مغز استخوان چطور کار می‌کند؟

استخوان‌های بدن از لحاظ ساختار درونی به دو دسته استخوان‌ قشری و استخوان‌ اسفنجی (یا ترابکولار) تقسیم می‌شوند.

استخوان‌ قشری که حدود ۸۰ درصد از استخوان‌های بدن را تشکیل می‌دهند، قوی‌ترین و متراکم‌ترین استخوان‌ها در بدن است، اما نقش چندانی در متابولیسم یا سوخت‌وساز ندارد. در مقابل استخوان اسفنجی

تنها ۲۰ درصد از استخوان‌های بدن را تشکیل می‌دهد اما عملکردهای متابولیکی زیادی دارد و مغز استخوان نیز درون همین استخوان‌های اسفنجی قرار می‌گیرد.

اگر مجموع مغزهای استخوان‌ها را در نظر بگیریم، مغز استخوان ۴ تا ۵ درصد از کل وزن بدن هر فرد را تشکیل می‌دهد و از لحاظ وزنی در رده چهارم در میان اعضای بدن قرار می‌گیرد.

ساختار مغز استخوان

مغز استخوان خود یک ماده ژله مانند است که در مرکز استخوان‌های اسفنجی در فضایی به نام «حفره مدولاری» قرار می‌گیرد. این حفره به‌وسیله یک لایه سخت به نام «پریوستئوم» احاطه می‌شود. همین لایه است که هنگام نمونه‌برداری از مغز استخوان سوزن باید از آن عبور کند.

مغز استخوان هنگام تولد در همه بدن گسترده است و در همه حفره‌های استخوانی وجود دارد. اما مغز استخوان در دوران نوجوانی عمدتاً درون استخوان‌های محوری جای می‌گیرد که شامل استخوان‌های قفسه سینه، دنده‌ها، استخوان‌های ستون فقرات، استخوان‌های ترقوه، تیغه‌های شانه، جمجمه، استخوان‌های لگنِ و بخش‌هایی از استخوان‌های ران و بازو و استخوان‌های ساق پا است.

کارکرد مغز استخوان

مغز استخوان محل تولید سلول‌های بنیادی مغز استخوان و سلول‌های خونی شامل سلول‌های قرمز، سلول‌های سفید و پلاکت‌ها است. مغز استخوان بر حسب نوع کارکردش به دو نوع قرمز و زرد تقسیم می‌شود:

مغز استخوان قرمز: مغز استخوان قرمز که بافت میلوئیدی هم نامیده می‌شود، از بافت فیبری تشکیل شده است که حاوی سلول‌های بنیادی خون‌ساز است و همه سلول‌های قرمز و پلاکت‌ها و همچنین ۶۰ تا ۷۰ درصد سلول‌های سفید بزرگ‌سالان در آن تولید می‌شوند.

باقیمانده از سلول‌های سفید اولیه که لنفوسیت نامیده می‌شوند، گرچه در مغز استخوان قرمز شروع به شکل‌گیری می‌کنند، اما در نهایت در سایر بخش‌های بدن مانند تیموس، طحال و غدد لنفاوی به طور کامل بالغ می‌شوند.

مغز استخوان روزانه حدود یک درصد از سلول‌های قرمز بدن را جایگزین می‌کند و به‌عبارت‌دیگر روزانه بیش از ۲۰۰ میلیارد سلول قرمز تولید می‌کند. سلول‌های قرمز می‌توانند تقریبا تا ۱۲۰ روز عمر

سلول‌های سفید خون از ساعت‌ها تا چند روز عمر می‌کنند و پلاکت‌ها باید بعد از حدود ۱۰ روز جایگزین شوند.

مغز استخوان زرد: مغز استخوان زرد چرب تر است و محل استقرار سلول‌های استرومایی مزانشیمی است که سلول‌هایی بنیادی هستند و منشاء تولید بافت‌های همبند بدن مانند سلول‌های چربی، غضروف، ماهیچه و استخوان هستند.

مغز استخوان زرد همچنین چربی و مواد مغذی را برای مغز استخوان قرمز ذخیره می‌کند تا مغز استخوان قرمز از آن استفاده کند و عملکرد را ادامه دهد. اگر بدن تحت استرس باشد، مانند عفونت یا از دست دادن خون شدید، مغز استخوان زرد می‌تواند به مغز استخوان قرمز تبدیل شود و عملکرد آن را بر عهده بگیرد.

چطور مغز استخوان را آزمایش می‌کنند؟

آزمایش‌های معمولی که کارکرد مغز استخوان را نشان می‌دهند، شامل این موارد می‌شوند:

آزمایش خون (شمارش کامل خون): آزمایش اولیه‌ای که می‌تواند تصویری از عملکرد مغز استخوان ترسیم کند، شمارش کامل خون (CBC) است. CBC تعداد سلول‌های قرمز و سلول‌های سفید، پلاکت‌ها و تعداد دیگر سلول‌های خونی تخصصی را به دست می‌دهد.

آسپیراسیون مغز استخوان: آسپیراسیون مغز استخوان راهی برای آزمایش مستقیم‌تر مغز استخوان است. برای آسپیراسیون مغز استخوان، یک سوزن توخالی بلند در استخوان، معمولاً استخوان لگن، وارد می‌شود و مغز استخوان بیرون کشیده می‌شود.

بیوپسی مغز استخوان: بیوپسی مغز استخوان معمولاً همراه با آسپیراسیون مغز استخوان انجام می‌شوند.بیوپسی مغز استخوان با برداشتن قطعه کوچکی از استخوان که حاوی مغز استخوان انجام می‌شود که برای آزمایش‌های اضافی فرستاده می‌شود