به گزارش خبر ساز، مشکل شدید کم آبی در روزهای اخیر سبب استیصال مسئولین و مردم شده است. این در حالی است که همه می دانند مشکل کم آبی همیشه در ایران وجود داشته است. با این حال، پدران ما در عصرهای گذشته با وجود بسیط بودن سیستم ها و نبود تکنولوژی مدرن، هیچگاه از تلاش نایستاده و همواره برای حل معضل کم آبی کوشیده اند.

ایرانیان باستان که در مناطق کم آب و کویری زندگی می کردند و در دل این مناطق نیز توانستند تمدن های باشکوهی به وجود آورند، با خلاقیت، تجربه و تلاش خود توانستند سیستم های آب رسانی پیچیده ای ایجاد کنند و با این روش ها مشکل کم آبی، تامین آب شرب، تامین آب کشاورزی و ... را حل کنند.

برخی از مهم ترین راه کارهای ایرانیان باستان در حل مشکل کم آبی به شرح زیر است:

الف. ایجاد کاریز یا قنات

یکی از خلاقانه ترین روش های تامین آب کشاورزی در دل اراضی کویری و بیابانی ایران، ساخت کاریز یا قنات بوده است. ایرانیان باستان توانستند از طریق حفر چاه های متوالی در عمق های متفاوت به سفره های زیرزمینی آب شیرین دست یافته و سپس آن را از طریق حفر تونل و چاه به اراضی کشاورزی خود انتقال دهند.

ساخت قنات یکی از خلاقانه ترین روش های تامین آب کشاورزی و شرب بود که اولین بار در ایران باستان به کار رفت و به خصوص، در بیابان های سخت و خشن ایران توانست آب مورد نیاز بخش های مختلف را تامین کند.

ب. سیستم انتقال آب از چشمه به شهر

این سیستم در پاسارگاد و تخت جمشید به خوبی مشاهده شده است. در این سیستم خلاقانه که ابداع پارس ها بوده، آب از محل چشمه در کوهستان به شهر انتقال می یافت. برای انتقال آب از چشمه به شهر، کانال هایی در کوهستان حفر می شد. این کانال ها مسطح شده و با شیبی مناسب به کاخ و شهر انتقال می یافتند. همچنین، معمولا لوله ها و کانال های حفر شده با سفال، رنگ و نوعی چسب پوشیده می شدند تا آب هدر نرود و لاشه حیوانات در آنها نیفتد. سیستم آب رسانی در تخت جمشید به شدت پیچیده بوده و با یک مهندسی ویژه و خلاقانه آب را در سرتاسر شهر و اتاق کاخ ها انتقال می داد.

ج. حفر سیستم نگهداری آب باران

سیستم پیچیده دیگری که در تخت جمشید (پارسه) مشاهده شده، حفر تونل هایی از زمین های شیب دار برای انتقال آب باران به آب انبارهای مخصوص است. این آب انبارها به خوبی آب باران را حفظ می کردند. این سیستم باعث می شد آب باران هدر نرود و برای روزهای سخت به کار آید.

همچنین، این سیستم سبب می شد سیلاب راهی شهر نشود و خانه ها ویران نشوند. در سیل چند سال قبل که بسیاری از مناطق شیراز را ویران کرد، همین سیستم انتقال آب دقیق در تخت جمشید، سبب هدایت آب و عدم آسیب دیدن مناطق مختلف تخت جمشید گردید.

د. سیستم چرخشی انتقال آب

سازه های آبی شوشتر که در زمان هخامنشیان ساخته شده اما در زمان شاپور اول و توسط اسرای رومی جنگ ادسا بازسازی گردید، یکی از بهترین سیستم های چرخشی انتقال آب به حساب می آید. این سیستم مجموعه ‌ای به هم پیوسته از ۱۳ اثر تاریخی شامل پل ‌ها، بندها، آسیاب‌ ها، آبشارها، کانال‌ های دست‌کند و تونل‌ های عظیم هدایت آب است. این ۱۳ اثر به ‌صورت یک سیستم واحد هیدرولیکی و در ارتباط با یکدیگر کار می ‌کنند و می توانند آب را به صورت چرخشی از جایی به جایی انتقال داده و پس از انتقال به مخزن، مجددا به مناطق مختلف هدایت کنند.

ه. سدها

سدهای مختلف ساخته شده در ایران باستان هم جلوی طغیان رودخانه ها و سیل ها را می گرفتند و هم به خوبی می توانستند آب مورد نیاز کشاورزان را تامین کنند. سد تاریخی کریت یکی از این سدهای تاریخی است. کریت یکی از الگوهای سدسازی در جهان است که عده ای آن را به عنوان یکی ازشگفت انگیزترین دستاوردهای قرون وسطی در جهان معرفی می کنند. از دیگر نکات مهم برای ساخت سدکریت این است که بعد از احداث، هزینه های مالی ناشی ازسیلاب ها بسیار کاهش پیدا کرد و نیاز به تاسیس سیستم تخلیه سیلاب وجود نداشت.

روش های خارق العاده ایرانیان باستان برای مبارزه با کم آبی/ روش پیچیده هخامنشیان برای تامین آب