی نیابتی خود یعنی اسرائیل. درواقع آمریکا عملا می‌خواهد با تجهیز کردن اسرائیل و پشتیبانی‌های لازم اطلاعاتی و عملیاتی، اسرائیل را برای حمله به مواضع ایران آماده کند. در این شرایط ما باید به افکار عمومی داخلی و خارجی نشان داده و ثابت کنیم که ضمن دنبال کردن خواسته‌های خود، اهل مذاکره هستیم. درواقع نباید این تلقی ایجاد شود که مذاکره یعنی سازش و خیانت. در جهان دیپلماسی، وقتی ابزار مذاکره را از دیپلمات بگیریم، یعنی دیپلمات را خلع سلاح کرده‌ایم. درست مثل این است که به شخصی بگوییم بدون آب شنا کن.»

وی افزود: «ما باید مراقب باشیم که فریب این عملیات روانی بین المللی و گسترده را نخوریم و جنگ را جدی بگیریم. همچنین باید هر چه زودتر اقدامات لازم را برای گفتگوی ترجیحا مستقیم فراهم کنیم. اگر قرار نیست مستقیم گفت‌و‌گو کنیم، حداقل به سرعت باید وارد مذاکرات غیرمستقیم شویم تا از این پیچ یا گردنه مهم تاریخی عبور کنیم. من از آن‌هایی که می‌گویند مذاکره گزینه خوبی نیست متعجبم. اگر هر کسی راه حلی برای جایگزینی مذاکره سراغ دارد، اعلام کند تا به سراغ آن برویم. من به عنوان شخصی که سال‌ها در عرصه سیاست خارجی کار کرده‌ام، راه حل دیگری نمیشناسم. حتی اگر در حوزه‌هایی مثل هسته‌ای و اقتصاد به اوج رسیده بودیم، باز هم برای پایان دادن به تهدید‌ها و تنش‌ها باید مذاکره کرد. بدون مذاکره راه حلی برای کشور نمی‌بینم. حتی اگر جنگ هم در بگیرد، بعد از جنگ باید مذاکره کرد. چگونه می‌توان فکر کرد ضرورتی برای مذاکره وجود ندارد یا بدون مذاکره می‌توان از خطر جنگ، در عافیت ماند؟ مذاکره می‌تواند محرمانه باشد؛ لزومی ندارد اعلام علنی شود. ما شیوه‌های گوناگونی از مذاکره را داریم که می‌تواند انجام شود. جالب است که اخیرا کتابی از آقای عراقچی تحت عنوان «قدرت مذاکره» منتشر شده است که در آن کتاب، انواع و اقسام مذاکره توضیح داده شده است. اتفاقا بر اساس همان کتاب نیز، ضرورت مذاکره برای پیشگیری از جنگ مشخص می‌شود.‌ ای کاش تصمیم‌گیران کشور همین کتاب را بخوانند.»

باید احتمال جنگ را بسیار جدی بگیریم/ وقتی ابزار مذاکره را از دیپلمات بگیریم، یعنی دیپلمات را خلع سلاح کرده‌ایم/ هر چه زودتر اقدامات لازم برای گفتگوی ترجیحا مستقیم را فراهم کنیم