معاون راهبردی رئیس‌جمهوری کشورمان دیروز برای شرکت در مجمع جهانی اقتصاد، راهی سوئیس شد. به گفته سخنگوی وزارت امور خارجه، محمدجواد ظریف به عنوان معاون رئیس‌جمهور و سیدعباس عراقچی وزیر امور خارجه هر دو از سوی این مجمع برای حضور دعوت شده بودند. اما سیدعباس عراقچی به دلیل برنامه‌ریزی برای حضور در نشست شورای امنیت درباره تحولات فلسطین که قرار بود دوشنبه انجام شود، به داووس سفر نکرد. ظریف در حاشیه حضور خود در این مجمع به عنوان نماینده ایران با فرید زکریا مجری سرشناس شبکه تلویزیونی CNN نیز گفت‌و‌گو خواهد کرد.

دور از انتظار نبود که سفر معاون رئیس‌جمهور و وزیر امور خارجه پیشین کشورمان به این اجلاس مهم، واکنش‌برانگیز شود. ظریف به دلایل مختلف زیر ذره‌بین تندرو‌ها و حامیان پزشکیان است و اقدامات و اظهارات او مورد توجه قرار می‌گیرد. اصلِ سفر ظریف به داووس به جای خود واکنش‌برانگیز بود و البته همزمانی این اجلاس با آغاز به کار رسمی ترامپ به عنوان رئیس‌جمهور آمریکا نیز مزید بر علت شد. مخالفان و منتقدان ظریف معتقدند که او برای ماموریتی پنهانی از سوی دولت به داووس سفر کرده و حامیان او نیز از این حضور استقبال کردند.

ماموریت او مذاکرات پنهان است

خبرگزاری فارس در گزارشی به حضور ظریف در داووس پرداخت و کارشناسی که با او مصاحبه کردند، برای نخستین بار مسئله مذاکرات پنهانی را مطرح کرد: «ظریف برای شرکت در پنجاه‌وپنجمین مجمع جهانی اقتصاد (داووس ۲۰۲۵)، صبح امروز ایران را به مقصد سوئیس ترک کرد. بنابر اخبار اعلامی از سوی دولت، ظریف قرار است در این سفر علاوه بر مشارکت در برنامه‌های اجلاس و حضور در میزگرد‌های پیش‌بینی‌شده با موضوعات مختلف منطقه‌ای و جهانی، در یکی از جلسات اصلی مجمع با فرید زکریا مجری سی‌ان‌ان نیز گفت‌و‌گو کند. طی ادوار گذشته از طرف ایران وزیر خارجه به‌عنوان نماینده ایران در داووس شرکت می‌کرد و سال گذشته نیز شهید امیرعبداللهیان در این نشست شرکت کرد.

حضور ظریف در این اجلاس با سمت معاون راهبردی رئیس‌جمهور درحالی صورت گرفته که طبق قانون مجلس انتصاب او در این جایگاه منع قانونی دارد. کنعانی‌مقدم، تحلیل‌گر مسائل سیاسی می‌گوید: حضور غیرمنتظرۀ ظریف در سوئیس شائبۀ مذاکرات پنهان و دور از هماهنگی را تقویت می‌کند و اگر هم قرار باشد تحولاتی در سطح دیپلماتیک رقم بخورد باید طبق روال آن و از طریق وزارت خارجه و در چارچوب قوانین جمهوری اسلامی باشد. دخالت یک معاونت غیرمرتبط و غیرقانونی در امور رسمی و خارجی کشور، انحراف از مر قانون است.»

البته آنچه خبرگزاری فارس نوشته دقیق نیست. سال ۱۳۹۲ حسن روحانی به عنوان رئیس‌جمهور در این اجلاس شرکت کرد. در کنار چند دوره‌ای که ایران حضوری در داووس نداشت، ظریف دو بار به عنوان وزیر خارجه در مجمع داووس شرکت کرد و یک بار نیز محمود سریع‌القلم استاد دانشگاه شهید بهشتی تنها فردی بود که از ایران به این نشست رفت.

رمزگشایی از پست اینستاگرامی

همشهری نیز در خبر کوتاهی به پست اینستاگرامی ظریف به مناسبت بزرگداشت فردوسی پرداخت. این رسانه نوشت: «محمدجواد ظریف معاون راهبردی رئیس‌جمهور در حاشیه اجلاس داووس یادداشتی را در صفحه اینستاگرام خود منتشر کرد که برداشت‌های مختلفی درباره آن شده است که احتمالا به تمایل دولت برای از سرگیری مذاکرات باز می‌گردد.» ظریف با انتشار این شعر «بیا تا جهان را به بد نسپریم/به کوشش همه دست نیکی بریم/نباشد همی نیک و بد پایدار/همان به که نیکی بود یادگار» از فردوسی، ضمن گرامیداشت روز بزرگداشت این شاعر ایرانی در اینستاگرام خود نوشت: «سلام دوستان؛ از آسمان زوریخ در راه اجلاس ۲۰۲۵ مجمع جهانی اقتصاد. سالروز فردوسی بزرگ خجسته باد.»

واکنش‌های مجازی

به طور طبیعی، دو گروه به حضور ظریف در داووس واکنش نشان دادند. یکی از منتقدان این حضور، با استفاده از هشتگ مذاکره پنهانی نوشت: «معاون غیرقانونی رئیس‌جمهور برای حضور در مجمع جهانی اقتصاد در داووس راهی سوئیس شد. احتمالش هست که ظریف هدفی جز حضور در این اجلاس را داره. مراقبش باشید...»

دیگری اظهار داشت: «ترامپ ایران ستیزترین افراد رو برای کابینه‌ش انتخاب کرده، پزشکیان هم غرب‌گداترین فرد رو برای شرکت در داووس می‌فرسته؟! بگذریم که کلا وجود این فرد در دولت غیرقانونی هست!» یک کاربر ناشناس نوشت: «به دستور رییس جمهور (معاون راهبردی! غیرقانونی ظریف) پرچم آمریکا و... در راستای برجام خسارت محض ۲ از کف حیاط دولت برچیده شد! ️رهبری فرمودند: ملت مزدور منافع آمریکا را زیر لگدهایش له خواهد کرد! این موجود به صورت غصبی نماینده ایران در اجلاس شیطانی داووس سوییس است.»

شاخص‌ترین واکنش به مجتبی امینی، تهیه‌کننده سریال گاندو اختصاص داشت: «محرمانه در داووس؛ خدا به خیر کنه...»

هنگامه شهیدی، فعال توئیری نیز نوشت: «جواد ظریف از طرف دولت ماموریت دارد، در حاشیه اجلاس داووس با تیم «ترامپ» مستقیما وارد مذاکره شود. عراقچی هم که در شورای امنیت سازمان ملل در حال مذاکره است.» البته این اظهارنظر شهیدی در بخش دوم نادرست است. سیدعباس عراقچی به نیویورک سفر نکرد.

گروه دیگر کسانی بودند که از این سفر استقبال کردند. بخشی از آنها، سفر ظریف به داووس را نشانه راهبرد دولت در سیاست خارجی دانستند و گروهی دیگر از آن به عنوان مستحکم بودن جایگاه ظریف در دولت یاد کردند. یک کاربر نوشت: «انتخاب ظریف برای شرکت در داووس بهترین انتخاب در شرایط امروز کشور است... عقلانیت به نظام سیاسی این گونه برمی‌گردد.»

عبدالرضا داوری، فعال توئیتری در واکنش به این حضور نوشت: «مجمع جهانی اقتصاد در داووس، کانون سالانه گفت‌و‌گو، مذاکره و لابی در نهاد‌های قدرت و ثروت جهانی است و درست در روزی که ترامپ به کاخ سفید رفت، جواد ظریف هم با هماهنگی مقامات و نهاد‌های عالی رتبه و بالادستی نظام عازم داووس شد تا ایستگاه اول در مسیر حل منازعات ایران و آمریکا را بنا کند.»