مهمترین چالش در زمینه بیماری مبتلا به ایدز، شناسایی بیماران مشکوک به این ویروس است

به گزارش سازمان ملل، در سال ۲۰۲۱ تعداد ۳۸ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر در جهان با ویروس اچ آی وی زندگی می کردند. همچنین یک میلیون و ۵۰۰ هزار نفر هم به این ویروس مبتلا شدند و ۶۵۰ هزار نفر هم بر اثر بیماری ایدز جان باخته اند که شامل ۱۱۰ هزار کودک و نوجوان می شود.

۱۷ درصد از مرگ و میر و ۲۱ درصد از مبتلایان جدید (ایدز) در سال گذشته را کودکان و نوجوانان تشکیل می دهند.

این سازمان همین طور تعداد جوانان مبتلا به اچ آی وی را ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر دانسته و بیان کرده که کودکان و نوجوانان فقط هفت درصد از جمعیت دارای اچ آی وی را تشکیل می دهند اما ۱۷ درصد از مرگ و میر و ۲۱ درصد از مبتلایان جدید در سال گذشته را شامل می شوند.

براساس این آمار از زمان شروع همه گیری بیماری ایدز ۸۴ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر به این بیماری مبتلا شده اند و ۴۰ میلیون و صد هزار نفر بر اثر این بیماری جان خود را از دست داده اند.

بر اساس آمارهای موجود، تخمین زده می‌شود که در ایران حدود ۴۴ هزار نفر مبتلا به ایدز باشند که ۲۴ هزار بیمار مبتلا به ایدز در کشور شناسایی شده و از این تعداد ۱۹ هزار نفر تحت درمان بوده که ۹۳ درصد آنها پاسخ مثبت به درمان داشته‌اند.

محمد مهدی گویا متخصص عفونی در این زمینه با بیان اینکه وضعیت بیماری ایدز در منطقه مدیترانه شرقی (که شامل ایران نیز می شود)، نامناسب تر است، افزود: در طی ۱۰ سال اخیر، در منطقه مدیترانه شرقی سازمان جهانی بهداشت که کشور ما هم عضوی از آن است، ۶۱ درصد موارد ابتلا به ایدز افزایش یافته و متاسفانه به دلایل متعددی کنترل اچ آی وی تحت تاثیر بحران های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و درگیری ها و کشمکش های منطقه ای قرار گرفته است.

وی گفت: در یکی دو دهه اخیر کنترل بیماری های واگیر به ویژه اچ آی وی، سل و حتی مالاریا در منطقه مدیترانه شرقی با دشواری روبرو بوده است. این وضعیت باعث شده که موارد بیماری ایدز به طور کامل شناسایی نشوند و موارد شناسایی شده، بسیار کمتر از میزان برآوردها در مورد مبتلایان این بیماری است که موجب گسترش بی سر و صدای بیماری می شود.

ایدز در صورت تشخیص به موقع، کنترل و درمان می شود

این متخصص عفونی با اشاره به قابل درمان بودن بیماری ایدز در صورت تشخیص به موقع، یادآور شد: اگر مبتلایان این بیماری شناسایی شوند می توانند تحت درمان دارویی قرار گیرند و به کنترل این بیماری در آینده نزدیک می توان امیدوار بود؛ در حال حاضر موارد ابتلای جدید به ایدز در برخی کشورها، به صفر نزدیک می شود.

گویا تاکید کرد: در حال حاضر مشکلی برای درمان بیماران مبتلا به ایدز در کشور نداریم و داروهای بسیار مناسبی برای درمان این بیماران در کشور وجود دارد که می تواند بیماری را کنترل کند اما شناسایی مبتلایان، عمده ترین مشکل ماست. وزارت بهداشت در اقدامی ارزشمند، پویش سراسری «من هم تست اچ آی وی می دهم» را بعد از ۳ سال تعطیلی، دوباره راه اندازی کرده تا بیماریابی فعال انجام شود.

وی با اشاره به تکنیک بیماریابی فعال در بیماری ایدز، گفت: در حال حاضر وقتی یک نفر با رفتار پرخطر و یا افراد مشکوک به عفونت اچ آی وی به مراکز بهداشتی مراجعه می کنند، از آنها دعوت می کنیم که تست اچ آی وی دهند که می تواند مورد قبول یا عدم پذیرش فرد واقع شود؛ اما روشی که در پویش سراسری اچ آی وی توسط وزارت بهداشت دنبال می شود، مشاوره و درخواست از افراد مشکوک توسط کارشناسان خبره برای انجام تست است.

مدیرکل سابق بیماری های واگیر وزارت بهداشت یادآور شد: در پویش ۴ سال پیش اچ آی وی در وزارت بهداشت، بیماریابی فعال حتی به صورت میدانی و در مناطق پرخطر مانند مناطقی که آمار اعتیاد در آنها بالا بود را دنبال کردیم که نتایج بسیار ارزشمندی به همراه داشت و تعداد قابل توجهی از مبتلایان شناسایی شدند و تحت درمان قرار گرفتند.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران گفت: امیدواریم پس از موفقیت پویش «من هم تست اچ آی می دهم»، مسوولان به اهمیت روش بیماریابی فعال پی ببرند و برای برخی مناطق خاص و پرخطر، این گونه طرح ها ادامه داشته باشد.

گویا از انگ اجتماعی به عنوان یکی از مهمترین عوامل عدم مراجعه و شناسایی مبتلایان ایدز یاد کرد و گفت: برخی افراد که هیچ رفتار پرخطری هم نداشته اند، ممکن است به دلایل مختلفی به عفونت اچ آی وی مبتلا شده باشند و ممکن است به دلیل انگ این بیماری، برای دادن تست مراجعه نکنند.

وی با تاکید بر اهمیت ارتقای اطلاع رسانی در خصوص بیماری ایدز و لزوم تست تشخیصی برای افراد مشکوک، گفت: در صورتی که سطح اطلاع رسانی در جامعه بالا رود، افرادی که نگران تابوهای ایدز هستند، بیشتر و زودتر برای آزمایش ترغیب می شوند.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران تصریح کرد: در پویش های قبلی در سالهای اخیر، اعداد و ارقام ملاک مقایسه بود، اما مهم است افرادی که به ابتلای خود به عفونت اچ آی وی شک دارند، ترغیب شوند که آزمایش تشخیصی دهند و زودتر تحت درمان قرار گیرند و فراموش نکنیم در حال حاضر اچ آی وی یک بیماری قابل درمان و کنترل است.

بازه زمانی پویش «من هم تست اچ‌آی‌وی می‌دهم» یک ماه است که از تاریخ ۲۰ آبان تا ۲۰ آذر ۱۴۰۳و با دو هدف برگزار می شود:

هدف اول: بیماریابی در جمعیت‌های کلیدی

بیماریابی در جمعیت‌های کلیدی در اصل تشدید برنامه‌های موجود با افزایش ظرفیت مراکز ارائه‌دهنده‌ی خدمت تست هستند و مطابق دستورالعمل مشاوره و تشخیص اچ‌آی‌وی است که با روش OPT-OUT انجام می گیرد. انتظار می‌رود که با افزایش ظرفیت مراکز ارائه دهنده‌ی خدمت که تست اچ‌آی‌وی انجام می‌دهند، تعداد تست‌های تشخیصی به دو برابر ماه قبل افزایش یابد.

هدف دوم: اطلاع‌رسانی و دسترسی همگانی به آموزش و تست

در این بخش برنامه با برپایی پایگاه‌های موقت در مراکز تجمع و میادین اصلی شهر و یا پارک‌ها و... اطلاع‌رسانی و آموزش اچ‌آی‌وی بر مبنای رویکرد نوین آموزش آچ‌آی‌وی صورت می‌گیرد. در این پایگاه‌ها تعداد محدودی تست نیز وجود دارد و پس از ارائه آموزش‌ها در صورتی که کسی تمایل به انجام تست داشته باشد، توسط فرد دوره‌دیده مورد آزمایش قرار می‌گیرد (روش OPT-IN).

تاکید بر رعایت محرمانگی از ارکان اصلی این فعالیت است. در واقع دسترسی عمومی به آموزش و تشخیص اچ‌آی‌وی به‌صورت نمادین و در قالب یک رویداد مختص روز جهانی ایدز انجام می‌شود. این بخش عمدتاً توسط موسسات، سازمان‌های مردم‌نهاد و یا مطب‌های خصوصی و از طریق فراخوان در هر دانشگاه انجام می‌گیرد.

تست تشخیصی اچ‌آی‌وی در مراکز مشاوره بیماری‌های رفتاری به‌صورت کاملاً محرمانه و رایگان در دسترس است. آدرس مراکز ارائه دهنده خدمت تشخیص اچ‌آی‌وی از طریق سایت https://icdc.behdasht.gov.ir/vct قابل دسترس عموم است.