مهاجرت پرستاران طی دو سال اخیر افزایش چشمگیری داشته است. این اتفاق به علت میزان کم حقوق، سختی کار و عدم نظم در پرداخت هاست. پرستاران نیز در یک مقایسه ساده، انجام کار‌های دیگر را به پرستاری ترجیح می‌دهند زیرا حقوق پرداختی پرستاران آنقدر بالا نیست که با کار‌های ساده به دست نیاید. برخی دیگر از پرستاران نیز با نگاه به میزان حقوق هم صنفانشان در خارج از ایران، کتاب‌های زبان را دست گرفته و در حال مهاجرت‌اند. مهاجرتی که هر سال در حال بیشتر شدن است.
محمد شریفی مقدم، دبیرکل خانه پرستار ایران، معتقد است که ماهانه حدود ۲۰۰ پرستار از کشور مهاجرت می‌کنند؛ او در اینباره می‌گوید: متأسفانه سیاست‌های وزارت بهداشت در حوزه‌ی پرستاری به شکلی بوده که چند راه را پیش روی پرستاران نگذاشته است.
حداقل حقوق، مزایا، کار سخت و پراسترس و برخورد‌های نادرست، راه مهاجرت را پیش روی پرستاران گذاشته است. ما آمار دقیقی از مهاجرت پرستاران نداریم چون همه‌ی آن‌ها از یک کانال رد نمی‌شوند. تمامی آمار‌ها در حد گمانه زنی است اما علائمی که ما در بیمارستان می‌بینیم، ماهانه نزدیک به ۲۰۰ پرستار مهاجرت می‌کنند. البته شاید یک ماه ۱۰۰ نفر یک ماه هم ۲۵۰ نفر مهاجرت کنند. به طور کلی شیب مهاجرت پرستاران طی سه سال گذشته افزایشی بوده است. آمار سازمان پرستاری نیز بر طبق تأییدیه‌هاییست که پرستاران برای مهاجرت می‌گیرند. سازمان پرستاری گفته است که مهاجرت پرستاران دو برابر شده اما مبنا آن‌ها مشخص نیست.
کتاب زبان در دست پرستاران
شریفی مقدم معتقد است که تمامی کشور‌های جهان می‌توانند مقصد پرستاران باشند. این در حالیست که میزان پرستاران به نسبت جمعیت در ایران بسیار کمتر از استاندارد جهانی است؛ او می‌گوید: «وقتی به داخل بخش‌ها می‌رویم، پرستاران کتاب انگلیسی و آلمانی دستشان است. تمامی کشور‌های جهان هم مقصد پرستاران است چون کمبود جهانی است.
آلمان بیشترین میزان تقاضا پرستار را دارد و به علت سالمند بودن جمعیت آلمان، کار پرستاری زیاد است. کانادا، استرالیا، عمان، سوئد، انگلیس و... نیاز به پرستار دارند. پیش رو پرستاران در مهاجرت باز است. کشور‌های دیگر می‌خواهند پرستارانشان را هرطور شده زیاد کنند و ما در حال از دست دادنشان هستیم. ما در ایران به ازا هر هزار نفر، ۱.۶ نفر پرستار داریم. در بلژیک به ازا هر هزار نفر، ۱۲ نفر پرستار دارند. در گرجستان و ارمنستان هم به ازا هر هزار نفر ۶ پرستار دارند که قاعده استاندارد هم ۶ نفر است.»
نسبت پزشک و پرستار در سودان برابرتر از ایران است
او معتقد است که نسبت پرداخت حقوق پرستار و پزشک در ایران استاندارد نیست و به نسبت تمامی جهان، وضعیت بی سابقه‌ای در ایران شاهد هستیم. او می‌گوید: در میان تمامی کشور‌های جهان، ایران آخرین کشور از جهت حقوق پرستاران است. بدترین کشور‌ها در آفریقا هم این وضعیت را ندارند. در استاندارد جهانی، حقوق پزشک باید ۲ تا ۳ برابر پرستار باشد. مثلاً در عربستان ۱.۵ برابر است، در انگلیس ۲.۲ است. در سودان هم اختلاف به همین شکل است.
این قاعده در صورتی است که شرایط کاری پزشک و پرستار یکی باشد. در کشور ما یک حقوق پرستاری با هیئت علمی‌ها داریم، یک گروه هم پزشکان و جراحان هستند. البته شرایط دستیار‌های پزشکی هم بسیار سخت است. رقم خوب را جراحی می‌گیرد که در خانه نشسته و پزشک عمومی تمام کار‌هایش را انجام می‌دهد. این گروه یک حقوق ثابت نزدیک به ۵۰-۶۰-۷۰ میلیونی دارند. با این حساب ممکن است بین یک پزشک هیئت علمی جراح با پرستار، صد برابر اختلاف وجود داشته باشد. یک نگاه برده داری در این سیستم شکل گرفته و محصول آن خالی شدن بیمارستان‌ها از پرستاران است.
اسنپ یا پرستاری؟
دبیرکل خانه پرستار کشور معتقد است که تغییر شغل پرستاران نیز در کنار مهاجرت، به این حوزه آسیب شده است. او می‌گوید: تغییر شغل هم یکی از چالش‌های پرستاران است. راه تغییر شغل هم در کنار مهاجرت باعث کمبود پرستار است. پرستار می‌گوید حقوق اضافه کاری ساعتی ۲۰ هزار تومان را در اسنپ که خیلی راحت‌تر کسب می‌کنم. این رقم‌ها باعث می‌شود انگیزه کار در این حوزه باقی نماند. اضافه کار اجباری هم خلاف قانون است چون اضافه کار باید با توافق طرفین باشد. میزان حقوق اضافه کار هم یک سال بعد پرداخت می‌شود.
دو برابر شدن میزان مهاجرت پرستاران نشان می‌دهد که آینده مطلوبی پیش روی صنف پزشکی و پرستاری نیست. میزان اندک پرستاران به ازا هر هزار نفر، ۱.۶ نفر پرستار، نشان می‌دهد که یک خطر جدی، امنیت سلامت در کشور را تهدید می‌کند. از سوی دیگر اقدام مشخص و ملموسی نیز برای جلوگیری از این روند صورت نگرفته و پرستاران در حال تغییر شغل و مهاجرت هستند.
ماهانه نزدیک به ۲۰۰ پرستار مهاجرت می‌کنند
