افزایش اعتماد به نفس کودکان مهم است. این را همه می‌دانیم اما شاید گاهی یادمان برود که چطور به بیشترکردن اعتماد کودکان به خودشان کمک کنیم یا در حفظ آن نقش داشته باشیم.
برای پیشرفت تحصیلی، خلق روابط اجتماعی موثر و رسیدن به رضایت و آرامش در زندگی، اعتماد به نفس اهمیت زیادی دارد.
اهمیت اعتماد به نفس در کودکان
اعتماد به نفس به معنای تکیه‌کردن بر توانایی‌های خود برای پیش‌بردن اهداف و رسیدن به خواسته‌ها است. کودکانی که دارای اعتماد به نفس هستند، توانایی‌های خود را می‌شناسند و جدی می‌گیرند. آنها برای نقاط مثبت وجود خود ارزش قائل‌اند و با افتخار به نتیجه دستاوردهایشان نگاه می‌کنند.
کودکی که اعتماد به نفس کافی دارد، در راه رسیدن به بهترین‌ها تلاش می‌کند و نسبت به خود اطمینان کافی دارد. ذهنیت رشد در چنین افرادی قوی‌تر شکل می‌گیرد. کسی که اعتماد به نفس کافی دارد، می‌تواند با چالش‌های جدید روبه‌رو شود و با اشتباهات خود کنار بیاید.
درس‌گرفتن از اشتباهات هم یکی دیگر از نشانه‌های اهمیت وجوداعتماد به نفس است. داشتن اعتماد به نفس کافی باعث می‌شود که کودک به خودش انگیزه بدهد و به‌درستی در موقعیت‌های مختلف از خود دفاع کند.
افزایش اعتماد به نفس در کودکان باعث می‌شود:
- احساس احترام کنند.
- انعطاف‌پذیر شوند و حتی زمانی که اشتباه می‌کنند، امکان جبران داشته باشند.
- بر فعالیت‌ها و رویدادهای زندگی خود احساس کنترل داشته باشند.
- مستقل عمل کنند.
- مسئولیت کارهایشان را به عهده بگیرند.
- در ایجاد روابط راحت و مطمئن باشند.
- شجاعت تصمیم‌گیری داشته باشند.
نقش والدین در ایجاد اعتماد به نفس در کودکان
والدین نقش مهمی در افزایش اعتماد به نفس کودکان دارند. این سرپرستان کودک هستند که با ارائه الگوهای رفتاری مناسب و درست می‌توانند در شکل‌گیری اعتماد به نفس در او موثر عمل کنند.
یکی از اصلی‌ترین گام‌ها و تلاش‌های والدین باید در راستای ایجاد چشم‌اندازی مثبت نسبت به زندگی باشد. زمانی که بتوانید دید مثبت نسبت به خود و جهان را در کودک به وجود بیاورید، مسیر را برای او باز می‌کنید تا نقاط قوتش را بهتر ببیند. کسی که نقاط قوت خود را به‌خوبی درک کند و بشناسد، اعتماد به نفس بالاتری پیدا می‌کند.
نشانه‌های کمبود اعتماد به نفس در کودکان
از نشانه‌های اعتماد به نفس پایین در کودکان باید به موارد زیر اشاره کنیم:
- تصویری منفی از خود دارند؛ ممکن است احساس بد، زشت یا نادان‌بودن داشته باشند.
- ایجاد و حفظ دوستی برایشان سخت است.
- احساس تنهایی و انزوا می‌کنند.
- امتحان‌کردن تجربه‌های تازه برایشان دشوار است.
- با شکست کنار نمی‌آیند.
- به آنچه به دست می‌آورند افتخار نمی‌کنند و همیشه معتقدند که می‌توانستند بهتر عمل کنند.
- مدام خود را با همسالانشان مقایسه می‌کنند.
دلایل کمبود اعتماد به نفس در کودکان
پای دلایل متنوعی در کاهش اعتماد به نفس کودکان به میان است. به موارد زیر دقت کنید:
- تعریف بیش از حد؛ با تمجید غیرمنطقی باعث می‌شوید که کودک انتظارات غیرمعقولی از خود داشته باشد و در صورت برآورده‌نشدن آنها، سرخورده شود و کاهش اعتماد به نفس را تجربه کند.
- مورد قلدری واقع‌شدن؛ کودکان دیگر می‌توانند با قلدری و انجام رفتارهایی ناخوشایند مانند تمسخر باعث کم‌شدن اعتماد به نفس کودک شوند.
- نبود تعادل در وزن؛ چاقی یا لاغری زیاد می‌تواند روی نگاه کودک نسبت به خودش اثر منفی بگذارد و اعتماد به نفس او را مخدوش کند.
- استرس و اضطراب؛ کودکی که تحت فشار و استرس درسی یا موارد دیگر است، به‌سختی می‌تواند اعتماد به نفس خود را حفظ کند و بالا ببرد.
- انتقاد زیاد؛ اگر مدام از کودک انتقاد کنید و موفقیت‌هایش را نادیده بگیرید، او به خودش اعتماد نخواهد کرد.
اعتماد به نفس کودکان پیش دبستانی
پیش‌دبستانی مقطع حساسی است که کودک را برای ورود به دبستان آماده می‌کند. اگر اعتماد به نفس کودکان در این دوران پایین بیاید، احتمال اینکه از مدرسه استقبال نکنند و در دوران تحصیل پیش رو، با مشکلاتی روبه‌رو شوند، جان می‌گیرد. پس حتما به شکل‌دهی پایه‌های اعتماد به نفس تحصیلی در این دوران در کودکان دقت کنید.
اعتماد به نفس کودکان در مدرسه
بهره‌مندی از اعتماد به نفس کافی در دوران کودکی و تحصیل بسیار مهم است. با وجود اعتمادکردن به خود است که کودکان می‌توانند با چالش‌های تحصیلی روبه‌رو شوند و از پس درس‌خواندن برآیند.
ضمن اینکه داشتن اعتماد به نفس باعث شکل‌گیری دید مثبت و انگیزه در افراد هم می‌شود. کودکانی که دارای این ویژگی هستند، تلاش‌گرتر و موفق‌تر از دیگران ظاهر می‌شوند.
اعتماد به نفس در کودکان بیش فعال
پژوهش‌هایی انجام شده که نشان می‌دهند، کودکان بیش فعال در معرض پایین‌آمدن اعتماد به نفس هستند. این دسته از بچه‌ها زیاد از سوی جامعه و افراد مختلف نقد می‌شوند و همین موضوع روی پایین‌آمدن اعتماد به نفسشان اثرگذار است. بنابراین، رسیدگی به این موضوع درباره چنین بچه‌هایی ضروری است.
اعتماد به نفس کودکان استثنایی
یکی از مهم‌ترین نکات در افزایش اعتماد به نفس کودکان استثنایی، این است که به آنها دیدگاه مثبت نسبت به خود و زندگی بدهید. با ایجاد انگیزه و مثبت‌اندیشی می‌توانید آنها را به زندگی امیدوار کنید و یادشان بدهید که قوی و مستقل پیش بروند. یادتان باشد که انتظاراتی واقع‌بینانه از آنها داشته باشید تا سرخورده نشوند.
راه‌های افزایش اعتماد به نفس در کودکان
برای افزایش اعتماد به نفس در کودکان باید حواستان به نکاتی باشد که در ادامه توصیه می‌شوند. این راهکارها بنا به شرایط می‌توانند بسیار مفید واقع شوند.
1. با آنها وقت بگذرانید
با صرف وقت و زمان برای کودک به او نشان می‌دهید که برایتان مهم است. انجام فعالیت‌های مشترک مفرح می‌تواند پیوندتان با کودک را قوی‌تر کند و روی افزایش اعتماد به نفس او اثرگذاری مثبت داشته باشد.
2. به حرف‌هایشان توجه کنید
به کودک توجه کنید و حرف‌هایش را بشنوید. درباره دوستانش، معلم‌ها و تجربه‌هایی با او صحبت کنید که در مدرسه دارد. با این کار، نشان می‌دهید که به او توجه دارید و فردی مهم است. ضمن اینکه در خلال این گفت‌وگوها به او توصیه‌های آموزنده هم خواهید داشت.
3. از آنها تمجید کنید
بیشتر افراد در تربیت کودک، روی نقاط ضعف او کار می‌کنند. این دیدگاه باعث می‌شود که شمار تنبیهات از تشویق‌ها بیشتر شود. این موضوع روی افزایش اعتماد به نفس کودکان اثر منفی می‌گذارد. اگر کودک را به‌خاطر کارهای خوب و ویژگی‌های مثبتش تشویق نکنید، همیشه احساس ناکافی‌بودن پیدا می‌کند و اعتماد لازم برای رسیدن به موفقیت را به خود نخواهد داشت.
4. از برچسب‌زدن دوری کنید
از گفتن واژه‌ها و صفاتی خاص به کودک پرهیز کنید. برای مثال، به او نگویید که تو تنبلی، شلخته‌ای و… . این روند باعث می‌شود که او این صفات و برچسب‌ها را بپذیرد و نتواند از زیر سایه سنگین و منفی‌شان بیرون بیاید.
5. انتظارات معقول داشته باشید
کودک را بشناسید و با در نظرگرفتن ویژگی‌هایی که دارد از او انتظار داشته باشید. هرگز او را با دیگران مقایسه نکنید. این کار روی اعتماد به نفس نوجوانان و کودکان اثر بسیار بدی می‌گذارد. هر فرد دارای مجموعه‌ای از توانمندی‌ها است که بنا به دلایل مختلف با دیگران متفاوت است.
6. تفکر مثبت را به آنها یاد بدهید
با تقویت برخورداری از نگاه مثبت در زندگی، به کودکان یاد می‌دهید که با چالش‌های زندگی راحت‌تر روبه‌رو شود. کسی که در مقابل سختی‌ها و تلخی‌ها بایستد، یعنی اعتماد به نفس کافی دارد. کودک را با نگاهی مهربان به دنیا و در تلاش برای پیداکردن فرصت‌ها در هر شرایطی بزرگ کنید.
7. روی نقاط قوتشان تمرکز کنید
به کودکان یاد بدهید که هرکس ویژگی‌های مثبتی دارد و ویژگی‌هایی که نیازمند تغییر یا ترک هستند. با کمک‌کردن به کودک برای کشف و شکوفایی نقاط قوتش باعث می‌شوید که در رفتن به جنگ ضعف‌هایش قوی‌تر عمل کند.
8. آنها را مستقل تربیت کنید
کودک مستقل می‌تواند به خودش تکیه کند و اعتماد به نفس بالایی پیدا می‌کند. بنابراین، از اینکه مدام کودک را مدیریت کنید و تمام کارهای مربوط به او را انجام بدهید، به‌طور جدی بپرهیزید.
9. از مکمل غذا کودک استفاده کنید
استفاده از مکمل‌های تغذیه کودکان تاثیر مستقیمی روی اعتماد به نفس کودک ندارد اما حال خوب کودکتان و جسارت خود بودنش، بی‌ربط به وضعیت تغذیه سالم او نیست.
10. اعتماد به نفس در کودکان با قصه
با روایت قصه‌هایی که شجاعت و تکیه بر توانایی‌های فردی را توصیه می‌کنند به کودکان شیوه زندگی‌کردن را آموزش می‌دهید. هرگز از اهمیت قصه‌های آموزنده در این مسیر غافل نشوید و بدانید که می‌توانند نقش مهمی در افزایش اعتماد به نفس کودکان داشته باشند.
11. بهترین ورزش برای اعتماد به نفس کودکان
تمام ورزش‌ها می‌توانند روی اعتماد به نفس کودک اثر مثبت بگذارند. چرا؟ چون ورزش‌کردن و کسب مهارت به کودک نشان می‌دهد که توانایی‌های مختلفی دارد.
یادگیری مهارت‌ها باعث می‌شود که او به دستاوردی برسد و به خودش تکیه کند. ورزش‌های مختلف در این زمینه موثر هستند اما ورزش‌های تیمی می‌توانند باعث تقویت توانایی مدیریت ارتباطات اجتماعی هم بشوند.
12. بازی‌هایی برای افزایش اعتماد به نفس کودکان
در خلال بازی‌های مختلف می‌توانید باعث افزایش اعتماد به نفس کودکان شوید. برای مثال، به انجام بازی‌های زیر توجه داشته باشید:
- نوشتن نامه تشکر به خود؛ از کودک بخواهید که نامه‌ای برای خود بنویسد و از خودش بابت تلاش‌هایش در انجام کارهای مثبت تشکر و از نقاط قوت خودش تقدیر کند. برای جالب‌ترشدن بازی و اثرگذاری بیشتر آن می‌توانید نامه را با کودک به نشانی خودتان پست کنید.
- صندوق تشکر؛ از کودک بخواهید که صندوقی زیبا درست کند و هربار که احساس کرد، کار خوبی انجام داده، روی کاغذ درباره‌اش بنویسد. سپس تکه کاغذ را درون جعبه بیاندازد. بعد از مدتی، این جعبه را باز کنید و نوشته‌های روی تکه‌های کاغذ را بخوانید. این کار باعث یادآوری موفقیت‌ها و کارهای مثبت به کودک می‌شود و اعتماد به نفسش را بالا می‌برد.
اعتماد به نفس کاذب در کودکان
یادتان باشد که تعادل کلید شادی و رضایت و البته رسیدن به موفقیت در زندگی است. درباره افزایش اعتماد به نفس کودکان هم این موضوع اهمیت دارد. اگر سطح این موضوع بیش از حد باشد، عواقب ناخوشایندی را خواهید دید. برای مثال، بروز رفتارهای خودشیفته‌وار یا تمایل به تحقیرکردن دیگران از جمله عوارض اعتماد به نفس زیاد و افراطی در کودکان است.
کودکانی که اعتماد به نفسی بسیار بالاتر از حد متعادل دارند به مصرف مواد مخدر و الکل هم روی می‌آورند یا روابط جنسی را زودتر از سن مناسب تجربه می‌کنند. در چنین شرایطی هم نیاز به مراجعه به روانشناس خبره وجود دارد.
افزایش اعتماد به نفس کودکان با این راهکارها
