ماجرای تحریم کشتیرانی از سوی اروپا/ ادعایی که کشتی‌های ایرانی را از گرفتن خدمات محروم می‌کند

شورای اروپا روز دوشنبه اعلام کرد کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران و همچنین یک فرد و چهار نهاد ایرانی و روسی را تحریم کرده است. دولت انگلیس نیز اعلام کرد هواپیمایی و کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران و یک کشتی باری روسی را به بهانه نقش داشتن در حمایت نظامی ادعایی ایران از روسیه در جنگ اوکراین تحریم کرده است.

در همین راستا سفیر مجارستان در ظرفیت ریاست دوره‌ای اتحادیه اروپایی، در اعتراض به تحریم شرکت کشتیرانی ایران به وزارت امور خارجه کشورمان احضار شد. در این نشست احضار، مدیرکل غرب اروپای وزارت امور خارجه با محکوم کردن شدید اقدام اتحادیه اروپا در تحریم تعدادی از اشخاص و شرکت‌های ایرانی گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، آن را مغایر با حقوق بین‌الملل و مخل اصل آزادی دریانوردی و تجارت دریایی دانست.

در این تحریم ها، با توافق تمام ۲۷ عضو اتحادیه اروپا، هرگونه معامله با کشتی‌ یا بنادری که برای انتقال پهپاد، موشک، فناوری و تجهیزات ساخت ایران به روسیه استفاده ‌شوند، ممنوع شده است. در متن منتشر شده اتحادیه اروپا ادعا شده که هرگونه معامله با این بنادر، از جمله بندر امیرآباد و بندر انزلی، به دلیل نقش‌شان در انتقال پهپادها و موشک‌ها و قطعات ایرانی این تسلیحات ممنوع است.

در همین قطعنامه ادعا شده وزرای خارجه اروپایی سه شرکت حمل و نقل روسی به نام‌های ام‌جی فلوت (MG Flot)، وی‌تی‌اس بروکر(VTS Broker) و آراپاکس (Arapax) را که کشتی‌های آن‌ها در حمل سلاح‌ها و مهمات ساخت ایران، از جمله اجزای پهپاد، از طریق دریای خزر برای تجهیز مجدد نیروهای روسیه در اوکراین دخیل بوده‌اند، مشمول تحریم کردند.

این گروه از تحریم های اتحادیه اروپا علیه ایران با ادعای حمایت از حملات روسیه به اوکراین، شامل ممنوعیت فروش، تامین، انتقال یا صادرات مستقیم یا غیرمستقیم کالاها و فناوری‌هایی می‌شود که ممکن است به توانایی ایران برای تولید پهپادها یا موشک‌ها کمک کنند. عبور این کالاها و فناوری‌ها از قلمرو ایران هم ممنوع است. یعنی هواپیماها، کشتی‌ها و تریلی‌هایی که حامل این مواد هستند، حتی مجاز نیستند از حریم هوایی، زمینی و دریایی ایران به‌صورت ترانزیت عبور کنند.

برخی از کالاهایی که اتحادیه اروپا فروش و صادرات آن به ایران را ممنوع کرده شامل مواد انرژی‌زا و شیمیایی، مواد نانو، ماشین آلات و قطعات الکترونیکی و کالاهایی با کاربرد دوگانه است که ادعا می شود می‌تواند در تولید پهپاد به کار رود.

در این راستا دیوید لمی، وزیر امور خارجه بریتانیا در اظهاراتی مداخله جویانه گفت: «تلاش‌های ایران برای تضعیف امنیت جهانی خطرناک و ناپذیرفتنی است. ما بار دیگر از ایران می‌خواهیم که حمایت از جنگ غیرقانونی روسیه در اوکراین را متوقف کند» این تحریم‌ها محدودیت‌های بیشتری را بر خدمات مستقیم هواپیمایی تجاری ایران‌ایر به مقصد و از مبدا بریتانیا اعمال خواهد کرد.

با تحریم های صورت گرفته، کشتی‌های خطوط کشتیرانی ایران قادر به دریافت خدمات در بنادر اروپایی نخواهند بود و از ورود و پهلوگیری آن‌ها در اتحادیه اروپا به‌جز موارد بشردوستانه و موقعیت‌های اضطراری، جلوگیری خواهد شد. این خطوط اکنون بیشتر از ۱۷۰ فروند کشتی دارد و به‌عنوان بزرگترین شرکت خدمات کشتیرانی خاورمیانه است. از این رو به نظر می رسد تحریم های ایران به طور غیرمستقیم سود سرشاری را برای کشورهای عربی در جایگزین شدن به جای ایران به دنبال خواهد داشت.

تحریم کشتیرانی ایران از آنجا اهمیت دارد که حتی با خروج آمریکا از برجام در دوره اول ریاست‌جمهوری «دونالد ترامپ» نیز شرکت کشتیرانی تحت تحریم قرار نداشت و امکان رفت‌وآمد آن به بندرهای اروپایی و بنادر کشورهایی غیرعضو اتحادیه اروپا، برقرار بود اما حالا اتحادیه اروپا با ادعای کمک ایران به روسیه دست به تحریم ایران زده است.

تحریم‌های ایالات متحده، پیش‌تر باعث شده بود شرکت‌های بیمه کشتیرانی، به خطوط کشتیرانی ایران بیمه ندهند و درصورتی‌که یک کشتی ایرانی دچار سانحه می‌شد یا با کشتی یا تاسیسات دریایی تصادف می‌کرد، بیمه نداشت؛ این وضعیت اکنون وارد مرحله پیجیده تری خواهد شد.