مریم محمدپور: دولت پزشکیان چگونه دولتی در عرصه‌های فرهنگی و اجتماعی خواهد بود؟، پاسخ را شاید بتوان از شناخت گذشته رئیس‌جمهوری پیش‌بینی کرد. پیش از این، پزشکیان پیش از هر رسانه‌ای به انصاف نیوز نزدیک بود و در محافل مختلفی با علی اصغر شفیعیان، مدیر مسئول و سردبیر این رسانه دیده می‌شد، از جمله این دو با هم به جشن 25 میلیونی خبر ساز آمدند. شفیعیان در کارگروه انتخاب وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی شورای راهبردی نیز حضور داشت و حالا رئیس کمیته فضای مجازی دولت است. روز پنجشنبه او میهمان خبر ساز بود. با شفیعیان درباره انصاف نیوز، شورای راهبردی، سیاست‌های فرهنگی و اجتماعی پزشکیان و همچنین ارتباطش با خاتمی گفتگو کردیم. مشروح گفتگو و ویدئوی آن در ادامه می‌آید.
خبر ساز: برخی سایت‌ها به چهره‌های سیاسی خاصی نزدیکند. در این میان انصاف نیوز به آقای پزشکیان نزدیک دیده می‌شود، شما چطور به آقای پزشکیان نزدیک شدید؟
شفیعیان: سایت انصاف نیوز محصول جریانی شامل من و دوستانم در سال 91 است. ما به دنبال راضی کردن آقای پزشکیان برای کاندیداتوری انتخابات سال 92 بودیم و می‌خواستیم یک مرجع رسانه ای مربوط به خودمان داشته باشیم که خیالمان راحت باشد. برای این سایت به دنبال یک اسم بودیم. ما پیشنهادی داشتیم، با آقای پزشکیان مطرح کردیم، گفت عنوان دیگری هم می‌شود گذاشت که معنای بیشتری داشته باشد، مشورت کردیم و خودش کمی فکر کرد و گفت مثلا «انصاف».
آقای پزشکیان برای آن انتخابات عدم احراز صلاحیت شدند، اما در تابستان 92 کم کم به فکر افتادیم که انصاف را به عنوان یک رسانه نگه داریم. در آن دو سال اول از راه دور کار می‌کردیم و جدی نمی گرفتیم، اما از سال 95 من به صورت کاملا حرفه ای مشغول سایت شدم و به همراه تیم حرفه ای که در دفتری مستقر شدیم. اما هیچوقت رابطه مالی یا مدیریتی با آقای پزشکیان نداشتیم. رابطه ما هیچوقت سیستماتیک نبود.
خبر ساز: در آن سال آقای پزشکیان عدم احراز صلاحیت شدند، برآورد این بود که این اتفاق امسال هم می‌افتد...
شفیعیان: خب در آن سال آقای پزشکیان به عنوان یک رجل سیاسی شناخته نمی شد، چون الزاما نماینده مجلس یا وزیر بودن، به معنای رجل بودن نیست. اما شرایط آقای پزشکیان در این سالها متفاوت شده است. یعنی در سال 94 به نایب رئیسی مجلس رسیدند و چهار سال نایب رئیس مجلس بودند. در این سالها اظهارنظرهای سیاسی زیادی داشتند، بنابراین در انتخابات 1400 ردصلاحیت ایشان در کنار قای لاریجانی خیلی دیده شد. بنابراین یکی از ویژگی های بسیار مهم کاندیداتوری انتخابات ریاست جمهوری را پیدا کردند.
شاید مصداق این چراغ سبز این بود که ایشان 4، 5 ماه پیش که برای انتخابات مجلس برای پنجمین بار کاندیدا شد اما تایید صلاحیت نشد. خبری آمد که در جلسه رهبری و شورای نگهبان، رهبری اشاره کرده بودند که چرا ردصلاحیت‌ها به این شکل است و مثلا چرا آقای پزشکیان رد شده‌اند؟ یعنی درباره آقای پزشکیان مثال می‌زنند و به دنبالش آقای پزشکیان برای مجلس تایید صلاحیت شد
خبر ساز: در حالی که 1400 ردصلاحیت شدند، چطور امیدوار بودند که امسال تایید شوند؟ شایعاتی هست که از قبل برای کاندیداتوری با حاکمیت هماهنگ کرده بودند، این شایعه درست است؟
شفیعیان: یعنی چطور هماهنگ کرده بودند؟
خبر ساز: یعنی به آقای پزشکیان چراغ سبز داده شد که امکان رای آوری ایشان وجود دارد و سپس ایشان کاندیدا شدند.
شفیعیان: شاید مصداق این چراغ سبز این بود که ایشان 4، 5 ماه پیش که برای انتخابات مجلس برای پنجمین بار کاندیدا شد اما تایید صلاحیت نشد. خبری آمد که در جلسه رهبری و شورای نگهبان، رهبری اشاره کرده بودند که چرا ردصلاحیت‌ها به این شکل است و مثلا چرا آقای پزشکیان رد شده‌اند؟ یعنی درباره آقای پزشکیان مثال می‌زنند و به دنبالش آقای پزشکیان برای مجلس تایید صلاحیت شد. شاید این سخن نشانه‌ای بود که وقتی رهبری شخص آقای پزشکیان را تایید می‌کنند، احتمالش بیشتر می‌شود که برای انتخابات ریاست جمهوری هم تایید صلاحیت شود. البته تضمینی وجود نداشت و ممکن بود شورای نگهبان می‌گفت ما فقط برای مجلس تایید کردیم و برای ریاست جمهوری همان رویه 1400 است.
خبر ساز: بعد از انتخاب آقای پزشکیان به عنوان رئیس جمهوری، کارگروه‌هایی در زیرمجموعه شورای راهبردی تشکیل شد. شما هم در کارگروه وزارت فرهنگ و ارشاد حضور داشتید. وزارتخانه‌ای که برای ما رسانه‌ای‌ها بسیار مهم است. می‌خواهم بدانم روند کار شما در این کارگروه به چه شکل بود؟
شفیعیان: در کارگروه وزارت فرهنگ و ارشاد حدود 20 نفر عضو بودند. من به نمایندگی از ستاد آقای پزشکیان در کارگروه حضور داشتم و چندین روزنامه‌نگار دیگر هم در این کارگروه بودند، بنابراین از این نظر، ما آنجا دغدغه شما را نمایندگی می‌کردیم. در کارگروه، من و سایر اعضا هر کسی که به نظرمان گزینه وزارت بود، نامش را مطرح کردیم، جدا از آن نتیجه فراخوان آقای پزشکیان به گروه‌ها، اصناف و شخصیت‌ها را هم در کارگروه بررسی کردیم. در نهایت 10 نفر را به شورای راهبردی معرفی کردیم و در انتها برای هر کدام از ما فرمی ارسال شد که به صورت محرمانه به آن پاسخ دادیم و از برآیند این نظرسنجی دیگر اطلاعی نداریم. شورای راهبردی نتایج را بررسی کرد. در کنارش اسامی افرادی را که مستقیما به شخص آقای پزشکیان رسیده بود نیز بررسی کردند و در نهایت نتایج در اختیار آقای پزشکیان قرار گرفت تا گزینه نهایی را برای معرفی به مجلس انتخاب کنند.
خبر ساز: ایشان الزامی برای خود می‌بینند که حتما از 10 نفری که معرفی شده، یک نفر را انتخاب کنند؟
شفیعیان: الزام برای خودشان می‌بینند که از مشورت افراد استفاده کنند.
خبر ساز: پس ممکن است گزینه‌های نهایی خارج از این لیست‌ها باشد؟
شفیعیان: بله احتمالش هست.
خبر ساز: اگر خارج این لیست‌ها باشد شورای راهبردی حس ناکارآمدی نمی‌کند؟
شفیعیان: البته بعید است که خارج از این لیست‌ها باشد. مثلا برای وزارت ارشاد اسم 103 نفر مطرح شد. تعدادی از این‌ها کسانی بودند که از ابتدا همه جمع متوجه می‌شدند که آن فرد حتی نزدیک به این جایگاه هم نیست. بنابراین بعید است کسی باشد که در معرض چنین جایگاهی باشد و اسمش مطرح نشده باشد. اما احتمال دارد خارج از 10 نفری باشد که ما به بالاتر معرفی کرده‌ایم و از طریق دیگری مطرح شده باشد.
خبر ساز: شورای راهبردی اصرار دارد که اسامی مخفی بماند، می‌خواهم بدانم خود گزینه‌ها که در جریان امر هستند؟
شفیعیان: بله در جریان قرار گرفتند.
خبر ساز: و اعلام آمادگی کردند؟
شفیعیان: مثلا در کارگروه وزارت فرهنگ چهار یا پنج نفر انصراف دادند در حالی که بالای لیست بودند.
خبر ساز: چقدر احتمال دارد آقای پزشکیان برای تصمیم نهایی تحت تاثیر شخصیت‌ها باشند. در روز قبل از مراسم تنفیذ کسی فکر نمی‌کرد آقای عارف معاون اول شود اما بعد از تنفیذ اولین خبری که آمد حکم ایشان بود. مطرح شد که روز قبلش که آقای خاتمی به پاستور رفتند و گزینه معاون اولی عوض شد. این واقعیت دارد؟ و اساسا رابطه آقای پزشکیان و آقای خاتمی در دولتداری به چه شکل خواهد بود؟
شفیعیان: برای معاون اولی پیشنهادهای مختلفی به آقای پزشکیان رسیده، خودشان هم به افراد مختلفی فکر کردند و اینگونه نیست که فقط یک نفر موثر بوده باشد. مثلا اگر یادتان باشد همزمان با خبر تایید صلاحیت آقای پزشکیان، رفته بود دیدن آقای عارف. پس نمی‌توانیم بگوییم نظر اولیه آقای پزشکیان بوده یا پیشنهاد آقای خاتمی تاثیر داشته. حتی شاید افراد دیگری هم ایشان را پیشنهاد داده بودند. حتما آقای خاتمی در صحنه سیاست در ایران انسان موثری است. در این انتخابات هم از آقای پزشکیان حمایت کرد. او به عنوان لیدر جریان اصلاحات شناخته می‌شود، بنابراین آدم موثری است. شاید پیشنهاد ایشان تاثیر زیادی گذاشته باشد اما در نهایت آقای پزشکیان است که از بین گزینه‌ها انتخاب می‌کند و الزاما اینگونه نیست که بخواهد تمام کابینه را با نظر یک نفر تنظیم کند.
خبر ساز: شما فرمودید، پیشنهاد آقای خاتمی تاثیر زیادی گذاشته، من اگر صحبت شما را سفیدخوانی کنم باید بگویم که پس چنین پیشنهادی درباره آقای عارف وجود داشته است.
شفیعیان: من در جریان نیستم اما حتما آقای خاتمی پیشنهادشان را مطرح کرده‌اند.
خبر ساز: احتمال اینکه خود آقای خاتمی در کابینه باشند، چقدر است؟
شفیعیان: قاعدتا چنین چیزی امکان پذیر نیست. معمولا روسای دولت‌ها در دولت دیگری به عنوان وزیر کار نمی‌کنند. با توجه به سن و سال آقای خاتمی، قاعدتا خودشان هم قبول نخواهند کرد، اما مشورت ایشان بزرگترین نعمت برای هر دولتی است.
خبر ساز: درباره آینده رسانه‌ها با هم حرف بزنیم. در جلسه‌ای بودم آقای بهزادی که از روزنامه‌نگاران قدیمی هستند تعریف می‌کردند که در دوره آقای رفسنجانی در وزارتخانه‌ها به روی روزنامه‌نگارها باز بوده و هر زمان می‌خواستند وارد اتاق وزیر می‌شدند. اما الان خبرنگارها نه به وزرا دسترسی دارند، نه به معاونانشان؛ منابع خبری رسانه‌ها محدود شده‌اند. در کنارش رسانه‌های دولتی بزرگ شدند و در عمل حکم روابط عمومی خوش رنگ و لعاب دولت را بازی می‌کنند. شما سالهاست که آقای پزشکیان را در عرصه رسانه‌ها می‌شناسید، فکر می‌کنید در دولت ایشان چقدر فضا بازتر می‌شود؟
شفیعیان: رئیس‌جمهور نمی‌رسد که همه کارها را خودش انجام دهد اما به نظر می‌آید که فضا نسبت به قبل بسیار بازتر خواهد شد. فقط در نظر بگیرید اگر شما مدتی زیاد یا کم غذا بخورید، به همان نسبت معده شما بزرگ یا کوچک می‌شود. بنابراین وقتی چیزی روال می‌شود مثلا در وزارتخانه‌ها بسته می‌شود، خیلی راحت نیست که درها کامل باز شود. این امر یک روند پروسه‌ای است. من تصور می‌کنم تغییر روال‌ها شدنی است اما باید منتظر باشیم که این مدت بگذرد.
برای معاون اولی پیشنهادهای مختلفی به آقای پزشکیان رسیده، خودشان هم به افراد مختلفی فکر کردند و اینگونه نیست که فقط یک نفر موثر بوده باشد. مثلا اگر یادتان باشد همزمان با خبر تایید صلاحیت آقای پزشکیان، رفته بود دیدن آقای عارف. پس نمی‌توانیم بگوییم نظر اولیه آقای پزشکیان بوده یا پیشنهاد آقای خاتمی تاثیر داشته است
خبر ساز: امیدواری با انتخاب آقای پزشکیان زیاد بود ولی ایشان روز اولی که انتخاب شد، یک جلسه خبری گذاشتند، کنسل شد و پس از آن دیگر هیچ ارتباط رسانه ای برقرار نشد.
شفیعیان: جلسه خبری نبود. اشتباهی در دعوتنامه حضور خبرنگاران در جلسه سخنرانی اتفاق بود. جلسه، دیدار ایشان با فعالان ستادشان بود که بنا بود ابتدا در اجلاس سران برگزار شود و سپس به حرم امام منتقل شد. در دعوتنامه رسانه‌ها به اشتباه نوشته بودند نشست خبری، در حالی که قرار بود ایشان بیانیه پیروزی را در حاشیه مراسم در جمع خبرنگاران بخواند. همان که در حرم نصفه خواند و گفت باقی را به رسانه‌ها می‌دهد. بنا بود همانجا قول بدهد که چند وقت بعد میزبان رسانه‌ها باشد.
اصلا هم مرسوم نبوده که کسی در روز اول نشست خبری بگذارد. هیچکدام از روسای سابق جمهور هم این کار را نکرده بودند.
خبر ساز: به هر حال وقتی عنوان نشست خبری مطرح شده بود، بهتر نبود نشست برگزار می‌شد؟
شفیعیان: چنین قصدی نداشتند و ضرورتی هم نداشت...
خبر ساز: تا امروز هم ارتباطی با رسانه‌ها نداشتند. حدود یک ماه گذشته و تنها چند بار جلوی دوربین صداوسیما قرار گرفتند، در ذهن تداعی می‌شود که قرار است همچنان دولتمردان فقط با رسانه های حاکمیتی ارتباط داشته باشند.
شفیعیان: من چنین توصیه‌ای به ایشان نمی‌کنم. توصیه می‌کنم ایشان نشست‌های دوره‌ای بگذارند و اگر جایی با خبرنگاران مواجه شدند، پاسخ دهند. ما تجربه خوبی از اینکه ارتباط روسای جمهور با مردم و رسانه‌ها قطع شود، نداریم. البته ایشان ارتباط بسیار خوبی با رسانه‌ها و مردم داشتند. اگر شما تا به حال با ایشان مواجه شده باشید، دیده‌اید که خیلی راحت مصاحبه می‌کردند. توصیه من این بود که در انتخابات 1400 کمتر به خبرنگاران پاسخ دهد اما ایشان راحت مصاحبه می‌کرد. هیچوقت نمی‌خواست رسانه‌ای متن پیاده شده را با او چک کند و همین باعث شد گاهی حرف‌هایش تحریف شود اما همین‌ها را هم پیگیری نمی‌کرد.
خبر ساز: در دوره نایب رئیسی مجلس ارتباطاتش با رسانه‌ها بسیار کمتر شده بود...
شفیعیان: به هر حال در زمان نایب رئیسی یک مقدار دسترسی‌ها سخت‌تر می‌شود.
خبر ساز: ایشان برای رفع فیلترینگ و فضای آزاد رسانه‌ای وعده‌هایی داده بودند. شما در کمیته فضای مجازی حضور دارید و رونق فضای مجازی نیاز به اینترنت و فضای آزاد رسانه‌ای دارد. برای رفع فیلترینگ در چه بازه زمانی و در چه ابعادی باید انتظار بکشیم. البته فیلترینگ در کشور ما وسیع است و بعید است اینترنت کاملا آزاد شود.
شفیعیان: آقای پزشکیان به عنوان رئیس دولت می‌تواند همکارانی را انتخاب کند که حداقل نصف افراد حاضر در نهادهای تصمیم‌گیر درباره فیلترینگ را در دست داشته باشند. در تعدادی از این شوراها نیم یا بیش از نیمش دولتی هستند. اگر فقط از این طریق شوراها را به دست بگیرد، به راحتی می‌تواند وعده‌هایی که داده را محقق کند. اما ممکن است کسی که می‌خواهد فیلتر کند از ابزار دیگری برای فیلتر کردن استفاده کند، مثلا تلگرام را یک بازپرس فیلتر کرده بود و ربطی به دولت آقای روحانی نداشت.
درباره این مسائلی که اختلافات جدی بین صاحبان قدرت وجود دارد، باید توافق ایجاد کرد و من تصور می‌کنم آقای پزشکیان این توان را دارد که توافق‌هایی را در بین کسانی که صاحب قدرت هستند، ایجاد کند. اگر بتواند اجماع ایجاد کند مسائلی که در حوزه اجتماعی داریم، در موضوع فیلترینگ داریم، در نحوه مواجهه با موضوع حجاب داریم، درباره سیاست خارجی و داخلی دارد را می‌تواند حل کند.
خبر ساز: آزادی های اجتماعی بیشتر می‌شود؟
شفیعیان: تصور می‌کنم اگر آقای پزشکیان بتواند این مسیری که تاکنون آمده که توانسته با جریان‌های مختلف ارتباط، دیالوگ و توافق داشته را ادامه دهد، می‌توانیم توافق‌های مختلف در حوزه‌های مختلف داشته باشیم.
خبر ساز: آخر مصاحبه برگردیم به آنچه شما به نامش شناخته می‌شوید یعنی انصاف نیوز. این رسانه گاهی به عنوان یک سایت آوانگارد شناخته می‌شود و مطالبی را کار می‌کند که به راحتی در سایر رسانه‌ها به آنها پرداخته نمی شود. سانسور و خودسانسوری اما در بسیاری از رسانه‌ها زیاد است، فکر می‌کنید چقدر رویه انصاف در فضای رسانه‌ای کشور تسری پیدا می‌کند؟
شفیعیان: کسی پشت ما نبوده که چنین کاری کردیم. ما باید بتوانیم اعتماد ایجاد کنیم، اعتماد در کل جامعه، در آدم های مختلف و در نهادهای مختلف. ما با طیف گسترده‌ای از فعالان سیاسی و اجتماعی ارتباط داشتیم و توانسته‌ایم اعتماد آنها را جلب کنیم. انصاف در مقطعی از حق رجانیوز بابت نقدش دفاع کرد. همینطور به متهمین یا حتی مجرمین تریبون می‌دادیم که حرف بزنند. باعث شد خیلی‌ها به اعتماد کنند و نیت ما را به رسمیت بشناسند. ما می‌خواهیم حرف‌های طیف گسترده‌ای را منعکس کنیم. این روند، خود به خود فضای فعالیت سیاسی یا فعالیت رسانه‌ای به وجود می‌آورد. ما سعی کردیم تا می‌توانیم از دوقطبی‌ها دور باشیم.
خبر ساز: انصاف را یک رسانه اصلاح‌طلب می‌دانید؟
شفیعیان: من رویش اسم نمی‌گذارم. ممکن است من کچل باشم و به خودم بگویم زلفعلی. مهم نیست من چه فکر می‌کنم، مهم این است که مخاطب چه برداشتی دارد. اما شخصا انصاف را یک رسانه میانه‌رو می‌دانم.
پزشکیان می‌تواند برای آزادی‌های اجتماعی توافق ایجاد کند/ مشورت با خاتمی بزرگترین نعمت برای هر دولتی است/ رهبری در تذکر به شورای نگهبان، پزشکیان را مثال زدند
