به تازگی اخباری مبنی بر معطر بودن مجسمه‌های باستانی یونانی منتشر شده که توجه رسانه‌ها و هترمندان را به خود جلب کرده است.

این گزارش بر اساس مطالعه‌ای دانمارکی در مجله باستان‌شناسی آکسفورد منتشر شده است.

راز معطر بودن مجسمه‌های باستانی چیست؟

تحقیقات اخیر نشان داده‌اند که مجسمه‌های باستانی یونانی-رومی نه‌تنها از نظر بصری چشمگیر بوده‌اند، بلکه معطر نیز بوده‌اند! موضوعی که دیدگاه ما را نسبت به هنر کلاسیک به‌عنوان یک رسانه صرفاً دیداری به چالش می‌کشد.

طبق مطالعات دانمارکی مجله باستان‌شناسی آکسفورد، این مجسمه‌ها اغلب با عطرهایی مانند روغن‌های معطر گل رز خوشبو می‌شدند و بُعدی چندحسی به تجربه هنری و مذهبی دنیای باستان اضافه می‌کردند.

استفاده از عطر در مجسمه‌های باستانی شامل تکنیک‌های پیشرفته‌ای مانند «گانوسیس» بوده، که بر این اساس از موم‌ها و روغن‌ها برای حفظ سطح مجسمه و انتقال رایحه استفاده می‌شده است. در مواد معمول در این فرآیند شامل روغن زیتون، موم عسل، عطرهای گل رز و ناترون (کربنات سدیم) بودند. این مواد نه تنها به دلیل ویژگی‌های معطرشان، بلکه برای توانایی‌شان در تقویت و محافظت از آثار هنری با دقت انتخاب می‌شدند.

سنتی برای تمجید از خدایان

این سنت به ویژه در زمینه‌های مذهبی رواج داشته و برای گرامیداشت الهه‌ها و شخصیت‌های برجسته به کار می‌رفته و حضوری فراگیر و زنده از آن‌ها ایجاد می‌کرده است.

سنت عطرآگین کردن مجسمه‌ها در فرهنگ باستانی یونان و روم باستان دارای اهمیت آیینی و نمادین عمیقی بود. آغشتن این مجسمه‌ها به روغن‌های معطر نه‌تنها باعث می‌شد که حضوری معنوی‌تر و زنده‌تر پیدا کنند؛ بلکه به‌عنوان پلی بین دنیای فانی و قلمرو الهی عمل می‌کرد. این بُعد بویایی تجربه‌ی چندحسی هنر باستانی را تکمیل می‌کرد و سنگ مرمرِ ساکن را به اشیایی پویا برای پرستش تبدیل می‌کرد.

نیم تنه ملکه برنیکه دوم مصر/ موزه سلطنتی ماریمونت بلژیک

بالا بردن قدرت معنوی مجسمه‌ها با عطر در حمام‌های عطری

استفاده از رایحه‌های خاص مانند عطرهای گل رز تصادفی نبود، بلکه بخشی از یک زبان نمادین پیچیده بود که احترام را منتقل کرده و قدرت معنوی مجسمه‌ها را در زمینه‌های مذهبی فعال می‌کرد.

شواهد باستان‌شناسی استفاده از عطر بر روی مجسمه‌های باستانی را تأیید می‌کند و مدرکی ملموس از این سنت چند حسی ارائه می‌دهد. آثار موم عسل کشف‌شده بر روی پرتره‌ی ملکه برنیکه دوم نشان می‌دهد که برخی از مجسمه‌ها به طور کامل در حمام‌های عطری قرار می‌گرفتند و این ارتباط مستقیمی با روایت‌های تاریخی دارد. علاوه بر این، وجود کارگاه‌های عطرسازی در جزیره دِلوس نشان‌دهنده تولید محلی عطرها برای مقاصد آیینی است. این یافته‌ها متون تاریخی و کتیبه‌ها را تأیید می‌کنند و نشان می‌دهند که عطرآگین کردن مجسمه‌ها نه تنها نمادین، بلکه جنبه‌ای گسترده و ملموس از فرهنگ باستانی یونان و روم بوده است.

درباره اهمیت مجسمه‌های یونان و روم باستان

مجسمه‌سازی در یونان و روم باستان یکی از مهم‌ترین جلوه‌های هنری و فرهنگی این دو تمدن به شمار می‌رود. این هنر نه‌تنها بیانگر زیبایی‌شناسی و دیدگاه‌های هنری مردمان این دوران بود، بلکه بازتاب‌دهنده‌ی فلسفه، مذهب، سیاست و ایدئولوژی‌های حاکم بر جوامع باستانی نیز محسوب می‌شد.

مجسمه‌های یونانی با دقت و ظرافت خاصی ساخته می‌شدند و اغلب به نمایش تناسبات ایده‌آل بدن انسان و تعادل میان طبیعت و هنر می‌پرداختند. این مجسمه‌ها به عنوان نمادهای خدایان، قهرمانان و شخصیت‌های افسانه‌ای نقش مهمی در معابد، میدان‌ها و مکان‌های عمومی داشتند. در مقابل، مجسمه‌سازی روم باستان، گرچه تحت تأثیر هنر یونانی شکل گرفت، اما بیشتر جنبه‌ی واقع‌گرایانه و کاربردی داشت. رومیان علاوه بر نمایش خدایان و اسطوره‌ها، مجسمه‌هایی از شخصیت‌های سیاسی و فرماندهان نظامی می‌ساختند تا قدرت و اعتبار امپراتوری را نشان دهند.