فعالیت ۲۰۰هزار پرستار در نظام سلامت کشور و چالش‌های صنفی و معیشتی که سال‌هاست گریبان این حرفه را گرفته؛ انتقادهای این گروه پزشکی به کمبودهای شدید نیروی انسانی، اضافه‌کاری‌های اجباری و در عین حال نیز پرداخت‌های ناچیز و با تاخیر شرایط نه چندان مساعدی را برای پرستاران رقم زده است؛ موضوعی که دولت چهاردهم رفع آنها را در دستور کار قرار داده و در همین مدت فعالیت دولت نیز اقدامات اصلاحی بویژه در حوزه پرداخت‌های پرستاری آغاز شده است...
در همین راستا و در آستانه روز پرستار، احمد نجاتیان - رئیس‌کل سازمان نظام پرستاری، با بیان اینکه نیروی انسانی جزو ارکان اصلی نظام سلامت است، اظهار کرد: به طور قطع، تمام کشورها به تامین مالی، حکمرانی مناسب، تجهیزات، نیروی انسانی و دارو نیاز دارند. اهمیت نیروی انسانی به نحوی است که نظام سلامت بدون حضور نیروی انسانی متخصص از معنا تهی می‌شود.
اهمیت نیروی انسانی متخصص برای سیستم درمانی
وی با بیان اینکه پرستاران از گروه‌های اثرگذار نظام سلامت هستند، گفت: پرستاران به دلیل تعداد افراد جامعه پرستاری و گستردگی خدماتی که ارائه می‌دهند در کانون توجه نظام سلامت کشورها قرار دارند. بررسی اسناد و کتب معتبر بین‌المللی حوزه سلامت بیانگر این است که سه گروه «پزشکان»، «داروسازان» و «پرستاران» از گروه‌های مهم نظام سلامت هستند.
پیامدهای کمبود پرستار
رئیس‌کل سازمان نظام پرستاری با اشاره به اهمیت نیروی انسانی در نظام سلامت توضیح داد: اگر خواهان خدمات با کیفیت هستیم، می‌بایست نیروی انسانی متخصص داشته باشیم. پرستاران از نیروهای متخصص نظام سلامت هستند و ارتباط تنگاتنگ شبانه‌روزی با بیماران و همراهان آنها دارند. با توجه به اینکه نیروی انسانی در نظام سلامت از اهمیت فراوانی برخوردار است، کمبود پرستار می‌تواند پیامدها و آثار منفی برای بیماران داشته باشد.
نجاتیان ادامه داد: اسناد و کتب معتبر بین‌المللی بیانگر این است که اگر تعداد پرستاران از یک نرم مشخص کمتر باشد، میزان خطاهای دارویی، میزان اشتباه‌های پرستاری و میزان مرگ‌ومیر افزایش می‌یابد.
تعریف نسبت‌های مختلف درباره نیاز به پرستار
عضو شورای عالی نظام پرستاری گفت: هنگامی که از ضرورت افزایش پرستاران سخن می‌گوییم، موضوع افزایش کیفیت ارائه خدمات را در کانون توجه قرار داده‌ایم. نسبت‌های متفاوتی در ارتباط با «نسبت پرستار به تخت» و «نسبت پرستار به جمعیت» در ارتباط با تعداد پرستاران شاغل در نظام بهداشتی تعریف شده است. اغلب پرستاران کشور در مراکز درمانی و بیمارستان‌ها به ارائه خدمت می‌پردازند و به همین دلیل از «نسبت پرستار به تخت» برای تعداد پرستاران شاغل استفاده می‌کنیم. ارقام و اعداد متعددی در ارتباط با نسبت پرستار به تخت بیمارستانی در دسترس است؛ به نحوی که ۳.۵، ۴ و ۵ پرستار به ازای هر تخت در کشورهای مختلف حضور دارند.
اجرا نشدن استاندارد نسبتِ پرستار به تخت بیمارستانی در کشور
رئیس‌کل سازمان نظام پرستاری درباره میانگین جهانی نسبت پرستار به تخت بیمارستانی توضیح داد: متوسط جهانی نسبت پرستار به تخت بیمارستانی، ۳.۵ است؛ در حالی که نسبت پرستار به تخت در کشور حدود ۱.۸ است. با توجه به اینکه مجموع شرایط کشور به میزان کشورهای پیشرفته نیست، نسبت پرستار به تخت کشور در مقایسه با کشورهای پیشرفته بسیار کمتر است.
نجاتیان با اشاره به نامه رئیس کمیته پرستاری کمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی گفت: محمد جمالیان - رئیس کمیته پرستاری مجلس در نامه‌ای خطاب به رئیس‌جمهور به صراحت اعلام کرده است که نسبت پرستار به تخت باید ۱.۸ باشد و بر این عدد تاکید کرده است. نظام بهداشتی و درمانی کشور، سال‌های سال است که با کمبود پرستار دست‌وپنجه نرم می‌کند. اگر چه نسبت پرستار به تخت ۱.۸ اعلام شده اما به نظر می‌رسد که این مولفه با شرایط بدتری مواجه باشد.
روند کاهشی تعداد پرستار در سال‌های گذشته
وی گفت: بررسی‌ها بیانگر این است که روند کاهش پرستاران در سال‌های گذشته سبب شده که نسبت پرستار به تخت به مرز ۱.۱ برسد. اگر شرایط فعلی ادامه داشته باشد، نسبت پرستار به تخت به یک یا ۰.۹ می‌رسد. این در حالی است که بر اساس سیاست‌های ابلاغی سلامت، کشور از منظر نظام سلامت باید در منطقه پیشتاز باشد.
او با بیان اینکه عوامل مختلفی در کاهش نسبت پرستار به تخت اثرگذار هستند، افزود: تعداد تخت‌های بیمارستانی در چند سال گذشته به خوبی افزایش یافته و این موضوع از عوامل کاهش نسبت پرستار به تخت در سال‌های اخیر است. تعداد تخت‌های بیمارستانی به خوبی افزایش یافته، در حالی که نتوانسته‌ایم پرستاران را با توجه به افزایش ظرفیت تخت‌های بیمارستانی جذب کنیم.
نیاز سیستم بهداشتی درمانی کشور به ۱۰۰هزار پرستار
نجاتیان درباره نیاز سیستم بهداشتی و درمانی کشور در ارتباط با حوزه پرستاری توضیح داد: اگر خواهان تحقق حداقل استانداردهای مد نظر در حوزه پرستاری هستیم، به جذب ۱۰۰ هزار پرستار نیاز داریم. در حال حاضر، سیستم بهداشتی و درمانی کشور به جذب ۱۰۰ هزار پرستار نیاز دارد که یک عدد قابل توجه محسوب می‌شود.
وی افزود: کمبود ۱۰۰ هزار نیروی انسانی در بخش پرستاری به این معنا است که پرستارانی که در حال حاضر در نظام بهداشتی کشور به ارائه خدمات می‌پردازند، می‌بایست جور کمبود نیروی انسانی حوزه پرستاری را به دوش کشند. نباید تصور کرد که فقط پرستاران، جور کمبود نیروی انسانی را به دوش می‌کشند، بلکه این موضوع گریبانگیر مردم نیز می‌شود و کاهش کیفیت خدمات درمانی را به جان می‌خرند.
کمبود پرستار؛ مشکل جدی نظام سلامت
اضافه‌کاری اجباری در سیستم درمان، موضوعی ناهنجار
نجاتیان با بیان اینکه کمبود پرستار یک مشکل صنفی نیست، خاطرنشان کرد: کمبود پرستار، مشکل نظام سلامت است و بزرگترین مشکل آن به حساب می‌آید. پرستاران موظف هستند خدمات مراقبتی را تا حد توان خود ارائه دهند اما آنها نمی‌توانند بیشتر از توان خود کار کنند و به همین دلیل بخشی از خدمات روی زمین می‌ماند و مردم از آن بی‌بهره هستند.
او با بیان اینکه اضافه کار اجباری پرستاران از چالش‌های اساسی نظام درمانی کشور است، اظهار کرد: سیستم بهداشتی و درمانی برخی کشورها، اضافه کار را یک موضوع ناهنجار قلمداد می‌کنند و اضافه کار در نظام سلامت را ممنوع اعلام کرده‌اند. هدف آنها از ممنوع اعلام کردن اضافه کار در نظام سلامت این است که افراد شاغل در نظام سلامت از فرصت زمان کافی برای استراحت‌کردن برخوردار باشند تا خدمات را به خوبی ارائه دهند.
پدیده نامبارک اضافه کاری اجباری پرستاران
رئیس‌کل سازمان نظام پرستاری ادامه داد: سقف اضافه کار در پرستاری به دلیل سختی کار ۸۰ ساعت برآورد شده ولی در دیگر مشاغل ۱۷۵ ساعت است. دولت برای برخی مشاغل ساعت کار ویژه‌ای تعیین کرده مانند معلمان که ۲۴ ساعت در هفته است تا بتوانند مطالعه کنند. در حالی که پرستاران به پدیده نامبارک اضافه کار اجباری تن می‌دهند.
نجاتیان درباره جزئیات اضافه کار اجباری پرستاران تصریح کرد: متوسط ساعت اضافه‌کار اجباری پرستاران حدود ۵۰ ساعت است اما این میزان در برخی دانشگاه‌های علوم‌پزشکی به ۷۰ ساعت می‌رسد. اضافه کاری سبب بروز مشکلاتی می‌شود؛ اضافه‌کار پرستاران به صورت اجباری است که نخستین چالش اضافه کار پرستاران به حساب می‌آید. یکی دیگر از چالش‌های اضافه‌کار پرستاران، پرداخت دیر هنگام حقوق اضافه کاری است.اضافه کار اجباری به دلیل کمبود پرستار، یک ظلم آشکار در حق جامعه پرستاری است. زنان، ۷۰ درصد جامعه پرستاری را تشکیل می‌دهند که علاوه بر وظایف شغلی خود، وظایفی را در خانواده بر عهده دارند.
جذب و نگهداشت نیروی انسانی، مشکل سیستم بهداشتی کشور
پیشنهادهای اغواکننده کشورهای پیشرفته برای پرستاران ایرانی
او با اشاره به پدیده مهاجرت پرستاران اظهار کرد: به طور کلی می‌توان گفت، سیستم بهداشتی و درمانی کشور در حوزه جذب و نگهداشت نیروی انسانی با مشکل مواجه است.
رئیس کل سازمان نظام پرستاری گفت: کشورهای جهان پس از دوران پاندمی به این نتیجه رسیدند که برخی مشاغل می‌توانند در شرایط بحرانی به حفظ جان انسان‌ها کمک کنند. پرستاری جزو مشاغلی است که در شرایط بحرانی می‌تواند به انسان‌ها کمک کند و کشورهای پیشرفته نیز به اهمیت این شغل پی‌برده‌اند. کشورهای پیشرفته به اهمیت پرستاری پی‌برده‌اند و به همین دلیل نسبت به جذب پرستاران از سایر کشورها اقدام کرده‌اند.
نجاتیان ادامه داد: شرایط به نحوی است که ویزای کاری برای پرستاران به راحتی صادر می‌شود و آنها می‌توانند با کمترین هزینه درخواست موقعیت شغلی داشته باشند. پرستاران کشور نیز از پیشنهادهای کشورهای پیشرفته دور نیستند بلکه با پیشنهادهای اغواکننده روبرو می‌شوند. پرستاران کشور با پیشنهادهای وسوسه‌کننده روبرو می‌شوند، در حالی که سیستم بهداشتی کشور نتوانست جذابیت ماندگاری برای پرستاران در موقعیت شغلی ایجاد کند. وضعیت دریافتی کارمندان دولت در سال‌های گذشته کمتر از نرخ تورم است و پرستاران نیز از این موضوع مستثنی نیستند.
خروج ۱۵۰۰ پرستار بخش دولتی از چرخه خدمت در سال گذشته
عضو شورای عالی نظام پرستاری درباره تعداد پرستاران خارج شده از چرخه خدمت گفت: بنابر اعلام وزارت بهداشت، حدود ۱۵۰۰ نفر از شغل پرستاری در سال گذشته خارج شده‌اند. آمار وزارت بهداشت در ارتباط با پرستاران بخش دولتی است و شامل حال پرستاران بخش خصوصی و دانش‌آموختگان این رشته که وارد چرخه خدمت نشده‌اند، نمی‌شود. شرایط شغلی پرستاری به نحوی است که بسیاری از دانش‌آموختگان رشته پرستاری ترجیح می‌دهند پس از گذراندن طرح وارد این شغل نشوند.
نجاتیان ادامه داد: اگر چه خروج نیروی پرستاری در سال‌های گذشته وجود داشته اما به میزان سال‌های اخیر نیست. بسیاری از تخت‌های بیمارستان‌ها به دلیل کمبود نیروی پرستار خالی هستند. همچنین بخش‌هایی که در بیمارستان‌ها ساخته می‌شوند به دلیل کمبود پرستار افتتاح نمی‌شوند. «خروج از پرستاری»، « عدم تمایل برای ورود به موقعیت شغلی» و «مهاجرت» پدیده‌های نامبارکی هستند که باید در کانون توجه قرار گیرند.
رئیس‌کل سازمان نظام پرستاری افزود: آثار پدیده‌های «خروج از پرستاری»، «عدم تمایل برای ورود به موقعیت شغلی» و «مهاجرت» به خوبی مشهود است. همچنین با توجه به اینکه کشور در مسیر سالمندی قرار دارد و بسیاری از نیروی انسانی این روزها در آینده وارد دوران بازنشستگی می‌شوند، مشکلات فراوانی گریبان کشور را در دست می‌گیرد.
کمبود پرستار، مشکل اختصاصی وزارت بهداشت نیست
و اما بهیاران...
نجاتیان با بیان اینکه کمبود پرستار فقط مشکل وزارت بهداشت نیست، توضیح داد: کمبود پرستار، مشکل نظام سلامت است و با هم افزایی و همکاری مشترک میان دستگاه‌های مختلف برطرف می‌شود.
او ادامه داد: راهکارهای مختلفی مانند بکارگیری بهیاران برای کمبود نیروی پرستار در کانون توجه قرار گرفته است. این درحالیست که استفاده از نیروی بهیاری برای انجام خدمات تخصصی پرستاری یک کار اشتباه است و سلامت مردم را دانسته یا ندانسته تحت تاثیر قرار می‌دهد. بررسی کارنامه کاری بهیاران بیانگر این است که آنها در برخی برهه‌های زمانی به کشور بسیار کمک کرده‌اند؛ به طور مثال، بهیاران در دوران جنگ تحمیلی به دلیل اینکه تعداد پرستاران محدود بود و فرصت کافی برای تربیت آنها وجود نداشت به ارائه خدمات پرداختند. بهیاران می‌توانند برخی امور پرستاری مانند تزریقات که به تجربه نیاز دارد را انجام دهند اما نمی‌توانند خدمات تخصصی را ارائه دهند. دانش بهیاران برای حضور در بیمارستان‌ها و ارائه خدمات تخصصی کافی نیست.
رئیس‌کل سازمان نظام پرستاری با بیان اینکه فقدان دانش تخصصی به کاهش کیفیت خدمات منجر می‌شود و بیماران آسیب می‌بینند، گفت: افرادی که در دبیرستان‌های بهیاری درس می‌خوانند و دانش‌آموخته می‌شوند، نمی‌توانند خدمات با کیفیت لازم را ارائه دهند. دیدگاه ناتوانی بهیاران در ارائه خدمات تخصصی را با ادله بیان می‌کنیم و از ادله صنفی سخن نمی‌گوییم چرا که بهیاران عضو خانواده پرستاری هستند. این احتمال وجود دارد که برخی مجموعه‌های نظامی از بهیاران برای برخی خدمات استفاده کنند، اما باز هم تاکید می‌کنم که این افراد نمی‌توانند خدمات تخصصی را ارائه دهند.
درخواست نظام پرستاری برای اجرای فوق‌العاده خاص در سال آینده
نجاتیان درباره کارانه پرستاران خاطرنشان کرد: کارانه، حقوق نیست؛ بلکه یک تشویقی است که به پزشکان و پرستاران با هدف ارائه خدمات بهتر و با کیفیت‌تر ارائه می‌شود. اگر خواهان ایجاد جذابیت شغلی برای یک پرستار در شهر تهران هستیم، می‌بایست شرایطی که حداقل یک زندگی نرمال را ایجاد می‌کند برای او فراهم کنیم. با توجه به اینکه در فصل بودجه قرار داریم، لحاظ‌کردن موضوع فوق العاده خاص پرستاران را در لایحه بودجه درخواست کردیم. با توجه به اینکه فوق‌العاده خاص پرستاران افزایش می‌یابد، به همان میزان دریافتی ناشی از اضافه کار نیز افزایش می‌یابد که بخشی از این مولفه باید توسط کارانه تامین شود.
رئیس‌کل سازمان نظام پرستاری با بیان اینکه قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری در سال ۱۳۸۶ به تصویب رسید، تصریح کرد: اگر چه قانون تعرفه گذاری خدمات پرستاری در سال ۸۶ به تصویب رسید اما اجرای آن ۱۵ سال زمان برد. این قانون در سال ۱۴۰۱ اجرا شد. به دلیل اینکه از هرگونه بهانه‌ای برای کمبود منابع مرتبط با قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری جلوگیری کنیم، کمترین ارزش نسبی تعرفه‌های خدمات پرستاری را در آن بازه زمانی در نظر گرفتیم. در حال حاضر، نرخ تعرفه‌های پرستاری قابل قبول نیست و طبق اعلام وزارت بهداشت این عدد حدود ۶ میلیون تومان است.
درخواست برای تعرفه‌های پرستاری
وی درباره بررسی تعرفه‌های پرستاری سال آینده نیز گفت: عملکرد شورای عالی بیمه به این نحو است که مکانیزم کلی نظام سلامت را بر مبنای نرخ تورم به میزان ۳۰ درصد در نظر می‌گیرد. برخی خدمات در درون نرخ تورم ۳۰ درصدی به میزان بیشتری رشد می‌کند و برخی رشد کمتری دارند.
نجاتیان با بیان اینکه سهم نظام سلامت از تولید ناخالص ملی بسیار کم است، خاطرنشان کرد: سهم محدود نظام سلامت از تولید ناخالص ملی را می‌توان اولویت بندی کرد. برخی تعرفه‌های نظام سلامت در سال‌های گذشته رشد خوبی داشته‌اند؛ سازمان نظام پرستاری تقاضا دارد که تعرفه‌های پرستاری در یک یا دو سال آینده به طور ویژه در کانون توجه قرار گیرد تا شاید به واسطه افزایش تعرفه‌ها بتوان جذابیت‌های بیشتری برای ماندگاری پرستاران ایجاد کرد.
متقاضی حضور در جلسات شورای عالی بیمه هستیم
رئیس کل سازمان نظام پرستاری با بیان اینکه سازمان نظام پرستاری کشور از اعضای شورای عالی بیمه نیست، افزود: اگر چه عضو شورای عالی بیمه نیستیم اما بر اساس قانون نظر سازمان نظام پرستاری به هنگام ارائه تعرفه‌های خدمات پرستاری به دولت باید در نظر گرفته شود. سازمان نظام پرستاری برای حضور در یک جلسه دعوت شده اما برای شرکت در جلسات دیگر دعوت نشده‌ایم. متقاضی حضور در جلسات شورای عالی بیمه هستیم و این موضوع را به صورت کتبی و شفاهی اعلام کرده‌ایم. نماینده سازمان نظام پرستاری می‌بایست هنگام بررسی تعرفه خدمات پرستاری در جلسه شورای عالی بیمه حضور داشته باشد.
پرداخت کارانه پرستاران با ۷ ماه تاخیر
او درباره آخرین وضعیت پرداخت مطالبات پرستاران گفت: متوسط میزان معوقات کارانه پرستاران حدود هفت ماه است؛ یعنی دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور به طور متوسط تا پایان فروردین ماه نسبت به پرداخت معوقات کارانه پرستاران اقدام کرده‌اند. متاسفانه، برخی دانشگاه‌های علوم پزشکی زمینه پرداخت کارانه وضعیت مناسبی ندارند و مطالبات پرستاران در این دانشگاه‌ها به بیش از ۱۳ ماه می‌رسد.
نجاتیان با بیان اینکه پرداخت معوقات اضافه کاری پرستاران نسبت به کارانه بهتر است، توضیح داد: بررسی‌ها بیانگر این است که متوسط مطالبات پرستاران در ارتباط با اضافه کاری حدود ۲ تا ۳ ماه است. طلب ۲ تا ۳ ماهه پرستاران در حوزه اضافه کاری یک پدیده طبیعی است چرا که محاسبه اضافه کار پرستاران به زمان نیاز دارد.
رئیس‌کل سازمان نظام پرستاری با بیان اینکه پرداخت مطالبات پرستاران باید به روز باشد، افزود: منظور از به روز شدن پرداخت مطالبات آن است که هنگامی که سازمان‌های بیمه‌گر مطالبات دانشگاه‌های علوم پزشکی را پرداخت کردند دانشگاه‌ها در یک بازه زمانی ۱۰ تا ۱۵ روزه نسبت به پرداخت کارانه پرستاران اقدام کنند. سازمان نظام پرستاری کشور انتظار دارد که بیمه‌ها نسبت به پرداخت هر چه سریع‌تر مطالبات دانشگاه‌های علوم پزشکی اقدام کنند.
دانشگاه‌های علوم پزشکی مبالغ کارانه پرستاران را صرف امور دیگر نکنند
وی ادامه داد: همچنین از دانشگاه‌های علوم پزشکی انتظار داریم مبالغ دریافتی کارانه پرستاران را صرف امور دیگر نکنند. متاسفانه، وضعیت مالی دانشگاه‌های علوم پزشکی و بیمارستان‌های دولتی مساعد نیست و میزان بدهی انباشته فراوانی در زمینه‌های دارویی، تجهیزات و نیروی انسانی دارند. انتظار داریم بیمه‌ها نسبت به پرداخت سریع‌تر مطالبات دانشگاه‌های علوم پزشکی اقدام کنند؛ همچنین انتظار داریم هنگامی که دانشگاه‌ها بخشی از مطالبات خود را دریافت کردند آن مبلغ در زمینه‌های دیگر صرف نشود. بر اساس متن صریح قانون، بیمه‌ها، مبالغی را که برای هزینه‌های دارویی پرداخت می‌کنند نباید صرف امور دیگر شود، اما چنین موضوعی در ارتباط با نیروی انسانی صادر نشده است.
فرمول اضافه کاری پرستاران
وی درباره آخرین وضعیت بررسی فرمول پرداخت اضافه‌کاری پرستاران توضیح داد: از طرف سازمان نظام پرستاری با وزارت بهداشت، جلساتی در ارتباط با بررسی فرمول پرداخت اضافه کار پرستاران برگزار کرده‌ایم و به یک فرمول مشترک رسیده‌ایم. بر اساس این فرمول، مجموع احکام پرستاران بالینی که مشمول بیمه می‌شود بر ۱۴۴ تقسیم می‌شود. همچنین رئیس کارگروه پرستاری کمیسیون بهداشت مجلس نیز بر این فرمول تاکید دارد و امیدواریم که این فرمول طی روزهای آینده ابلاغ شود.
رئیس‌کل سازمان نظام پرستاری ادامه داد: فرمولی که به توافق رسیده‌ایم، کمترین فرمول مد نظر سازمان نظام پرستاری است که به واسطه آن می‌توان پرستاران را جذب کرد. اگر این فرمول کاهش یابد خواسته نظام پرستاری محقق نمی‌شود.
وی با بیان اینکه اضافه کار پرستاران یکی از مشکلات وزارت بهداشت است، خاطرنشان کرد: به دلیل اینکه وزارت بهداشت نتوانسته است نیروی انسانی مورد نیاز نظام سلامت را در حوزه پرستاری تامین کند، باید با پرداخت اضافه کار مناسب خلاء نیروی انسانی را برطرف کند. با توجه به اینکه نظام سلامت کشور با کمبود پرستار مواجه است، سازمان برنامه و بودجه می‌بایست منابع مورد نیاز وزارت بهداشت را تامین کند تا این وزارتخانه بتواند کمبود نیروی پرستاری را در قالب پرداخت اضافه کار جبران کند.
موافقت معاونت بهداشت با قرار گرفتن «مراکز مراقبت در منزل» در نظام ارجاع
نجاتیان با اشاره به مراکز مراقبت پرستاری در منزل نیز توضیح داد: یکی از شرایطی که می‌تواند سبب ماندگاری پرستاران در کشور شود، ایجاد مراکزی است که پرستاران بتوانند به صورت مستقل اشتغال داشته باشند. مراقبت در منزل، یکی از مولفه‌هایی است که پرستاران می‌توانند به صورت مستقل نسبت به ارائه خدمات بپردازند. تعداد مراکز پرستاری در منزل طی چند سال گذشته رشد قابل توجهی داشته است. در حال حاضر، بیش از ۱۴۰۰ مرکز درمان در منزل در کشور فعالیت می‌کنند. اگر چه تعداد مراکز درمان در منزل از منظر کمی قابل قبول است اما خدمات این مراکز به طور کامل شناسایی نشده؛ به نحوی که این مراکز در نظام ارجاع جایگاهی ندارند و تحت پوشش بیمه نیستند.
وی گفت: نامه‌ای خطاب به معاون بهداشت وزارت بهداشت نوشتیم و قرار گرفتن مراکز درمان در منزل در نظام ارجاع را مطالبه کردیم. معاونت بهداشت نیز با قرار گرفتن مراکز درمان در منزل در نظام ارجاع موافقت کرده است.
چالش مراکز غیرمجاز درمان در منزل
رئیس‌کل سازمان نظام پرستاری با بیان اینکه فعالیت مراکز غیر مجاز از چالش‌های خدمات درمان در منزل است، گفت: با اخذ مجوز یک شرکت خدماتی می‌توان نسبت به ارائه خدمات پرستاری اقدام کرد؛ در حالی که این شرکت‌ها خدمات نظافتی نیز ارائه می‌دهند و هیچ تعهد و تخصصی ندارند.
ضرورت تعریف بسته نظارتی برای مراکز مراقبت در منزل
وی ادامه داد: برخی نهادها نسبت به صدور مجوز برای ارائه خدمات درمان در منزل اقدام کرده‌اند. به نظر می‌رسد حاکمیت باید خدمات درمان در منزل را به صورت جدی در کانون توجه قرار دهد؛ به نحوی که مراکزی که از وزارت بهداشت مجوز دریافت می‌کنند تحت پوشش بیمه قرار گیرند و به طور رسمی با بیمارستان‌ها طرف قرارداد شوند.
نجاتیان با بیان اینکه بسته نظارتی می‌بایست برای مراکز خدمات در منزل تعریف شود، افزود: افرادی که به ارائه خدمات در منزل می‌پردازند به خصوصی‌ترین حریم انسان‌ها یعنی خانه وارد می‌شوند. با توجه به ورود افراد به خصوصی‌ترین حریم انسان‌ها، می‌بایست از هر نظر اصلح و دارای گواهی و پروانه کار باشند. مسئول فنی در مراکز درمان در منزل حضور دارند و کیفیت خدمات ارائه شده را بررسی می‌کنند.
اعلام آمادگی برای نظارت بر مراکز مراقبت در منزل
رئیس‌کل سازمان نظام پرستاری با بیان اینکه وظایف محوله فراوانی برای وزارت بهداشت تعریف شده، خاطرنشان کرد: شاید وزارت بهداشت به دلیل گستردگی ماموریت‌های خود نتواند به درستی بر مراکز درمان در منزل نظارت کند؛ بنابراین باید در مسیر ایجاد اتحادیه مراکز خدمات درمان در منزل گام برداریم. همچنین برخی سازمان‌ها مانند سازمان نظام پرستاری می‌توانند به مراکز درمان در منزل نظارت کنند. سازمان نظام پرستاری در ارتباط با موضوع نظارت بر مراکز درمان در منزل اعلام آمادگی کرده و این موضوع را در نامه‌ای خطاب به قوه قضاییه و وزارت بهداشت اعلام کرده‌ایم.
رئیس کل سازمان نظام پرستاری با اشاره به نقش محوری رسانه‌ها در معرفی مراکز درمان در منزل گفت: رسانه‌ها می‌توانند مراکز مجاز درمان در منزل را معرفی کنند. سازمان نظام پرستاری در نظر دارد سامانه‌ای در پایگاه اطلاع رسانی خود ایجاد کند تا متقاضیان خدمات پرستاری در منزل با مراجعه به این سامانه بتوانند از اعتبار مدرک افراد ارائه دهنده خدمات مطلع شوند.
نقش پرستاری در تحقق اهداف برنامه هفتم توسعه
وی با اشاره به برنامه هفتم توسعه اظهار کرد: بررسی برنامه‌ها و اهداف برنامه هفتم توسعه بیانگر این است که پرستاری و مراکز درمان در منزل می‌توانند به تحقق برخی اهداف برنامه هفتم توسعه کمک کنند. برخی برنامه‌های برنامه هفتم توسعه مانند «سند جامع مراقبت‌های سلامت» و «افزایش ظرفیت رشته‌های پرستاری» به صورت مستقیم به موضوع پرستاری اشاره کرده و به همین دلیل جلساتی با مرکز پژوهش‌های مجلس با موضوع پرستاری در برنامه هفتم توسعه برگزار می‌کنیم.
نجاتیان با بیان اینکه برنامه هفتم توسعه در نظر دارد پرداخت از جیب مردم کاهش یابد، افزود: برنامه هفتم توسعه در نظر دارد که پرداخت از جیب مردم به کمتر از ۳۰ درصد برسد و پرستاری می‌تواند در زمینه کاهش پرداخت هزینه از جیب مردم در نظام سلامت اثرگذار باشد.
قانون مشاغل سخت برای پرستاران بخش دولتی اجرا نمی‌شود
رئیس‌کل سازمان نظام پرستاری با اشاره به قانون ارتقاء بهره‌وری نیز خاطرنشان کرد: «کاهش ساعت کاری» و «بازنشستگی در قالب مشاغل سخت و زیان‌آور» در قانون ارتقاء بهره‌وری لحاظ شده است. بررسی‌ها بیانگر این است که در ارتباط با کاهش ساعت کاری در بخش دولتی مشکلی وجود ندارد، اما این موضوع در بخش خصوصی اجرا نمی‌شود. بر اساس قانون ارتقاء بهره‌وری، پرستاری جزو مشاغل سخت و زیان‌آور است و پرستاران می‌بایست از مزایای سختی و زیان‌آوری مانند بازنشستگی با ۲۰ سال سابقه کار بهره‌مند شوند. بر اساس قانون کار، پرستاران شاغل در بخش خصوصی می‌توانند با ۲۰ سال سابقه کار بازنشسته و دریافت ۳۰ روز حقوق بازنشسته شوند؛ اما این قانون برای پرستاران بخش دولتی اجرا نمی‌شود.
وی با اشاره به متن قانون برای پرستاران بخش دولتی گفت: در متن قانون آمده است که پرستاران بخش دولتی با ۲۵ سال سابقه کار می‌توانند بازنشسته شوند. با توجه به اینکه کلمه «می‌توانند» در متن قانون آمده است بسیاری از دانشگاه‌های علوم پزشکی با توجه به کمبود پرستاری به این قانون توجه نمی‌کنند.
رئیس‌کل سازمان نظام پرستاری با بیان اینکه به نظر می‌رسد که در مواجهه با سختی کار پرستاران به متن صریح قانون نیاز داریم، توضیح داد: تصویب قانون در ارتباط با سختی کار پرستاران در مجلس می‌تواند وضعیت پرستاران بخش دولتی و نهادهای عمومی غیر دولتی مانند سازمان تامین اجتماعی، نیروهای مسلح و دانشگاه آزاد را حل کند. تمام پرستارانی که مشمول قانون کار نیستند به قانون جامع بازنشستگی نیاز دارند.
مشکلات پرستاران و ورود آنها به فعالیت‌های استارت‌آپی
نجاتیان با بیان اینکه روز پرستار بهانه‌ای است که به ظرفیت پرستاری توجه کنیم، توضیح داد: در حال حاضر، ۲۰۰هزار پرستار در نظام خدمات درمانی و بهداشتی کشور مشغول به کار هست. بررسی کارنامه کاری پرستاران بیانگر این است که آنها به حوزه فعالیت‌های استارت‌آپی ورود کرده‌اند و خارج از ظرفیت بیمارستانی به رفع نیازهای سلامت مردم اقدام می‌کنند. به دلیل اینکه افراد با استعداد و باهوش در این روزها وارد حوزه پرستاری می‌شوند، اشتغال در حوزه بیمارستانی نمی‌تواند برای آنها اقناع کننده باشد و به همین دلیل به عرصه فعالیت‌های استارت‌اپی ورود می‌کنند.
وی گفت: نیاز به کارآفرینی و ارزش آفرینی برای کشور یک نیاز است که بخشی از این نیاز با فعالیت‌های استارت‌آپی برطرف می‌شود. استفاده از فناوری و تکنولوژی در نظام سلامت به یک امر بدیهی در آینده تبدیل می‌شود و پرستاران می‌توانند در این حوزه بسیار اثرگذار باشند.
پدیده اضافه کاری اجباری پرستاران
