خبر ساز ـ گروه حج و زیارت ـ مریم سادات آجودانی: خبرها درباره تغییر ریاست سازمان حج و زیارت در حالی شنیده می‌شود که این سازمان برای احیای دوباره، بیش از تغییر ریاست، نیازمند تغییر رویکرد و ساختار است. حتی در صورتی فردی دیگر به عنوان رئیس سازمان حج و زیارت معرفی شود، اما این ساختار بدون اصلاح باقی بماند، نمی‌توان نسبت به بهبود وضعیت زیارتی کشور چندان امید داشت.
وقتی همراه نبودن با فناوری‌های نوین، امور زیارتی را به چالش می‌کشاند
پس از پیروزی انقلاب اسلامی فعالیت در حوزه زیارتی با تغییراتی همراه بود و در دهه ۷۰ این تحولات تثبیت شد و همچنان با همان رویکرد برنامه‌های زیارتی در حال اجراست. این امر در حالی است که انتظار می‌رفت در سال‌های اخیر با تحولات مختلف در محیط پیرامونی از جمله عصر ارتباطات و فناوری، تغییراتی به منظور اثربخشی و افزایش کارایی صورت گیرد تا توسعه فناوری ما را با چالش مواجه نکند.
اما در حال حاضر به دلیل بی‌توجهی به این امر و نبود درک متعارف از عصر کنونی، در مسیر پر پیچ و خم حوزه زیارتی دچار رخوت شده‌ایم و غفلت از فعالیت‌هایی که منجر به ارتقای فضای زیارتی می‌شود، مسؤولان ما را غافلگیر کرده است؛ تا جایی که اکنون شاهد افزایش قیمت سفرهای زیارتی هستیم و هزینه سفر عتبات بیش از ۱۳ میلیون تومان و حج تمتع حدود ۱۵۰ میلیون تومان شده است. البته بخشی از این افزایش هزینه‌ها به دلیل بالا رفتن نرخ ارز است، اما اگر اختیارات و ساختار سازمان حج و زیارت متفاوت از وضعیت کنونی بود، به یک باره شاهد افزایش چند برابری هزینه سفرهای زیارتی نبودیم.
در ۲ سال ابتدایی شیوع کرونا که عربستان پذیرش زائر خارجی را متوقف کرده بود، سعودی‌ها برای توسعه فضای زیارتی برنامه‌ریزی کردند و اکنون برای افزایش تعداد زائران اقداماتی را اجرایی کرده تا تعداد زائران نسبت به گذشته افزایش یابد. در حوزه حج تمتع نیز با توجه به توسعه فضای مجازی از شرکت‌های دانش‌بنیان دعوت کرده‌اند تا به منظور تسهیل سفر حج تمتع و حتی عمره مفرده برنامه‌هایی را تدوین و اجرا کنند.
اما چقدر مسؤولان حوزه زیارتی کشورمان نسبت به این موارد اطلاع دارند یا حتی فعالیت‌های زیارتی را متناسب با این شیوه دنبال می‌کنند؟ با توجه به رشد فناوری‌های نوین در جهان، حوزه زیارتی در کشور هم نیازمند تحولی در زمینه‌های مختلف است تا بتواند چالش‌ها را به فرصت تبدیل کرده و از فضای موجود حداکثر استفاده را ببرد.
چگونه می‌توان سازمان حج و زیارت را متحول کرد؟
بر همین اساس، فردی تحول‌گرا و راهبردی، متعهد با نگاه به کار تیمی و جمعی و همچنین نواندیش باید در سازمان حج و زیارت حضور داشته باشد. فردی که شجاعت در عمل داشته و تغییرات در حوزه‌های زیارتی را با استفاده از نظر کارشناسان خبره اعمال کند تا این سازمان متحل شود. البته توجه به نظرات مخالف نیز برای رشد و تعالی امری ضروری است و نباید مخالفان را نیز حذف کرد، چرا که بدون بادِ مخالف، هیچ بادبادکی پرواز نمی‌کند.
دلیل اصلی برای داشتن نگاه تیمی در عرصه حج و زیارت، دخالت نکردن در امور خرد است. اگر سازمان حج و زیارت به جای ورود در امور خُرد، به برنامه‌های کلان بپردازد و روی آن تمرکز داشته باشد، تصمیم‌های بهتری در حوزه زیارت که فرهنگساز است، اتخاذ می‌کند. همچنین مدیران ارشد و وزیر ارشاد باید به این نکته توجه داشته باشد که سازمان حج و زیارت نباید پله و سکویی برای پیشرفت تلقی شود، بلکه باید به جایگاهی برای خدمت به مردم تبدیل شده و از نگاه سیاسی به آن اجتناب کرد.
لزوم تدوین سند راهبردی و چشم‌اندازی برای حوزه زیارت
یکی از اقدامات مهم به منظور بهبود روند فعالیت‌ها در حوزه زیارت، داشتن سند راهبردی است. اکنون فقط سند عالی حج تدوین شده که نتایج چندان مثبتی هم نداشته است. از طرفی بیش از ۱۵ سال از زمان تدوین آن می‌گذرد و شاید بخش قابل توجهی از این سند کارایی لازم را در برهه فعلی از دست داده باشد. بر همین اساس، نخستین گام برای بهبود وضعیت زیارتی کشور، تنظیم سند راهبردی با چشم‌اندازی مبتنی بر اندیشه و آرمان امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری، قانون اساسی و سیاست‌های شورای عالی امنیت ملی است.
طراحی مأموریت‌های سازمان حج و زیارت و اهداف استراتژیکی از دیگر ملزومات برای بهبود وضعیت زیارتی کشور است. هدف از تنظیم سند راهبردی باید تأثیر حوزه زیارتی بر فرهنگ عمومی و ملی باشد تا از این طریق ضمن کاهش هزینه‌ها در حوزه زیارتی، اعتماد عمومی ارتقا یافته و اعتماد نسل‌ها بر پایگاه دینی تقویت شود.
کم‌توجهی به شایسته سالاری در سازمان حج و زیارت
همچنین سند راهبردی و تحولات بنیادین در زمینه ارتباط با زائران، آموزش به آنها، مسائل مربوط به دین و مذهب زمانی می‌تواند اثرگذار باشد و ما را از چالش بیرون بیاورد که به درستی و بر اساس اسناد بالادستی تدوین شود، نه با نگاه سلیقه‌ای یا شخصی. یکی از آسیب‌ها در حوزه حج و زیارت نگاه سهم‌خواهانه به قدرت است. در این سال‌ها حوزه زیارتی رشدی نداشته و به دلیل نگاه سیاسی، شایسته‌سالاری کم‌تر مورد توجه قرار گرفته است؛ تا جایی که برخی این سازمان مهم و فرهنگساز را پله‌ای برای تصدی مسؤولیت‌های بالاتر می‌دانند و بدون داشتن تخصص و تجربه در زمینه سفرهای زیارتی و نتایج توجه به آن در اخلاق و رفتار مردم و حتی نسل‌ها، این مسؤولیت اثرگذار در فرهنگ جامعه را محلی برای آزمون و خطا قرار می‌دهند.
لزوم تصدی‌گری در امور کلان و واگذاری امور خرد به بخش خصوصی
بر همین اساس اکنون در این برهه سازمان حج و زیارت نیازمند حضور فردی شجاع و توانمند است که در کنار مقبولیت سازمانی، تخصص، دانش و تجربه، درک صحیحی از تحولات پیرامونی در عرصه داخلی و خارجی داشته باشد و در اتخاذ تصمیم بهنگام و حتی سخت، شجاعانه عمل کند. همچنین سازمان حج و زیارت باید از تصدی‌گری امور دست بردارد و اجرای برخی از برنامه‌ها را به بخش خصوصی واگذار کند تا با ساماندهی امور زیارتی، شاهد رونق این حوزه و تأثیرگذاری در جامعه باشیم.
به گزارش فارس، سیدصادق حسینی بهمن‌ماه سال ۱۴۰۰ از سوی وزیر ارشاد به عنوان رئیس سازمان حج و زیارت معرفی شد. رئیس جدید سازمان حج و زیارت در حدود یک سال فعالیت در این سازمان، سعی کرده تا فعالیت‌های حوزه زیارت را ساماندهی کند، اما به دلیل نداشتن اختیار کافی و مشکلات در حوزه زیرساختی در این سازمان، تاکنون چندان نتوانسته سازمان حج و زیارت را متحول سازد و در زمینه ارزان و آسان شدن سفرهای زیارتی نیز اقدام عملی داشته باشد. گزارش‌های فارس درباره تغییرات در سازمان حج و زیارت را اینجا و اینجا بخوانید.
پایان پیام/
