اخیرا کارشناسان هشدار داده‌اند نرخ سالانه تولد در ایران به زیر یک میلیون نفر رسیده است و اگر این روند ادامه یابد، کشور وارد «چاله و چاه جمعیتی» می‌شود و برای آن باید فکری کرد.
مشکل کاهش نرخ زادوولد منحصر به ایران نیست، بنابر بررسی‌های سال ۲۰۲۴، کشورهای متعددی (دوسوم کشورهای جهان) با کاهش نرخ زادوولد خطرناک مواجه هستند.
تایوان، کره جنوبی، سنگاپور، اوکراین به‌ترتیب در دنیا پایین‌ترین نرخ زادوولد را دارند. از دلایل عمده پایین بودن نرخ زادوولد در بیشتر کشورها، ناامنی اقتصادی، تغییر ساختار سنتی خانواده، عدم تمایل جوانان، به‌ویژه زنان، به ازدواج و سخت بودن مراقبت از کودکان بوده است.
۱. تایوان (۱.۰۹درصد)
زادوولد در تایوان دچار بحران شده و به‌شدت تنزل کرده است و بنابر بررسی‌ها این روند روزبه‌روز هم بدتر می‌شود. اقتصاد تایوان مانند سایر کشورهای آسیای شرقی، روند نزولی گرفته و پیامدهایی برای امنیت اقتصادی این کشور به وجود آورده است. جمعیت این کشور به‌سرعت در حال پیر شدن است و به‌زودی تایوان دچار کمبود نیروی کار خواهد شد.
از دلایل کاهش زادوولد در تایوان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
* با وجود اینکه زنان در تایوان می‌توانند در مشاغل مهمی چون سیاست فعالیت کنند، دست نامرئی مردسالاری بر سر آنها حس می‌شود. آنها پس از ازدواج باید به کارهای خانه رسیدگی کنند و مراقب‌های اصلی فرزندان‌شان باشند. این چیزی است که این روزها بیشتر زنان تایوانی زیر بار آن نمی‌روند. به همین دلیل آنها ازدواج‌شان را تا زمانی‌که به اهداف کاری و سبک زندگی دلخواه‌شان نرسند، عقب می‌اندازند.
* مشکلات اقتصادی یکی دیگر از موانع ازدواج در تایوان است. در نظرسنجی سال گذشته مشخص شد، جوانان تایوانی نگران‌اند نتوانند از هزینه بزرگ کردن فرزندان‌شان برآیند. اجاره و خرید مسکن هم در تایوان بسیار گران تمام می‌شود.
۲. کره جنوبی (۱.۱۱درصد)
مشکلات اقتصادی باعث بالا رفتن هزینه زندگی، به‌ویژه در مناطق شهری شده است. مراکز مراقبت از کودکان مانند مهدکودک‌ها بسیار گران شده‌اند. هزینه تحصیل کودکان هم بالاست به‌طوری‌که نگهداری از کودک را بسیار سخت کرده است. اجاره خانه یا خرید مسکن هم در این کشور گران است و جوانان به‌راحتی از پس هزینه‌های آن برنمی‌آیند.
از طرفی ساعات کاری در کره جنوبی بسیار بالاست و تعادل زندگی-کار را به هم زده است و زنان و مردان وقت کافی برای مراقبت از کودک ندارند.
همچنین نقش‌های جنسیتی سنتی در این کشور که زنان را مسئول خانه و پرورش فرزند کرده است، بیشتر زنان را از داشتن فرزند منصرف می‌کند یا آنها ترجیح می‌دهند، ابتدا در حرفه‌شان به هدف‌شان برسند و پس از آن بچه‌دار شوند. گاهی‌اوقات آنها مجبور می‌شوند، برای نگهداری از فرزندشان، حرفه‌شان را ترک کنند.
در یک بررسی در سال ۲۰۲۲ مشخص شده، ۷درصد از پدران در مقایسه با ۷۰درصد از مادران مجبور شده‌اند پس از بچه‌دار شدن، حرفه خود را ترک کرده و به فرزندشان رسیدگی کنند.
۳. سنگاپور (۱.۱۷درصد)
سنگاپور یکی از گران‌ترین کشورها برای زندگی است و هزینه‌های بزرگ کردن فرزند کمرشکن است. درضمن بیشتر بار مراقبت از کودک و کارهای خانه به دوش زنان است و به همین دلیل زنان نمی‌توانند بین کار و زندگی‌شان تعادل مناسبی برقرار کنند. به همین دلیل زنانی که می‌خواهند مستقل باشند، علاقه‌ای به ازدواج و فرزندآوری ندارند.
البته دولت برای تشویق مردم به فرزندآوری، شرایط بهتر مرخصی زایمان، تخفیف مالیاتی، یارانه مراقبت از کودک و تخصیص هزینه‌های درمان ناباروری را ارائه داده است اما این موارد آنقدر کافی نیست که نرخ زاد و ولد را بهبود بخشد.
۴. اوکراین (۱.۲۲درصد)
جنگ در این کشور موجب کاهش ۲۸درصدی نرخ زادوولد شده است. همچنین میلیون‌ها اوکراینی بر اثر جنگ مجبور به مهاجرت شده‌اند.
اما کاهش نرخ زادوولد در این کشور فقط مربوط به این دوره نیست، این کشور پیش از جنگ هم با بحران کاهش تولد مواجه بود که از دلایل آن می‌توان به ناامنی اقتصادی و سیاست‌های غلط دولت که منجر به بالا رفتن هزینه‌های مراقبت از کودک شده بود، اشاره کرد.
از طرفی نسل جوان امروز آزادی‌های فردی و رسیدن به اهداف حرفه‌ای خود را به داشتن ساختار سنتی خانواده ترجیح می‌دهد و به همین دلیل خواهان خانواده‌ای کم‌جمعیت یا حتی بدون فرزند است.
از کشورهای دیگر که پس از اوکراین با کاهش نرخ زادوولد خطرناک مواجه هستند، باید به کشورهای زیر اشاره کرد:
هنگ‌کنگ و ماکائو (هر دو، ۱.۲۳ درصد)، ایتالیا (۱.۲۴درصد)، پورتوریکو و مولداوی(۱.۲۵درصد)، اسپانیا (۱.۲۹درصد) و لهستان (۱.۳۲درصد)
کدام کشورهای جهان پایین ترین نرخ زاد و ولد را دارند؟
