در سال ۱۳۹۷ که دونالد ترامپ در دولت اول خود از برجام‌خارج شد، یک دلیل برای خروجش بیشتر نداشت و آن اینکه چرا با وجود لغو تحریم‌ها، بازار ایران هنوز به برندهای آمریکایی پشت کرده است.

در واقع ترامپ می‌خواهد از طریق توافق با تهران، زمینه را برای سود اقتصادی بیشتر فراهم کند. او نه قصد جنگ دارد و نه براندازی چراکه الزاما به دنبال متحد منطقه ای نیست، اما ترامپ از همه این تهدیدات برای فتح بازار کشورمان استفاده می‌کند.

ترامپ در عمل نشان داده است که توجهی به مسائل حقوق بشری در قبال ایران ندارد، چراکه نه تنها برای اولین بار، گزارشی علیه وضعیت حقوق بشر کشورمان نداده ( اینجا بخوانید )، بلکه حتی بودجه های به ظاهر حقوق بشری برای پیگیری پروژه های مدنی در ایران را حذف کرده است.

نشریه اکونومیست مدعی شده، آمریکا در قبال توافق با تهران، خواستار محدودسازی برنامه هسته‌ای و تغییر رویکرد منطقه ای است ( اینجا بخوانید ) اما اگر چنین بود، ترامپ باید در برجام می ماند و محدودسازی برنامه هسته ای را به طور جدی پیگیری می کرد نه اینکه با خروج از توافق هسته ای، سطح غنی سازی اورانیوم در ایران را به ۶۰ درصد برساند و یا باعث تشدید تنش های منطقه ای شود.

به این ترتیب، نگاه تاجرمآبانه ترامپ فقط یک هدف در توافق با همه کشورها ازجمله ایران دارد و آن، منافع اقتصادی است.

ترامپ البته برای رسیدن به هدف خود، از ابزار تهدید و فشار سیاسی استفاده می کند اما در عمل همانطور که در گفتگو با ولیعهد عربستان گفت، نگاهش به خاورمیانه، اقتصادی و نه سیاسی و امنیتی است.

اما سوال اینجاست که آمریکا چه نیازی به بازارهای ایران و چه منفعتی در توافق با کشورمان دارد. چرا ترامپ می خواهد سفارتش را در تهران باز کند وقتی اقتصاد ایران درگیر تلاطمات اقتصادی است؟

برای پاسخ باید گفت که اتفاقا بازار ایران برای آمریکایی‌ها جذابیت‌های متعددی دارد که به چند مورد کلیدی آن می‌توان اشاره می‌شود:

تنوع محصولات و کالاها

ایران به عنوان یک کشور با تاریخ و فرهنگ غنی، محصولات متنوعی از جمله فرش‌های دستباف، زعفران، و میگو را به بازارهای جهانی ارائه می‌دهد. در سال‌های اخیر، ایالات متحده از ایران حدود 619 تن فرش و 22 تن میگو خریداری کرده است. طبیعتا تجار آمریکایی خوشحال می‌شوند از این ظرفیت استفاده کنند.

فرصت‌های سرمایه‌گذاری

وجود پتانسیل‌های سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف مانند کشاورزی، صنعت و فناوری اطلاعات باعث جذب توجه سرمایه‌گذاران آمریکایی شده است. هیأت‌های اقتصادی زیادی از اروپا و آمریکا به ایران سفر کرده‌اند تا فرصت‌های تجاری را بررسی کنند اما جای آمریکایی ها خالی است. ترامپ می‌داند که تحریمها باعث شده دست شرکتهای آمریکایی از بازار ایران کوتاه باشد و این مطلوب او نیست.

اپوزسیون ایرانی و حتی رقبای منطقه‌ای ایران امیدوار بودند فشارهای سیاسی و امنیتی ترامپ، ایران را ضعیف کند، اما شاید چرخش ناگهانی تهران ورق را برگرداند و اتفاقا ترامپ را به سود دلخواه برساند و رویای به ظاهر دور از دسترس بازگشایی سفارت آمریکا در تهران را عملیاتی کند

موقعیت جغرافیایی

ایران به عنوان یک پل ارتباطی بین آسیا و اروپا، دسترسی به بازارهای بزرگ‌تر را فراهم می‌کند. این موقعیت جغرافیایی می‌تواند برای شرکت‌های آمریکایی که به دنبال گسترش بازار خود هستند، جذاب باشد.

نیاز به تکنولوژی

با توجه به نیاز ایران به تکنولوژی‌های پیشرفته در صنایع مختلف، شرکت‌های آمریکایی می‌توانند با ارائه محصولات و خدمات خود به این نیاز پاسخ دهند. به ویژه اینکه جامعه ایرانی جامعه ای مدرن است که از محصولات آمریکایی احتمالا استقبال خواهد کرد.

منافع مشترک در حوزه انرژی

ایران تامین کننده عمده نفت چین است و آمریکا اگر بتواند از طریق نزدیک شدن به ایران، فشار نفتی بر چین وارد کند، امتیاز مهمی برای ترامپ است. او همچنین می تواند در صورت بهبود رابطه، بر روی سرمایه گذاری ایران از طریق دلار های نفتی حساب کند.

نیروی کار ارزان

به دلیل کاهش شدید ارزش پول ایران، نیروی کار در کشورمان بسیار ارزان است. در حال حاضر چینی‌ها بیشترین نیروی کار ارزان را برای شرکتهای آمریکایی تامین می کند که مطلوب ترامپ نیست اما چرا با فرض بهبود رابطه با ایران، این خلاء نیروی کار متخصص ارزان را ایرانی‌ها برطرف نکنند؟

این عوامل مجموعاً باعث می‌شوند که بازار ایران برای آمریکایی‌ها جذابیت خاصی داشته باشد و علی‌رغم چالش‌های سیاسی و اقتصادی موجود، ترامپ در نهان به فکر تامین منافع اقتصادی باشد.

اپوزسیون ایرانی و حتی رقبای منطقه‌ای ایران امیدوار بودند فشارهای سیاسی و امنیتی ترامپ، ایران را ضعیف کند، اما شاید چرخش ناگهانی تهران ورق را برگرداند و اتفاقا ترامپ را به سود دلخواه برساند و رویای به ظاهر دور از دسترس بازگشایی سفارت آمریکا در تهران را عملیاتی کند.

در چنین شرایطی نه تنها ترامپ فشارهای هسته ای و موشکی و منطقه ای را ادامه نخواهد داد بلکه ممکن است در این سیاستها، همراهی هم با کشورمان نشان دهد.

ترامپ، فتح بازار ایران و دیگر هیچ! / منافع اقتصادی آمریکا در پشت‌پرده بهانه‌جویی‌های سیاسی برای توافق با ایران