مسیر طاقت‌فرسای اختلال فنی، استعلام‌ها و بارگذاری مدارک سامانه‌های برخط بانک‌ها تا پرداخت وام ازدواج و فرزندآوری به اذعان خانواده‌ها از عوامل بدبینی به تحقق وعده‌ها و ترغیب به ازدواج و فرزندآوری در سمنان محسوب می‌شود.
سمنان در مساله نرخ رشد جمعیت در وضعیت قرمز و بحرانی قرار دارد؛ آنچنان که حجت‌الاسلام والمسلمین مرتضی مطیعی نماینده ولی فقیه در استان در نماز جمعه بیست و هشتم اردیبهشت ۱۴۰۳ سمنان، شرایط کنونی این استان را به «سیاهچال جمعیتی» تعبیر و تاکید کرد «همه برای خروج استان از سیاهچال جمعیتی وظیفه دارند.»
کاهش ازدواج و طلاق در سال ۱۴۰۲ و بالاتربودن میانگین سن پدر و مادرها در سمنان نسبت به میانگین کشوری، گویای سونامی کاهش نرخ جمعیت جوان در این استان است.
اگر به ازای هر ازدواج ۲ و یک دهم زادآوری انجام شود، «حد جانشینی» رعایت می‌شود و جمعیت در تعادل، پویا و پایا است. اگر نرخ جانشینی جمعیت به کمتر از ۲ و یک دهم برسد، سالمندی رخ می‌دهد و به عبارتی جوانی وجود ندارد که جانشین سالمند شود. جامعه بدون جانشینی کاهش جوانان را به همراه خواهد داشت و سمنان جزو استان‌های دارای پایین‌ترین نرخ رشد جمعیت کشور است.
اکنون نرخ باروری در استان سمنان بین یک و ۲ دهم تا یک و سه دهم درصد است؛ به این معنا که به ازای هر زوج، یک و سه دهم تولد ثبت می‌شود.
رساندن نرخ باروری به دست‌کم یک و هفت دهم درصد در مناطق زیر پوشش دانشگاه علوم پزشکی استان سمنان با اهتمام ویژه هدفگذاری شده و برای تحقق آن تلاش می‌شود، اما بعید است که طی یک یا ۲ سال آینده این هدفگذاری محقق شود، چرا که این مهم مستلزم فرهنگسازی، اقناع و ترغیب افکار عمومی و گذر زمان است.
نفر پنجاه و سوم صف انتظار
شماری از جوانان در انتظار وام ازدواج و خانواده‌های منتظر وام فرزندآوری در گفت و گو با خبرنگار ایرنا می‌گویند: نخستین گام در مسیر دریافت وام ازدواج و فرزندآوری نام‌نویسی در سامانه ملی است که گاه دچار اختلال فنی می‌شود و پس از گذراندن این مشکل و نهایی شدن ثبت‌نام و دریافت پیامک مراجعه به بانک دور جدیدی از دوندگی‌ها برای رسیدن به هدف آغاز می‌شود.
آنان می‌گویند: تعداد زیادی از بانک‌ها مسیر دریافت مدارک را بر بستر سامانه بر خط انجام می‌دهند که این سامانه هم بیشتر مواقع دچار نقص فنی است، یا به دلیل نداشتن آگاهی کافی متقاضی کار پیش نمی‌رود و در تماس با پشتیبان سامانه نیز باید مدت زیادی منتظر ماند تا شاید مشکل رفع شود، کاربر به صورت خودکار اعلام می‌کند شما نفر پنجاه و سوم صف انتظار هستید از صبر و شکیبایی شما سپاسگزاریم و ۱۰ دقیقه بعد هم می‌گوید شمار نفر پنجاه دوم صف انتظار هستید از شکیبایی شما متشکریم و خلاصه که چند روزی را باید تلفن به دست باشید.
مدارک درخواستی برخی بانک‌ها برای وام فرزندآوری نیز در نوع خود جالب است، هم از وام‌گیرنده کارمند گواهی کسر از حقوق می‌خواهند و هم از ضامن، هم سابقه بیمه متقاضی را می‌خواهند و هم ضامن، مدارک ضمانتی چک و سفته هم بماند و این مسیرهای سخت برای ادامه مسیر دریافت وام انگیزه‌کُش است.
جوانان در انتظار وام می‌گویند: مسوولان برای تسهیل در ازدواج جوانان و فرزندآوری اعتباری برای پرداخت وام درنظر گرفته‌اند، اما بانک‌ها همراهی لازم را ندارند و آنقدر باید در مسیر بانک، خانه و انتظار برای پاسخگویی پشتیبان سامانه الکترونیکی بانک‌ها وقت بگذرانید که وقتی وام را دریافت کردید نفسی برای شادی و تشویق دیگران برای ازدواج و فرزندآوری باقی نمی‌ماند.
جوانان اذعان دارند تمامی مشکلات و سختی‌های موجود تا دریافت وام ازدواج یک طرف، میزان وام هم متناسب با هزینه‌ها نیست.
آنان اظهار می‌کنند: پرداخت وام یک و نیم میلیارد ریالی برای ازدواج کافی نیست و انتظار می‌رود مسوولان با تسهیل در مسیر پرداخت آن در سقف پرداختی نیز تجدیدنظر کنند، چرا که این مقدار پرداخت وام هزینه رهن خانه هم نیست.
به گفته آنان، اگر بخواهید برای خرید جهیزیه و جشن ازدواج اقدام کنید نمی‌دانید باید چه کار کنید و ناچار باید بر روی علاقه‌هایتان خط قرمز بکشید و منصرف شوید.
رتبه دوازدهم سمنان در پرداخت وام ازدواج
معاون امور جوانان اداره کل ورزش و جوانان سمنان با اشاره به رتبه دوزادهم کشوری این استان در شاخص پرداخت وام ازدواج به نسبت جمعیت گفت: بانک‌ها بیش از پیش در این زمینه همراهی کنند، چرا که صف انتظار جوانان در این زمینه شایسته نیست.
احسان امینیان روز سه‌شنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: طبق آمار ارایه شده مربوط به عملکرد بانک‌های سمنان مربوط به نیمه نخست ۱۴۰۳، نزدیک به ۴۳ درصد متقاضیان وام ازدواج در استان، تسهیلات دریافت کردند.
وی ادامه داد: مشکلات اداری، انصراف و مراجعه نکردن متقاضیان برای تکمیل مدارک از جمله دلایل پرداخت نشدن وام ازدواج متقاضیان در سمنان عنوان شده است، اما مشکل اساسی تخصیص نیافتن سهمیه بانک‌های استان و تامین نشدن اعتبار است.
معاون امور جوانان اداره کل ورزش و جوانان سمنان گفت: طبق بررسی‌ها نیمه نخست سال ۱۴۰۳، وام ازدواج به ۲ هزار و ۳۰۵ نفر در این استان پرداخت شد.
امینیان اضافه کرد: سه‌هزار و ۴۲ متقاضی در سمنان برای دریافت وام ازدواج در صف هستند که انتظار می‌رود بانک‌های استان برای تخصیص اعتبارات در این بخش از سوی بانک مرکزی پیگیری‌های دوچندان داشته باشند.
نیاز سمنان به افزایش سهمیه وام ازدواج
معاون امور جوانان اداره کل ورزش و جوانان سمنان با اشاره به تلاش‌ها و نامهنگاریها برای افزایش سهمیه پرداخت وام ازدواج در سمنان، اظهار کرد: پیش‌بینی می‌شود پرداخت وام در نیمه دوم امسال تسریع شود.
امینیان با اشاره به تاکید مسوولان ارشد استان برای همراهی بخش‌های مختلف در زمینه ازدواج جوانان، گفت: انتظار می‌رود پرداخت وام ازدواج در این استان سرعت گیرد.
مدیرکل دفتر امور زنان و خانواده استانداری سمنان پیشتر گفته بود: پشت صف بودن بیش از سه هزار متقاضی وام ازدواج در استان در وضعیت بحرانی از لحاظ نرخ جوانی جمعیت، زیبنده نیست و انتظار می‌رود در این زمینه بیش از پیش همراهی شود.
سعیده همتی افزود: چشم‌انداز تعریف شده برای استان سمنان در پنج ماه نخست ۱۴۰۳ ثبت سه‌هزار و ۵۹۱ تولد بود که وضعیت موجود نشان‌دهنده تولد ۲ هزار و ۸۱۲ نوزاد است و شاخصی به میزان ۲۱ و ۶۹ درصد کمتر از چشم‌انداز را نشان می‌دهد.
وی اضافه کرد: چشم‌انداز استان سمنان در سه ماه نخست ۱۴۰۳ ثبت ۹۶۱ ازدواج بود که ۱۹ و ۹۷ صدم درصد کمتر از چشم‌انداز و به تعداد ۷۶۹ ازدواج ثبت شد.
مدیرکل دفتر امور زنان و خانواده استانداری سمنان تاکید کرد: برای تحقق جوانی‌جمعیت افزایش نرخ فرزندآوری و ازدواج ضرورت دارد بخش‌های مختلف اهتمام ویژه داشته باشند.
جان کلام اینکه اگر به تلاش برای خروج سمنان از وضعیت بحرانی در زمینه فرزندآوری باور و اعتقاد وجود دارد، باید بیش از پیش همراهی، بسته‌های حمایتی ویژه برای این استان در نظر گرفته و عقب ماندگی در پرداخت وام‌ها جبران شود.
بر پایه برآورد مرکز آمار ایران در سال ۱۴۰۰، استان سمنان با هشت شهرستان در مجموع ۷۵۷ هزار و ۲۰۰ نفر جمعیت دارد که از این شمار، بیش از ۲۰۰ هزار نفر ساکن مرکز استان هستند.
شهرستان‌های سمنان و شاهرود هر یک بیش از ۲۰۰ هزار نفر، دامغان حدود ۱۰۰ هزار نفر، گرمسار ۸۰ هزار نفر، مهدیشهر ۵۰ هزار نفر، میامی ۴۰ هزار نفر، سرخه ۲۰ هزار نفر و آرادان ۱۵ هزار نفر جمعیت دارند.
۳۸ درصد جمعیت استان سمنان را جوانان تشکیل می‌دهند.
وام ازدواج و فرزندآوری در سمنان، انگیزه بخش یا انگیزه‌کُش؟
