شاید تا چند سال پیش هیچ‌کس هیچ اطلاعی از وجود یک بیماری خاص به نام «زگیل تناسلی» و احتمال سرطان‌زا بودن ویروس این بیماری نداشت، اما یک برنامه تلویزیونی ناگهان موجی از نگرانی‌ها را ایجاد کرد و موجب شد آن زمان واکسنی که پیش از این نیز سال‌ها بود در کشور وجود داشت، به یکی از پرمتقاضی‌ترین واکسن‌های موجود تبدیل شود، به گونه‌ای که موجودی این واکسن وارداتی در مدت زمان کوتاهی به یکباره به پایان رسید.
ماجرای خانم یاسی اشکی و واکسن HPV اما خیلی زود از سوی محافل علمی مورد اعتراض قرار گرفت و کار به جایی رسید که دادستانی هم برای بررسی ادعاهای وی وارد ماجرا شد. حتی برخی چهره‌های اسبق وزارت بهداشت همچون علی واشقانی رئیس اداره بیولوژیک سازمان غذا و دارو با انتقاد از اظهارات غیرتخصصی در این حوزه گفت: اگر قرار باشد کسی در این موارد صحبت کند، حتما باید متخصص یا مسئول این حوزه باشد تا نگرانی ایجاد نشود، زیرا پیامد این ایجاد نگرانی‌ها تقاضاهای القایی است در حالی که این واکسن اولویتی ندارد.
حالا چند روزی است که شاهد موج دوباره تبلیغات واکسن HPV در فضای مجازی هستیم. حتی اگر این روزها صفحه‌ای مربوط به آموزش آشپزی را دنبال کرده باشید، ممکن است با تبلیغی برای خرید و تزریق چند دُز واکسن «گارداسیل» برای خود و فرزندانتان مواجه شده باشید. این تبلیغات بازار متخصصین زنان و زایمان هم داغ کرده است و برخی از آن‌ها در مطب‌های خود اقدام به فروش این واکسن‌ها با قیمت ۱۰ الی ۱۵ میلیون تومان می‌کنند.
تقاضای القایی برای تزریق واکسن گارداسیل صدای مسئولان وزارت بهداشت را هم درآورده به طوری که روز گذشته علیرضا رئیسی معاون بهداشت وزارت بهداشت در واکنش به این ماجرا گفت که تبلیغاتی که در فضای مجازی برای زدن واکسن HPV وجود دارد، نوعی کلاهبرداری است و از طرف وزارت بهداشت مورد پسند نیست. همچنین نظارت بر فضای مجازی بر عهده ما نیست. از سوی دیگر، در حال حاضر تزریق عمومی این واکسن در دستور کشوری وزارتخانه نیست.
رئیسی افزود: واکسیناسیون HPV برای جلوگیری از سرطان دهانه رحم برای وزارت بهداشت اهمیت دارد، اما اینکه برخی به بهانه این موضوع القا می‌کنند این واکسن مانع عفونت‌های تناسلی است نیز اشتباه است و این اتفاق نمی‌افتد. واکسن HPV برای جلوگیری از سرطان دهانه رحم است و باید هزینه اثربخشی آن بررسی شود. باید بررسی شود که اولویت ما کدام یک از سرطان‌هاست. ممکن است در آینده این واکسن وارد سیستم شود، اما فعلا این موضوع در حال بررسی است.
با توجه به تبلیغ این واکسن و اثرات القایی تزریق آن، با کارشناس دفتر سلامت روان وزارت بهداشت گفتگویی شده است.
ماجرای تبلیغ واکسن HPV از کجا شروع شد؟
موضوع تبلیغ واکسن HPV چند سال قبل به دلیل دپوی ۲ هزار واکسن وارداتی در وزارت بهداشت آغاز شد. به دلیل اینکه تاریخ انقضای واکسن‌ها رو به پایان بود، عده‌ای طرح تزریق واکسن‌های بایگانی‌شده را به صورت آزمایشی مطرح کردند. برای اینکه این اقدام را توجیه منطقی کنند، از پیامدها و آثار بیماری «HPV» در رسانه‌ها سخن گفتند و آن را بزرگنمایی کردند که همین موضوع منجر به سودجویی افراد شد. HPV مثل هر بیماری دیگری که پیامد دارد، می‌تواند مشکلاتی را برای فرد مبتلا ایجاد کند و روی مسائل زناشویی و فرزندآوری اثر بگذارد.
مستندات کافی برای اینکه تزریق این واکسن به صورت عمومی آغاز شود، وجود دارد؟
موضوع اصلی این است که آیا انجام اقدام ملی و ادغام برنامه واکسیناسیون به برنامه در وزارت بهداشت و تبدیل آن به پروتکل درمانی و ابلاغ به پزشکان مخصوص فقط با این اظهارات که این بیماری عوارض دارد کافی است؟ و آیا مستندات دیگری نیاز نیست؟ آیا این تبلیغات برای ادغام یک برنامه در وزارت بهداشت ملاک خوبی است یا خیر؟ مسلماً ما نیاز به پژوهش‌های تحلیل هزینه، پژوهش‌های هزینه اثربخشی و شیوع‌شناسی معتبر داریم و باید بر اساس این شیوع شناسی و مقاله‌های معتبر و پژوهش‌های تحلیل هزینه به این نتیجه برسیم که کدام بیماری اولویت سلامت است. در حالی که برای بیماری HPV چنین پژوهشی انجام نشده است.
شیوع بیماری HPV در کشور ما چقدر است؟
شیوع بیماری HPV در کشور ما از حد اقدام پایین‌تر است. بسیاری از کشورها در اروپای غربی و آمریکای شمالی هستند که شیوع این بیماری در آنجا به حدی است که لازم است اقداماتی را برای پیشگیری و اقدام درمانی به صورت ملی انجام دهند و باید پروتکل‌های درمانی و پیشگیری، فعال شود. در واقع، ورود به این مسئله در کشورهای مختلف به مسائل فرهنگی و اجتماعی بستگی دارد.
سرمایه‌گذاری روی واکسن HPV از اولویت خارج شده است؟
در کشور ما سرمایه‌گذاری، بودجه‌گذاری، گذاشتن منابع انسانی و مالی روی بیماری HPV فعلا از اولویت خارج شده است. بیماری‌های زیادی در جهان وجود دارد و ما نمی‌توانیم پروتکل، واکسن و بودجه برای تمام بیماری‌ها اختصاص دهیم. صرفا بیماری‌هایی که در کشور و در منطقه ما شایع است و ملاک‌های لازم برای حمایت را داراست باید در دستور کار گذاشته شود. اما تاکنون HPV در کشور ما از این دست بیماری‌ها نبوده است.
تبلیغات این واکسن باعث شده که بسیاری از افراد به دنبال تزریق آن باشند. این واکسن چه زمانی اثربخشی دارد؟
واکسن HPV زمانی نتیجه‌بخش است که در سن نوجوانی تزریق شود. به این ترتیب، به نظر می‌رسد تبلیغ زیاد برای تزریق واکسن آن هم برای تمامی افراد یک نوعی از قبح‌زدایی و مانور رسانه‌ای است که منجر به یکسری آسیب‌های اجتماعی می‌شود. ممکن است به ظاهر ملاک بعضی افراد از تزریق واکسن حمایت از بیماران و پیشگیری باشد، اما پشت‌پرده ماجرا سود این افراد در شیوع و رواج پیدا کردن بعضی آسیب‌های اجتماعی است.
تبلیغات این واکسن باعث پیشگیری از شیوع بیماری می‌شود؟
زمانی که از سوی برخی افراد تزریق واکسن HPV مطرح می‌شود، به این معناست که یک مکان امن برای کسانی که رابطه خارج از تعهد و چهارچوب خانواده و روابط جنسی کنترل‌نشده دارند، ایجاد شود تا با امنیت خاطر و خیال راحت این عمل را انجام دهند. این سیاست به افزایش آسیب اجتماعی منجر شده و به کاهش آن کمکی نخواهد کرد.
چه زمانی لازم است برای تزریق این واکسن اقدام ملی صورت گیرد؟
اگر حد شیوع در سطح کشور بالا برود، لازم است با کارهای تحقیقاتی و میدانی دقیق اقدام لازم انجام شود. در این مواقع کشور مجبور است بعضی سیاست‌های کاهش آسیب اجتماعی را ایجاد کند.
پشت‌پرده تبلیغ وسیع واکسن چیست؟
اصلی‌ترین معضلی که در باب تبلیغ و دامن زدن به این مسئله توسط مافیای سرمایه وجود دارد، قبح‌زدایی و عادی‌سازی جنسی خارج از چارچوب خانواده است که ما داریم با دستان خودمان به آن دامن می‌زنیم. مادری که واکسن را در سن پایین به دخترش تزریق می‌کند، آن هم از طریق مراکز بهداشت دولتی، این موضوع در ناخوآگاه در ذهن فرزندش ایجاد می‌کند که حالا او ایمن شده و بدون استرس می‌تواند هر نوع رابطه جنسی داشته باشد، بدون اینکه مبتلا به ایدز و HPV شود. این نوع برخورد به افزایش آسیب اجتماعی منجر می‌شود.
واکسن HPV مناسب تمام خانم‌ها است؟
خیر واکسن HPV مناسب تمام خانم‌ها نیست. وزارت بهداشت و متخصصین زنان و زایمان نیز اعلام می‌کنند کاندید اصلی تزریق واکسن HPV افرادی هستند که روابط جنسی متعدد و غیر قابل کنترل دارند. در مواردی بسیار نادر که به هیچ عنوان به چشم نمی‌آید ممکن است این بیماری از طریق آرایشگاه و استخر انتقال پیدا کند. غیر از این نوع نادر، دیگر افراد کاندیدای این واکسن نیستند. این قانون فقط در کشور ما، بلکه در تمام دنیا این قانون وجود دارد.
در برخی مواقع ملاحظه می‌کنیم که متخصصین زنان مراجعه‌کننده را مجبور به تزریق واکسن می‌کنند، این موضوع قانونی است؟
اگر پزشکی تزریق واکسن را به مراجع خود اجبار کند، خلاف قانون عمل کرده و باید با وی برخورد شود و این عمل پیگرد قانونی دارد.
واکسن HPV در کشور تولید می‌شود؟
واکسن HPV در کشور تولید می‌شود، منتها امروز به دلیل نبود نیاز و شایع نشدن بیماری در کشور خط تولید آن بسته شده است. آن ۲ هزار واکسن بایگانی‌شده تولید خود کشور بود. کسانی که به تزریق واکسن نیاز دارند، می‌توانند از واکسن وارداتی استفاده کنند.
ماجرای تبلیغ یک واکسن جنجالی؛ جزئیات مهم درباره بیماری HPV
