گروه علم و پیشرفت خبر ساز؛ خرید محصول با کیفیت، همیشه یک دغدغه کلیدی برای مردم بوده و مهم‌ترین چالشی که محصولات داخلی برای رقابت با جنس خارجی دارند، همین نقطه است: رسیدن به سطح کیفی بالا همپای فناوریهای روز.
تحقیق و توسعه (R&D) در صنایع مختلف، بخشی حیاتی است که نوآوری و دانش روز را وارد چرخه تولید محصولات و ارائه خدمات می‌کند. در واحدهای تحقیق و توسعه، محققان و فناوران با انجام تحقیقات علمی، محصولات نوآورانه تولید می‌کنند و برای مسائل روز کشور و مردم، راه‌حل‌های نوین و منطبق بر علم و دانش ارائه می‌دهند. خروجی این فرایند، رشد اقتصادی و تحقق اقتصاد دانشبنیان به‌عنوان یک بخش کلیدی برای پیشرفت و تولید ثروت است.
اما موضوع بسیار مهم در حرکت صنایع به سمت استفاده از دانش و فناوری در تولید محصول این است که نوآوری و ساخت محصول جدید همراه با ریسک است و به سرمایه و منابع مالی نیاز دارد. علی‌رغم ارزش‌آفرینی محصولات جدید برای نهادهای تولیدی، نهادهای فناور تنها در صورتی به سمت تحقیق و توسعه می‌روند که بتوانند ریسک‌های آن را بپذیرند.
کاهش ریسک نوآوری به کمک مشوق‌های مالیاتی
دولت‌ها به عنوان دستگاه سیاست‌گذار، می‌توانند با ایجاد مشوق‌های مالیاتی، مسیر را برای پیگیری تحقیق و توسعه در شرکت‌ها و دانش‌بنیان‌ها هموار کنند. انواع مختلفی از مشوق‌های مالیاتی برای ترغیب صنعت به تحقیق و توسعه وجود دارد که یکی از بهترین نوع آن، اعطای اعتبار ماالیاتی است.
تخصیص اعتبارات مالیاتی تحقیق و توسعه به عنوان مشوق مالیاتی می‌تواند با کاهش ریسک تولید محصولات جدید، شرکت‌ها را به سرمایه‌گذاری در فعالیتهای تحقیق و توسعه تشویق کند. این اعتبارات مالیاتی می‌تواند اشکال مختلفی داشته باشد؛ مانند بازگرداندن درصدی از هزینههای تحقیق و توسعه به شرکت یا کسر مالیات برای هزینههای مربوط به تحقیق و توسعه.
در واقع، اگر شرکتی در واحدهای تحقیق و توسعه شرکت خود یا دیگران سرمایه‌گذاری کند، به نسبت میزان هزینه سرمایه‌گذاری شده، می‌تواند از دولت در پرداخت مالیات همان سال یا سالهای آتی تخفیف بگیرد. به این ترتیب ریسک متحمل‌شده توسط شرکت در پرداخت مالیات آن شرکت جبران میشود.
تجربه سیاست اعتبار مالیاتی در کشورهای جهان
اعتبارات مالیاتی تحقیق و توسعه ابزار سیاستی محبوبی است که توسط دولت‌ها برای تشویق شرکت‌ها برای سرمایه‌گذاری در فعالیتهای تحقیق و توسعه استفاده میشود.
در حالی که تخصیص اعتبار مالیاتی تحقیق و توسعه به طور گسترده در کشورهای توسعه‌یافته استفاده میشود، استفاده از آنها در کشورهای در حال توسعه کمتر رایج است. این امر تا حدی به دلیل این واقعیت است که کشورهای در حال توسعه اغلب فاقد منابع و زیرساخت‌های لازم برای حمایت از فعالیتهای تحقیق و توسعه هستند. با این حال، برخی از کشورهای در حال توسعه اعتبارات مالیاتی تحقیق و توسعه را در تلاش برای تحریک رشد اقتصادی و ارتقای نوآوری های تکنولوژیکی اجرا کرده‌اند.
مطالعات و بررسی‌های تطبیقی تجربه اعتبارات مالیاتی تحقیق و توسعه در کشورهای در حال توسعه و تأثیرات آن بر اشتغال نخبگان، رشد اقتصادی و رشد هزینه در تحقیق و توسعه، می‌تواند بینش ارزشمندی در مورد اثربخشی این سیاست‌ها ارائه دهد.
یک نمونه از کشورهای در حال توسعه که اعتبارات مالیاتی تحقیق و توسعه را اجرا کرده است، کشور هندوستان است. در سال 2016، دولت هند، اعطای اعتبار مالیاتی برای شرکت‌هایی که در فعالیتهای تحقیق و توسعه فعالیت می‌کنند، معرفی کرد. اعتبار مالیاتی اختصاص‌یافته در این کشور، معادل 150 درصد هزینههای انجام شده در تحقیق و توسعه شرکت است که تا 15 سال می‌تواند انتقال یابد.
مطالعه اثرات اعتبار مالیاتی تحقیق و توسعه در هند نشان داد که این سیاست، تأثیر مثبتی بر مخارج تحقیق و توسعه توسط شرکت ها دارد. همچنین تأثیر محدودتر اما مثبتی بر اشتغال و به‌کارگیری افراد نخبه و نوآور داشته است.
نمونه دیگری از کشور در حال توسعه که اعتبارات مالیاتی تحقیق و توسعه را اجرا کرده، کشور برزیل است. در سال 2005، دولت برزیل سیاست اختصاص اعتبار مالیاتی را برای شرکتهای فعال در زمینه تحقیق و توسعه ارائه داد. در این کشور، معادل 50 درصد از هزینههای تحقیق و توسعه شرکت و جبران حداکثر 10 درصد از بدهی مالیات بر درآمد شرکت توسط دولت تأمین میشود.
اثرات اعتبار مالیاتی تحقیق و توسعه در برزیل نیز حاکی از آن است که در این کشور، رشد هزینه‌کرد در تحقیق و توسعه و اشتغال دو اتفاق مثبتی است که در نتیجه سیاست اعتبار مالیاتی رخ می‌دهد.
سیاست اعتبار مالیاتی در ایران
بر اساس بند «ب» ماده 11 قانون جهش تولید دانشبنیان که در سال 1401 تصویب شد، شرکتهای دارای فعالیتهای تحقیق و توسعه از اعتبار مالیاتی برخوردار می‌‌شوند؛ به این نحو که معادل هزینههای انجام شده در پروژه‌‌های تحقیق و توسعه، اعتبار مالیاتی با قابلیت انتقال به سنوات آتی اعطا میشود و معادل آن از مالیات بر عملکرد مربوط به سال انجام هزینه مذکور یا سالهای بعد کسر میشود.
مطابق با نحوه ارزیابی موجود، پروژه تحقیق و توسعه مشمول اعتبار مالیاتی، مجموعه‌‌ای از فعالیتهای فناورانه است که سطح فناوری محصولات، خدمات یا فرآیندهای حاصل از پروژه‌‌های تحقیق و توسعه باید در حوزه فناوریهای بالا باشد. همچنین لازم است محصولات، خدمات یا فرآیندهای حاصل از آن در سطح صنایع مربوطه در کشور جدید باشد. تشخیص این امر بر عهده کارگروه ارزیابی و تشخیص صلاحیت دانشبنیان معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری است.
تسهیل تحقیق و توسعه در نهایت به رشد اقتصادی کشور منجر میشود
مطالعات نشان داده است که افزایش هزینه در تحقیق و توسعه می‌تواند تأثیر مثبتی بر رشد اقتصادی کشور داشته باشد و اعتبارات مالیاتی نیز به عنوان ابزار تحریک نوآوری و پیشرفت فناوری و همچنین کاهش هزینههای صنعتی، باعث تحقق پیگیری تحقیق و توسعه در صنایع میشود.
مطالعه‌ای که توسط دفتر ملی تحقیقات اقتصادی انجام شده است، نشان می‌دهد اعتبارات مالیاتی تحقیق و توسعه منجر به افزایش صرف هزینه در تحقیق و توسعه توسط شرکت‌ها میشود که به نوبه خود به افزایش بهره‌وری و رشد اقتصادی می‌انجامد. به عبارت دیگر، هر چقدر سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه شرکتهای صنعتی بیشتر باشد، رشد اقتصادی کشور نیز افزایش خواهد یافت.
پایان پیام/
