بر اساس آمار ارائه‌شده، حجم کل بازار فناوری نانو در ایران در سال ۱۴۰۲ برابر با ۶۱۸,۸۹۰ میلیارد ریال بوده است. این بازار شامل دو بخش داخلی و صادراتی است که هر یک سهم مشخصی از آن را تشکیل می‌دهند. سهم عمده‌ای از بازار فناوری نانو ایران به بازار داخلی اختصاص دارد، در حالی که صادرات همچنان در سطح پایین‌تری قرار دارد.

بررسی آمارها نشان می‌دهد که ۹۰.۸ درصد از کل بازار نانو مربوط به بازار داخلی است که ارزشی معادل ۵۶۱,۷۹۰ میلیارد ریال دارد. این مسئله نشان‌دهنده مصرف بالای محصولات نانویی در داخل کشور است. در مقابل، ۹.۲ درصد از بازار فناوری نانو به صادرات اختصاص دارد که معادل ۵۷,۱۰۰ میلیارد ریال است. این رقم نشان می‌دهد که سهم صادرات نسبت به کل بازار همچنان کم است و نیاز به توسعه بیشتری دارد.

رشد بازار داخلی فناوری نانو در ایران به دلیل افزایش شرکت‌های دانش‌بنیان، حمایت‌های دولتی و افزایش آگاهی عمومی در مورد کاربردهای این فناوری بوده است. سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های تحقیق و توسعه باعث شده که شرکت‌ها بتوانند محصولات نانویی را با کیفیت بالاتر و هزینه‌های کمتر تولید کنند. از سوی دیگر، صنایع مختلف، از جمله پزشکی، نفت و پتروشیمی، نساجی و خودروسازی، سهم مهمی در افزایش تقاضا برای محصولات نانویی داشته‌اند.

با وجود رشد بازار داخلی، همچنان چالش‌هایی در این مسیر وجود دارد. یکی از مشکلات اصلی، نیاز به سرمایه‌گذاری بیشتر در زیرساخت‌های تولیدی است. برخی محصولات نانویی هنوز به استانداردهای بین‌المللی نرسیده‌اند که این موضوع می‌تواند مانعی برای رقابت‌پذیری آن‌ها باشد. همچنین، فرایندهای پیچیده اداری برای تجاری‌سازی و ورود محصولات نانویی به بازار، سرعت توسعه این بخش را کاهش داده است. نیاز به نیروی متخصص در برخی حوزه‌های خاص فناوری نانو نیز از دیگر چالش‌های موجود محسوب می‌شود.

سهم صادراتی فناوری نانو ایران همچنان پایین است. در حالی که کشورهای توسعه یافته مانند آمریکا، چین و آلمان سهم عمده‌ای از بازار جهانی را در اختیار دارند، محصولات نانویی ایران به دلیل محدودیت‌های تجاری و تحریم‌ها با چالش‌های متعددی مواجه هستند. رقابت شدید در بازارهای بین‌المللی باعث شده که شرکت‌های ایرانی هنوز نتوانند به‌راحتی در این عرصه وارد شوند. علاوه بر این، نبود یک برندینگ قوی و راهبرد بازاریابی هدفمند، حضور بین‌المللی محصولات نانویی ایران را با مشکل مواجه کرده است.

برای بهبود وضعیت صادرات، شرکت‌های ایرانی باید بر بهبود کیفیت محصولات و تطابق آن‌ها با استانداردهای جهانی تمرکز کنند. توسعه همکاری‌های بین‌المللی با شرکت‌های معتبر خارجی و ایجاد دیپلماسی فناوری برای کاهش موانع تجاری نیز از راهکارهای مهم محسوب می‌شود. همچنین، حمایت‌های دولتی در قالب تسهیلات مالی و معافیت‌های مالیاتی می‌تواند نقش مهمی در افزایش توان رقابتی شرکت‌های صادرکننده داشته باشد.

بررسی‌های انجام‌شده نشان می‌دهد که ۹۷.۸ درصد از بازار نانو ایران مربوط به کالاها است. این رقم نشان می‌دهد که تولید محصولات نانویی در قالب کالاهای مصرفی و صنعتی سهم غالبی در بازار دارد. در مقابل، خدمات مرتبط با فناوری نانو تنها ۱.۶ درصد از کل بازار را تشکیل می‌دهند که نشان‌دهنده سهم اندک این حوزه در بازار نانو ایران است. همچنین، تجهیزات نانویی سهم بسیار کوچکی، یعنی ۰.۶ درصد، از بازار را به خود اختصاص داده‌اند.

خدمات نانویی در ایران به سه دسته اصلی تقسیم می‌شود. خدمات صنعتی ۷۱ درصد از بخش خدمات را شامل می‌شود که نشان‌دهنده استفاده گسترده از فناوری نانو در فرآیندهای صنعتی است. خدمات آزمایشگاهی ۲۸ درصد از این بازار را تشکیل می‌دهند که شامل آزمایش‌های مرتبط با نانومواد، بررسی کیفیت و تحقیق و توسعه می‌شود. در نهایت، خدمات کسب‌وکار تنها ۱ درصد از این بازار را در اختیار دارد که نشان‌دهنده کمبود فعالیت‌های تجاری در این حوزه است.

بنابراین می‌توان گفت که بازار فناوری نانو در ایران رشد قابل توجهی را تجربه کرده است. سهم عمده این بازار به مصرف داخلی اختصاص دارد، در حالی که صادرات همچنان در سطح پایینی قرار دارد. تولید کالاهای نانویی سهم اصلی بازار را تشکیل می‌دهد، در حالی که خدمات و تجهیزات نانویی سهم کمتری دارند. برای توسعه پایدار این بخش، لازم است که شرکت‌ها بر بهبود کیفیت محصولات، توسعه زیرساخت‌های صادراتی و افزایش توان رقابتی در بازارهای بین‌المللی تمرکز کنند. همچنین، گسترش خدمات مرتبط با فناوری نانو و توسعه تجهیزات نانویی می‌تواند به تنوع بیشتر در این بازار کمک کند. با برنامه‌ریزی‌های مناسب و حمایت‌های لازم، می‌توان انتظار داشت که بازار نانو در ایران در سال‌های آینده رشد بیشتری را تجربه کند.