نصب کاتالیزور یا مبدل کاتالیتیک خودرو از زمان تصویب قانون هوای پاک آمریکا در سال ۱۹۷۰ اجباری شده است. در کشور ما نیز کاتالیزور خودرو روی وسایل نقلیه گوناگون نصب می‌شود. کاتالیزورها برای کمک به کاهش آلایندگی وسایل نقلیه طراحی شده‌اند و وجود آن‌ها به خاطر انتشار گازهای ناشی از احتراق سوخت‌های فسیلی ضروری است.
در واقع کاتالیزور یکی از اجزای داخلی سیستم‌های کنترل آلایندگی مدرن خودروها به شمار می‌رود. اما باید دانست همه مردم طرفدار این سیستم‌های جدید نیستند. در واقعیت، سیستم‌های کنترل آلایندگی به خودروها کمک می‌کنند تا آلایندگی و مصرف سوخت کمتری داشته باشند اما این امر با نقاط ضعفی همراه است؛ مثلاً کاتالیزورها بسیار گران‌قیمت هستند و به همین خاطر سارقانی وجود دارند که آن‌ها را سرقت می‌کنند.
به همین خاطر جایگزینی کاتالیزورها امری بسیار هزینه‌بر خواهد بود. نکته بعدی اینکه کاتالیزور نیز قطعه‌ای مصرفی به شمار می‌رود و پس از مدتی مستهلک می‌شود و حتی اگر سرقت هم نشود شاید مالک مجبور به تعمیر و یا تعویض آن شود.
همین موضوع باعث شد ما به فکر انتشار مقاله‌ای درباره تمیز کردن کاتالیزور خودرو باشیم. بی‌شک مالکان زیادی با این سؤال مواجه شده‌اند که چگونه می‌توان مبدل کاتالیتیک را در خانه تمیز کرد؟ این سؤالی مهم و رایج است چراکه تعمیر کاتالیزور هزینه زادی دارد هرچند همیشه نیازی نیست این کار را به مکانیک بسپارید. با برخی روش‌ها در خانه می‌توان تا حدی مشکلات این قطعه را رفع کرد.
اما ابتدا بیایید به این سؤال پاسخ دهیم که چرا مالک خودرو باید بخواهد مبدل کاتالیتیک را تمیز کند؟ ما گفتیم که با گذشت زمان کاتالیزور خودرو مستهلک می‌شود. با اینکه قطعه موردبحث دوام بالایی دارد اما اکثر آن‌ها حدود ۱۰ سال عمر دارند هرچند طول عمر مبدل‌های کاتالیتیک به فاکتورهایی همچون سبک رانندگی، کیفیت سوخت مصرفی، چگونگی نگهداری خودرو و محیط به‌کارگیری وسیله نقلیه بستگی خواهد داشت. حتی با وجود نگهداری بسیار خوب از خودرو نیز احتمال خرابی کاتالیزور وجود خواهد داشت.
یکی از رایج‌ترین دلایل خرابی این قطعه را می‌توان زنگ‌زدگی و مسدود شدن به دلیل وجود ذرات گوناگون داخل آن دانست. همچنین در صورت استفاده از سوخت بی‌کیفیت و یا دیگر عیوب فنی نیز امکان از کار افتادن مبدل کاتالیتیک وجود خواهد داشت. در این شرایط امکان تمیز کردن آن وجود خواهد داشت هرچند نباید انتظار عملکرد مناسبی را داشته باشید.
اما چگونه بفهمیم که کاتالیزور خودرو گرفته و مسدود شده است؟ تشخیص این امر کمی دشوار است و از جمله نشانه‌های آن می‌توان به تک کار کردن پیشرانه، کاهش توان و شتاب خودرو و روشن شدن چراغ چک اشاره کرد. البته چنین نشانه‌هایی به خاطر مشکلات و عیوب دیگر وسیله نقلیه هم پدیدار می‌شوند و به همین خاطر است که تشخیص ریشه اصلی مشکل امری چالش‌برانگیز خواهد بود.
روش اول: استفاده از محلول آب و تمیزکننده
اگر تشخیص قطعی این بود که کاتالیزور خودرو مسدود شده است، یکی از مؤثرترین راه‌ها برای رفع مشکل، قرار دادن آن در محلول تمیزکننده خواهد بود. البته مشکل این روش هم به جدا کردن قطعه از خودرو مربوط می‌شود به این معنی که شما باید زیر خودرو رفته و با باز کردن پیچ و اتصالات مربوط به مبدل کاتالیتیک، آن را جدا کنید. البته اگر خودرو دارای سیستم اگزوز افترمارکت بوده یا کاتالیزور قبلاً تعویض شده است، شاید مجبور شوید آن را ببرید.
با جدا کردن قطعه موردبحث می‌توانید فرایند تمیزکاری را شروع کنید. نوع تمیزکننده مورد استفاده به خود شما بستگی دارد. بسیاری از افراد مایع ظرف‌شویی یا پودر ماشین لباسشویی را انتخاب می‌کنند اما می‌توان محصولات مخصوص پاک‌کننده پیشرانه خودرو را نیز انتخاب کرد. علاوه بر تمیزکننده شما نیازمند یک ظرف بزرگ نیز خواهید بود تا کاتالیزور را درون آن قرار دهید.
با تهیه ظرف یاد شده، مقدار کافی از تمیزکننده را درون آن ریخته و آب کافی را نیز اضافه کنید. کاتالیزور را داخل محلول گذاشته و اجازه دهید حداقل به مدت ۲۴ ساعت درون آن باقی بماند. پس از گذشت یک روز، این قطعه را از محلول برداشته و با استفاده از آب پرفشار آب‌کشی کنید. سپس آن را به‌طور کامل خشک کرده و مجدداً روی خودرو نصب نمایید.
روش دوم: استفاده از مکمل‌های سوخت
جدای روش یاد شده، یکی دیگر از روش‌های محبوب برای تمیز کردن کاتالیزور خودرو به‌کارگیری مکمل سوخت است. تمیزکننده‌های مبدل کاتالیتیک نوعی مکمل سوخت هستند که برای جدا کردن دوده‌ها و جرم‌های شکل گرفته در داخل قطعه بکار می‌روند. این مکمل‌ها درون باک ریخته می‌شوند و با کارکرد خودرو درون سیستم سوخت‌رسانی حرکت کرده و به مبدل کاتالیتیک می‌رسند تا ذرات و دوده‌ها را پاک کنند.
البته برخی افراد مؤثر بودن این مکمل‌ها را زیر سؤال برده‌اند درحالی‌که برخی نیز مدعی هستند از این روش پاسخ مناسب دریافت کرده‌اند. با این روش مجبور نیستید مبدل را از روی خودرو باز کنید.
تمیز کردن کاتالیزور خودرو همیشه کارساز نیست
باید دانست تمیزکاری این قطعه همیشه جواب نمی‌دهد چراکه پس از مدتی مشخص نمی‌توان با استهلاک کاتالیزور مقابله کرد. در نظر داشته باشید که اگرچه قطعه موردبحث دوام بالایی دارد اما عمری همیشگی نداشته و حتی اگر مراقب خودروی خود هم باشید، کاتالیزور پس از حدود ۱۰ سال از کار خواهد افتاد.
با این تفاسیر پس چرا باید دردسرهای تمیز کردن آن را به جان خرید؟ باید دانست ارزان‌ترین کاتالیزور موجود در بازار قیمت چند میلیون تومانی دارد و بنابراین تمیز کردن آن منطقی خواهد بود. اگر هم تمیزکاری کاتالیزور مؤثر نبود شما چیز زیادی را از دست نداده‌اید. در نهایت هم باید گفت حتی اگر تمیز کردن این قطعه مؤثر هم باشد، راه‌حلی موقتی خواهد بود و اگرچه چند ماهی خواهید توانست طول عمر آن را افزایش دهید اما به احتمال زیاد در آینده نزدیک مجبور به تعویضش خواهید شد.
راهنمای تمیز کردن کاتالیزور خودرو در خانه
