بانک مرکزی فاقد اختیار لازم برای مهار تورم است/ افزایش ناگهانی قیمت سوخت بسیار خطرناک است

یکی از اصلی‌ترین شعار‌های انتخاباتی مسعود پزشکیان توجه به معیشت مردم بود، شعاری که اکنون انتظار می‌رود دولت چهاردهم نیز به آن توجهی ویژه داشته باشد. مسئله تورم فزاینده کشور و کنترل آن نیز بسیار مهم است. اکنون که وزیر اقتصاد مسئولیت کامل مهار تورم را با بانک مرکزی می‌داند، این پرسش مطرح است که بانک مرکزی چگونه قرار است تورم را مهار کند و نقش دولت در مهار تورم چیست؟ کامران ندری، اقتصاددان و عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق در گفتگو با فرارو به این پرسش‌ها پاسخ داده است:

بانک مرکزی فاقد اختیار لازم برای مهار تورم است

کامران ندری گفت: «درباره سخنان آقای همتی که می‌گویند بانک مرکزی وظیفه مهار تورم را بر عهده دارد نقدی جدی وارد است. من دقیقا نمی‌دانم منظور ایشان از مطرح کردن این حرف چه بوده، اما خوب است که ایشان درباره همه ابعاد سخنی که مطرح می‌کند توضیح ارائه دهد. مثلا بفرمایند که اگر در دولت، تصمیم گرفته شود بنزین از ۳ هزار تومن به ۳۰ هزار تومان تغییر قیمت دهد، سپس تورم ایجاد شود، به بانک مرکزی چه ارتباطی دارد؟ آیا بانک مرکزی مسئول شوک‌های قیمتی است که در بسیاری از موارد دولت‌ها ایجاد می‌کنند؟ ما یک تورم داریم که تورم هسته یا پوسته سخت تورم (Core Inflation) داریم، که بانک مرکزی می‌تواند آن را مدیریت کند. اما لازمه ورود بانک مرکزی به مسئله تورم استقلال عمل و استقلال در تصمیم گیری است.»

وی افزود: »در کشور ما اصلا اینطور نیست که بشود بانک مرکزی را مسئول اصلی کنترل تورم دانست. همانطور که اشاره کردم بانک مرکزی در ایران کنترل چندانی روی شوک‌های تورمی نخواهد داشت. فراموش نکنیم مسائلی مثل تحریم‌ها نیز روی تورم تاثیرگذار است. بانک مرکزی چگونه قرار است موضوعات خارج از کنترل خود را مدیریت کند؟ اگر ارز ۲۸۵۰۰ تومانی حذف شود، بانک مرکزی چطور قرار است تورم را کنترل کند؟ حتی تورم سخت هم در بلندمدت و میان مدت به طرزی قابل کنترل است که اختیارات لازم را به بانک مرکزی اعطا کنیم اختیاراتی که اکنون ندارد. عمده تصمیمات مهم از جمله نرخ بهره با دخالت دولت‌ها گرفته می‌شود، مگر، بانک مرکزی می‌تواند به تنهایی تصمیم گیرنده باشد که به تنهایی مسئول تلقی شود؟ بانک مرکزی ایران اصلا مستقل نیست.»

افزایش ناگهانی قیمت سوخت بسیار خطرناک است

این اقتصاددان در ادامه گفت: «یک نگرانی مهم این روز‌ها مسئله قیمت سوخت است که به شکل مستقیم و غیرمستقیم روی زندگی مردم تاثیرگذار است. پیشتر در مسئله ارز ۴۲۰۰ تومانی هم شاهد اقدام ناگهانی مشابهی بودیم که تبعاتی داشت و اساسا مشخص نبود که چه راهکاری برای جبران آسیب‌هایی که به خانوار‌ها وارد می‌شد وجود دارد. اما مسئله حامل‌های انرژی از ارز هم پیچیده‌تر و خطرناک‌تر است، چرا که ارز ۴۲۰۰ تومانی فقط شامل ۴ قلم کالای اساسی می‌شد، اما قیمت حامل‌های انرژی، روی قیمت همه کالا‌ها تاثیر می‌گذارد. من نگرانم که آقای پزشکیان در همان وضعیتی قرار گیرد که زمانی آقای رئیسی را قرار داده بودند و با شعار‌هایی مثل جراحی اقتصادی، آقای پزشکیان را قانع کنند که اقدام نسنجیده‌ای انجام دهد. بعید می‌دانم که دولت در این مدت زمان کوتاهی که سر کار آمده موفق شده باشد یک برنامه مطالعاتی دقیق و جامع درباره قیمت حامل‌های انرژی تدوین کرده و آسیب‌های احتمالی آن را شناسایی کند. صرفا صحبت از حذف یارانه‌های پنهان می‌شود، اما هیچ صحبتی از این که مخاطرات پس از آن را چگونه خنثی کنیم، وجود ندارد.»

وی افزود: «همچنین نمی‌دانیم اثربخشی که این موضوع روی اقتصاد خانوار و بخش تولید دارد، چگونه کنترل خواهد شد. اصلا صحبتی از تبعات نمی‌شود، فقط گفته می‌شود بنزین برای ما لیتری ۶۰ تومان هزینه بر می‌دارد، اما به مردم با قیمتی کمتر ارائه می‌دهیم. افکار عمومی هم به هیچ وجه این نوع استدلال‌های سطحی را نمی‌پذیرد. من نمی‌دانم که این طرح در دولت در چه مرحله‌ای قرار دارد، اما می‌دانم که بسیار خطرناک است.»